Beyaz Terör: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Düzenleme yapıldı. |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
'''Beyaz Terör''', ([[Rusça]]: ''Бе́лый терро́р'') [[Rusya]]’da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen [[Rus İç Savaşı]] sırasında Çarlık yanlısı [[Beyaz Ordu
▲'''Beyaz Terör''', ([[Rusça]]: ''Бе́лый терро́р'') [[Rusya]]’da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen [[Rus İç Savaşı]] sırasında Çarlık yanlısı [[Beyaz Ordu | Beyaz Orduların]] [[Kızıl Ordu | Kızıllara]] ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.
Beyaz Terör ittifak halinde hareket edemeyen dağınık Anti-Bolşevik grupların hepsinin gerçekleştirdiği katliamları kapsamaktadır. Ancak Beyaz Terör’de sadece [[Rusya]]’daki [[Bolşevik]] karşıtı gruplar değil doğrudan olaya müdahale eden [[ABD]], [[İngiltere]] ve [[Fransa]] gibi emperyalist devletler de etkili olmuştur. Bu devletler [[Beyaz Ordu]]’ya maddi yardım yapmakla kalmamış [[Rusya]]’ya asker sevkiyatı yaparak [[Sovyet]] hükümetini devirebilmek için katliamlara ortak olmuşlardır. Ayrıca mevcut durumdan istifade eden [[Japonya]], [[Polonya]] ve [[Romanya]] Çarlık döneminde Rusya ile olan anlaşmazlıkların da etkisiyle toprak kazanmak için bu savaşa müdahil olmuşlardır.
Satır 33 ⟶ 32:
-[[Kızıl Ordu]] ve [[Sovyet]] hükümeti organlarında görev yapanların imha edilmesi.
Beyaz terörün kurbanları sadece [[Bolşevikler]] değildi. Diğer parti destekçileri de bundan nasibini almıştı. Menşevik ve [[Sosyalist Devrimci Parti
==Beyaz Terörün Başlaması==
Satır 39 ⟶ 38:
Beyazlar bahar aylarındaki saldırılarından sonra ilk büyük terör eylemini Temmuz 1918’de [[Yaroslavl]]’da gerçekleştirdi. Bölgeyi ele geçiren Beyazlar yerel bir askeri mahkeme kurarak [[Sovyet]] hükümeti temsilcisi E.F.Rogovski ve 20 bin kişiyi tutukladı. Olaylar sırasında Beyaz birliklere bağlı 56.Alay birlikleri silahsız sivil insanlara makineli tüfeklerle ateş açtı ve yaklaşık 300 kişi öldürüldü.
Devrimde hapse atılan ama kaçmayı başaran Beyaz Terör’ün liderlerinden General [[Kornilov]] [[Rus Kazakları
Beyazların ele geçirdiği şehirlerde yakalanan pek çok [[Bolşevik]] mahkemeye dahi çıkarılmadan yargısız bir biçimde infaz edildi. Subaylar Bolşeviklerin bölgeyi tekrar ele geçirip rehineleri serbest bırakma ihtimaline karşı sürgün ya da hapis cezasını kesin olarak yasakladı.
==Volga katliamları==
1918 yılında [[Ukrayna]] ve güney kesimlerde güçlenen Beyazlar hiç de vicdani ve savaş yasalarına uygun olmayan bir biçimde terörü şiddetlendirdi. 1918 yazında [[Volgograd]]’da Komuch ( Kurucu Meclis Komitesi üyeleri) tarafından kontrol edilen askeri mahkemeler yakaladıkları [[Sovyet]] hükümeti üyelerini yargılayarak ölüm cezalarını hemen infaz etti. 3 Eylül 1918’de [[Kazan]] ’da 1 Ekim 1918’de de [[İvaşçenkovo]] ’da işçi eylemleri şiddetle bastırıldı ve pek çok işçi öldürüldü. I.Dünya Savaşı’nda esir alınan ve Beyazlar tarafından silahlandırılan Çekoslovak lejyonu Orta Volga bölgesinde Bolşeviklere karşı saldırıya geçti.<ref name="ReferenceA">Литвин А. Красный и белый террор в России 1918—1922 гг. — М.: Эксмо, 2004. — 448 с. — (Сов. секретно). — ISBN 5-87849-164-8.</ref>
[[Arhangelsk]] ’te 8 bin Bolşevik mahkum idam edildi. 38 bin mahkum işkence ve hastalıktan hayatını kaybetti.
Bolşeviklerin beyaz ordu alay komutanı [[Mihail Jebrak-Rusanoviç]]’i infaz etmesi üzerine gönüllü birliklerden oluşan 3.Tümen Komutanı M.G.Drojdovski misilleme olarak 3 bin esir Kızıl Ordu askerini infaz emri verdi.
Satır 53 ⟶ 52:
==1918 yaz aylarında Beyaz Terör==
[[Sovyet]] [[Pravda]] gazetesinin açıklamasına göre 1918 yılında [[Bolşevik]] kurbanların resmi sayısı 30 binin üzerindeydi. .
2 Ağustos 1918’de Sibirya’da kurulan geçici hükümet Sovyet iktidarının bütün organlarını kaldıran ve işçi konseyleri ile Bolşevik komiserleri tutuklayan 93 No'lu kararnameyi yayımladı.
20 Haziran 1918’de İçişleri Komiserliği’ne bağlı Petrozavodsk Kuzey Komünü Basın Komiseri ve işçi önderi [[V.Volodarski]] öldürüldü. 27 Ağustos’ta Sibirya Yüksek Askeri Müfettişi ve Kuzey Ural-Sibirya Devrimci Ordu Komutanı [[Reynhold Yosifoviç Berzin]] suikaste uğradı. Aynı dönemde [[Grigori Zinoviyev
Yaz aylarındaki Beyaz Terör saldırılarının çoğu fabrikatör M.M.Filonenko tarafından organize edilmiştir. Beyazlar 1918’in son 7 ayında 13 ilde 22.780 [[Sovyet]] taraftarını öldürdü. Bunların 15 bini Eylül 1918’de Kulak ( zengin toprak sahipleri) isyanlarında katledildi.
==Çekoslovak Lejyonunun Katliamları==
Rus tarihçi [[İ.S.Ratkovski]]’nin verdiği rakamlara göre Beyaz Terör eylemlerinde 40.000 Çekoslovak askeri de yer almıştı. Bu askerler I.Dünya Savaşı’nda [[Çar]] birlikleri tarafından esir alınmış, fakat devrimden sonra Bolşevikler tarafından serbest bırakılmıştı. Ancak [[Sibirya]]’dan ülkelerine dönmekte olan Çekoslovak birlikleri Beyaz Kuvvetler tarafından tekrar esir edilmiş ve Bolşeviklere karşı savaşmaya zorlanmışlardır. Çekoslovak askerleri için iki seçenek vardı; ölmek ya da Bolşeviklere karşı savaşmak.
26 Mayıs 1918’de [[Çelyabinsk]]’te yerel [[Sovyet]] Konseyi’nin tüm üyeleri Çek lejyonlarınca tutuklandı ve kurşuna dizildi. [[Penza]]’da esir 250 [[Kızıl Ordu]] askeri infaz edildi. 30 Mayıs 1918’de de [[Petropavlovsk-Kamçatski
8 Haziran’da Çekoslovak Kolordusu [[Samara]]’yı ele geçirdi ve o gün 100 Kızıl askeri ve 50 işçiyi idam etti. Birkaç günde 300 kişi daha katledildi.
6 Temmuz 1918’de [[Samara]]’da demiryolu işçilerinin toplantısına saldıran Çek birlikleri onlarca işçiyi kurşuna dizdi. Bu birliklerin Temmuz ayı boyunca [[Samara]]’nın farklı köy ve ilçelerinde katliamalar yapmaları üzerine bölgede köylü isyanı çıktı ve isyan sırasında da 500’ü aşkın kişi vuruldu.
22 Temmuz’da [[Simbirsk]]’te 400 kişi, Kazan’da da Temmuz-Ağustos aylarında 1000 civarında Bolşevik idam edildi. [[İ.S. Ratkovski]] Çekoslovakların [[Samara]] ve [[Volga]] bölgesindeki toplam kurbanlarının sayısının 5 binin üzerinde olduğunu belirtmektedir. Tarihçiye göre onların infaz yöntemleri çok acımasızcaydı. Hatta öyle ki Volga nehrindeki cesetleri defnetmeye çalışan sivil 37 kadını infaz etmişlerdi. Ancak Çek askerlerinin bu kadar acımasız olmalarında bir etken de Çar yanlısı generallerin ölüm tehdidiydi.
==Doğu Rusya’da Beyaz Terör==
[[Ural Dağları|Urallar]], [[Sibirya]] ve [[Uzakdoğu]]’daki katliamların önderleri Kazak [[
İç savaştan sonra Mayıs 1926’da ataman [[Boris Annenkov]] hakkında doğuda karşı-devrimci faaliyetler ve kırsal kesimde yağma hareketleri suçlamasıyla dava açıldı. [[Annenkov]] mahkemede yaptıklarını itiraf etmekten çekinmedi ama bu yaptıklarının suç olmadığını Tanrı ve din için mücadele ettiğini ifade etti.
11 Eylül 1918’de Slavgorod-Çernodolsk köylü isyanı [[Boris Annenkov]] tarafından şiddetle bastırıldı ve 500’e yakın insan öldürüldü. [[Slavgorod]] Halkevi’nde toplanan yerel [[Sovyet]] Kongresi [[Boris Annenkov
Ataman [[Aleksandr İliç Dutov]] ise 9 Mayıs 1918’de Gaya köyünde esir aldığı 96 [[Kızıl Ordu]] askerini diri diri toprağa gömdü. Köyde [[Bolşevik]]lere destek veren toplam 675 kişiyi idam etti. [[Orenburg]] Kazaklarının Atamanı Dutov 27 Mayıs-3 Temmuz 1918 arasında hakimiyet kurduğu [[Çelyabinsk]] ve Toritsk şehirlerinde terör saltanatı kurdu.
Satır 84 ⟶ 83:
[[Orenburg]] cezaevinde 6.000 tutuklu infaz edildi. 9 bin esir [[Sibirya]]’daki çeşitli cezaevlerine gönderildi. [[Sovyet]] kaynaklarına göre Dutov sadece Troitsk’te hakim olduğu ilk haftalarda 700 [[Bolşevik]]’i kurşuna dizdi.
4 Ağustos 1918’de Dutov, kontrolündeki topraklarda zorunlu askerlik hizmeti yasası çıkardı ve savaşabilecek durumda olup orduya katılmayanlar için asker kaçağı olarak ölüm cezası getirdi.
Ocak 1919’da Ural bölgesinde Dutov’a bağlı Kazak birlikleri 1050 kişiyi katletti.
13 Ağustos 1945’te Tümgeneral L.F.Vlasyevski tarafından sorgulanan ve Dutov’un arkadaşı olan Ataman [[Grigori Mihayloviç Semyonov]], savaş sırasında bireysel hareket edildiğini, köylerin yakıldığını, askerlerin sadakatsizlik gösterdiğini, köylülerin evlerinin yağmalandığını ve tüm bunların Beyaz Ordu’ya karşı nefrete sebep olduğunu belirtti. Baronların ölüm mangaları oluşturduğunu, Beyaz birliklerin ittifak halinde hareket edemediğini, yapılan bu hataların yenilgiyi getirdiğini ifade etti. Ayrıca Semyonov mahkemede savaş sırasında 6500 kişinin kendine bağlı birliklerce hapiste işkenceyle infaz edildiğini de itiraf etti.
Kasım 1918’de Amiral [[
“[[Omsk]] şehri hem soğuğun hem de dehşetin etkisiyle adeta donmuştu. Şiddetli kar yağışının altında ölü bedenler sokaklara yığılıyordu. En az 2500 yoldaş [[Kolçak]]’a bağlı birlikler tarafından işkenceyle öldürülmüştü. Açlıktan şehre inmiş hayvanlar insan bedenlerini yiyordu. Ölenlerin çoğu yerel [[Kızıl Ordu]] garnizonu ve işçi askerlerden oluşuyordu.” <ref>
11 Nisan 1919’da [[Baron]]ların yönetimindeki [[Omsk]] gazetesinde yayınlanan( No.188) ve [[Kolçak]]’a bağlı yerel hükümetin Adalet Bakanı S.Starinkeviç tarafından imzalanan bildiride şunlar belirtilmişti; “Kamu düzenini bozan tüm [[Bolşevik]] isyancılar ve onlara yardımcı olanlar ölümle cezalandırılacaktır. Sürgünden ya da yurtdışından izinsiz dönenlerden 4 yaşın üzerindeki herkes kürek cezasına çarptırılacaktır.
27 Mart 1919’da [[İrkutsk]] - [[Yenisey]] bölgesi komutanlarından [[
1.İsyancıları ihbar etmeyen ya da iade etmeyen köylüler infaz edilecek.
Satır 104 ⟶ 103:
3.Arabalara, ekmek ve ziynet eşyalarına olağanüstü koşullar dolayısıyla yerel hükümet adına el konulacak.
1919 yılının bahar ve yaz aylarında beyaz ordu komutanları arasında ciddi ayrılıklar yaşandı. 11 Mayıs 1919’da Novonikolayevsk güvenlik şefi Albay Kreyçevo köylerin yakılması, tren yolu hatlarının sabote edilmesi emrini verdi. Bu izinsiz emirler müttefik kuvvetlerde tepkiye yol açtı. General M.Janen ve General S.N.Rozanov hoşnutsuzluklarını ifade edince Amiral [[Aleksandr Kolçak
Kasım 1919’da müttefiklere bağlı Çekoslovak Kolordu Komutanları B. Paul ve B. Girsa resmi muhtıra yayımladı:
“Çekoslovak süngülerinin koruması altındaki yerel Rus askeri yetkililer uygarlıktan uzak bir biçimde hukuksuzca köyleri yakarak, yargısız infazlar yaparak, tüm çatışmaların dışında olan Rusların üzerine dahi saldırarak ve yaptıkları yanlışları siyasi kaypaklıkla yerel mahkemelerde reddederek ciddi bir suç işlemektedirler.” <ref>
[[Kolçak]]’ın kontrolündeki [[Ekaterinburg]]’ta da 25 bin kişi infaz edilmiş, kadın ve çocukların da dahil olduğu nüfusun % 10’u kırbaçlanmıştır.
==Güney Rusya'da Beyaz Terör==
Satır 121 ⟶ 120:
[[Beyaz Ordu]]'ya destek amacıyla bölgeye gelen İngiliz birlikleri kumandanı G. J. William, anılarında şunları belirtti;
"Genel olarak, gönüllüler tarafından esir alınanlara yapılan muamele korkunçtu. Bu konuda [[Anton Denikin|General Denikin]]'in savaş kurallarını açıkça ihlal ettiği görülüyordu. Zulüm bazen mücadelenin haklılığına zarar verecek ve utanç duyulacak kadar şiddetliydi. Silahsız rakiplerini vuran, esir aldığı kişilerin derisini yüzen askerler vardı. Mücadele canice ve vahşi boyuttaydı.
[[Anton Denikin|General Denikin]], [[Bolşevik]]lere karşı mücadelede Gönüllü Ordu'nun savaş dışı cinayet, tecavüz, soygun gibi suçlarının sorumluluğunu kabul etmiyordu. Bölge valisinin ve denetiminde olan askeri mahkemelerin işlenen suçlara karşı tedbir alması ve cezai yaptırım uygulaması konusunda girişimde bulunmuyor ve suçlar konusunda müsamaha gösteren bir tavır sergiliyordu.
Don Bölgesi'nde bulunan anti-Sovyet yerel hükümete bağlı Adalet Bakanlığı Çarlık hükümetinin 1903 yılındaki Ceza Kanunu'nda 8 Ocak 1919'da değişiklik yaparak olağanüstü koşullarda idam cezasını kolaylaştıran hükümler getirdi. 22 Şubat'ta Adalet Bakanlığı'nın özel bir toplantısında ölüm cezası, zorla çalıştırma, kürek mahkumiyeti gibi yaptırımlar kabul edildi ve toplantı tutanakları [[Anton Denikin|General Denikin]] tarafından imzalanarak onaylandı.
Satır 135 ⟶ 134:
Ancak pek çok komutanın ölmesi ya da kaçmasının ardından 1920'de [[Beyaz Ordu]]'da önder konumuna gelen [[Pyotr Vrangel]]'in açıklaması çok farklıydı; "Çıkarılan yasaların [[Bolşevik]]lere karşı ılımlılığından hoşnut değilim. Düşmanla müsamaha gösterilmeden mücadele edilecektir".<ref name="reprzakbelprav"/>
14 Temmuz 1921'de Geçici [[Amur]] Devleti yöneticilerinden S.D. Merkulov ve N.D. Merkulov kardeşlerin yayındığı No:69 sayılı kararnamede ise şu ifadeler yer alıyordu: "[[Sovyetler Birliği Komünist Partisi
1920 yılında [[Beyaz Ordu]] artık gücünü büyük ölçüde yitirmiş, batılı [[emperyalist]] dostları tarafından yalnız bırakılmış bir haldeydi. 1922'de son [[Beyaz Ordu]] askerleri de ülkeyi terk etti. Böylece [[Bolşevik]]ler eski Rus Çarlığı topraklarının büyük kısmına hakim oldular ve 30 Aralık 1922'de [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği]]'ni kurdular.
==Beyaz Terör Mağdurları==
[[Beyaz Ordu]]'nun yenilgisinin en önemli sebebi izlenen taktiklerin ve yöntemlerin halkta yarattığı hoşnutsuzluktu. Beyaz Terör'ün kurbanlarının sayısı tam olarak belli değildir. Ancak resmi veriler rakamın 1.200.000'in üzerinde olduğunu göstermektedir.
[[Sovyetler Birliği]]'nde Beyaz Terör kurbanları için pek çok anıt yapıldı. Bunların çoğu Beyazlar tarafından terör kurbanlarının gömüldüğü toplu mezarlara inşaa edildi. [[Volgograd]]'da Dobrolyubov Parkı'nda Beyaz Terör kurbanlarının gömülü olduğu bir parka 1920 yılında bir anıt inşaa edildiyse de 1965 yılında mimar D.Erşovoy kurbanlar için yeni bir anıt yaptı.
|