Karl Radek: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
düzeltme AWB ile
1. satır:
[[Dosya:Radek1.jpg|right|thumb|175px|Karl Radek]]
 
'''Karl Bernhardoviç Radek''' ({{lang-ru|Карл Бернга́рдович Ра́дек}}) (d. 31 Ekim 1885 – ö. 19 Mayıs 1939), Sovyet siyaset adamı ve gazetecidir. [[Birinci Dünya Savaşı]] öncesinde [[Polonya]] ve [[Almanya]]'daki sosyal demokratik eylemlerde ön plana çıkmış, [[1917 Rus Devrimi]] sonrası ise önemli bir [[sosyalizm|sosyalist]] liderdir.
 
== Yaşamı ==
7. satır:
 
1904 yılında "Polonya-Litvanya Sosyal Demokrat Partisi"'ne (SDKPiL) katıldı.
[[Varşova]]'da [[1905 Rus Devrimi]]’ne devrimine katıldıktan sonra 1906’ya dek tutuklu kaldı.<ref>Broue, P. (2006) ''The German Revolution: 1917-1923'', Chicago: Haymarket Books, s.635</ref>
 
1907’de [[Almanya]]’nın [[Leipzig]] kentine giderek [[Almanya Sosyal Demokrat Partisi]]’ne (SDP) girdi.<ref>Broue, P. (2006) ''The German Revolution: 1917-1923'', Chicago: Haymarket Books, s.36</ref>. Partinin sol kanadının yayın organları olan gazetelerde çalıştı. [[1917 Şubat Devrimi]]’nden sonra [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi]]’nin (RSDİPB) yurt dışı bürosunda yer aldı. [[1917 Ekim Devrimi]]’nden Rusya’ya döndü.<ref name="broue893">Broue, P. (2006) ''The German Revolution: 1917-1923'', Chicago: Haymarket Books, s.893</ref> Mart 1918 tarihli [[Brest-Litovsk Barış Antlaşması]]’nı imzalayan Sovyet delagasyonundaki görevi sırasında Alman askerleri arasında etkili bir anti-militarist ve sosyalist propaganda yürüttü.
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 102-13064, Karl Radek.jpg|left|thumb|Karl Radek (ortada),1932)]]
Aynı yıl Almanya’daki devrimci ayaklanmaya katılmak için [[Berlin]]’e gitti.<ref>Nettl, J.P. (1969) ''Rosa Luxemburg: Abridged Edition'' Oxford: Oxford University Press s.467</ref> Alman Komünist Parisi’nin kuruluş kongresine katıldı ve merkez komitesi üyeliğine seçildi. [[Talat Paşa]] gibi [[İttihat ve Terakki]] önderleriyle Sovyetler adına görüşmelerde bulundu.
 
Rusya’ya döndükten sonra [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi]] (RKP-B) Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. Mayıs 1924’e dek süren bu görevi sırasında III. Enternasyonal yürütme kurulu üyeliği yaptı. 1927’de Troçkist muhalefet içinde yer aldığı için partiden çıkarıldı<ref>Trotsky, L. (1970) ''My Life'' New York, Pathfinder, s.611</ref> ve [[Tobolsk]]’a sürgüne gönderildi.<ref>Broue, P. (2007) 'The Bolshevik-Leninist Faction' ''Revolutionary History'' Vol.9 No.4 s.140</ref> 1930’da özeleştiri yaparak partiye yeniden üye oldu ve İzvestia’nın yazı grubunda yer aldı; 1935’de yeni [[1936 Sovyet Anayasası]]’nı hazırlayan komisyonda üyelik yaptı. 1936’da tutuklandı. Troçkist gizli etkinlikleri katıldığını kabul etmesi üzerine 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
 
Bu dönemde [[çalışma kampı]] sırasında hapis arkadaşı tarafından öldürüldüğü rapor edildi. Ancak, tarihe [[Kruşçev Çözülmesi]] dönemi olarak geçen 1950'ler ortaları ile 1960'ların başlarında olan zamanda yapılan araştırmaya göre, [[Lavrenti Beriya]]'nın emirleri doğrultusunda [[NKVD]] tarafından öldürüldüğü ortaya çıktı.<ref name="chronos">{{Ru icon}} [http://www.hronos.km.ru/biograf/radek.html Karl Radek's biography article on hronos.ru]</ref><ref>{{Ru icon}} [http://perpetrator2004.narod.ru/documents/Show_Trials/Radek_Sokolnikov_Murder.doc Document describing the murder of Radek and another political inmate, [[Grigory Sokolnikov|Sokolnikov]]]</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Karl_Radek" sayfasından alınmıştır