|
'''Ebu Cafer TaberiMuhammed İbn-i Cerir el-Taberî''' ([[Arapça]] {{Arap yazısı|أبو جعفر محمد بن جرير بن يزيد الطبري}}; d. 838, [[Amul]] - ö. 923, [[Bağdat]]), [[fıkıh]], [[hadis]], tarih, dil, [[tefsir]] ve [[kıraat]] alanlarındaki çalışmalarıyla kendini kabul ettirmiş Müslüman din bilginidir. Tam adı 'Ebu Cafer Muhammed İbn-i Cerir el-Taberi' (Arapça: أبو جعفر محمد بن جرير بن يزيد الطبري) olan alim, [[İran]]'da tarihitarihî bir bölge olan [[Taberistan]]'da (günümüzde [[Mazenderan]]) doğduğu için 'TaberiTaberî' olarak ünlenmiştir.
En önemli eserlerinden ikisi, İslamİslâm dünyasında çok rağbet görmüş bir tefsir kitabı olan 'Tefsir'ul TaberiTaberî' (Türkiye'de '[[TaberiTaberî Tefsiri]]' ismiyle bilinmekte ve yayınlanmaktadır) ve [[TaberiTaberî Tarihi]]'dir.
[[Dosya:Baghdad old Abbasid Minaret.jpg|thumb|sol|200px|Bağdat'ta Halife Camii.]]
== Hayatı ==
Ebu Cafer TaberiTaberî, Taberistan'da [[Hazar Denizi]]'ne sahili olan [[Mazenderan Eyaleti]]'ne bağlı [[Amul]] şehrinde varlıklı bir ailede tahminen 838-9<ref>Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' pp. 10-11, in volume 1 of History, pp. 5-134</ref> yılında kış aylarında doğmuş ve ilk eğitimini burada yapmıştır. O erken büyümüş<ref>Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' sayfa 15</ref> yedi yaşında [[hafız]] oldu, sekiz yaşında [[imam]], dokuz yaşında hadis ezberlemeye başlamıştır. 12<ref>Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' sayfa 15-16</ref> yaşında iken doğduğu memleketi bırakıp, İlim tahsili (''fi talab al-'ilm'') için [[Rey]], [[Basra]], [[Kufe]], [[Medine]], [[Suriye]] ve [[Mısır]] gibi şehir ve ülkeleri dolaştıktan sonra, [[hilafet]] merkezi olan [[Bağdat]]'a yerleşmiştir. Kaynaklar onun hocaları ve talebeleri için uzun bir liste vermişlerdir. Zamanında hadis, fıkıh ([[Hanefi mezhebi|Hanefi]], [[ŞafiiŞafiî mezhebi|ŞafiiŞafiî]] ve [[MalikiMalikî mezhebi|MalikiMalikî]] fıkıhları), kırâat, tarih ve edebiyat sahalarında meşhur olan birçok âlimden ders almıştır, yetiştikten sonra da bütün bu ilimlerde eserler vermiştir. Kırk sene süreyle, her gün kırk varak yazmak suretiyle, son derece hacimli eserler meydana getirmiştir.
Fıkıhta önceleri [[ŞafiiŞafiî mezhebi]]ne mensup iken, sonradan mutlak [[müctehid]]lik mertebesine ulaşmıştır. Kaynaklar onun, [[Cerirî]]<ref name="sezgin2">Fuat Sezgin (1967), sayfa 323</ref> adında sonraları ortadan kalkmış olan bir mezbebin imamı olduğunu kaydederler. Kaynaklar TaberiTaberî'nin, [[Ahmed bin Hanbel]]'den ilim almak üzere [[Bağdat]]'a geldiğini ve fakat ancak onun vefatından<ref name="rost">Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' sayfa 19</ref> sonra Bağdat'a ulaşabildiğini, bunun üzerine memleketine dönmeyerek [[Basra]], [[Kufa]] ve [[Vasit]]'de<ref name="rost" /> saygıdeğer bilginlerden tahsiline devam ettiğini belirtiyorlar.<ref>Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' sayfa 20</ref>
19 Şubat 923<ref>Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari'' sayfa 78</ref> yılında [[Bağdat]]'ta vefat etmiş ve muhaliflerinin çokluğu sebebiyle, ölümü gizli tutularak geceleyin vefat ettiği eve defnedilmiştir.
== Eserleri ==
Ebu Cafer TaberiTaberî'nin yazdığı eserlerin birçoğu kaybolmuş ve zamanımıza kadar ulaşamamıştır. Fakat bize kadar ulaşan eserlerinin bile bir ömre sığdırılması zordur. TaberiTaberî'nin eserlerinden bazıları şunlardır:
* [[Tarih er-Rusül ve'l Muluk ve'l Hulafa]]: Bu tarihsel kayıtlar eseri, İslamİslâm erken tarihi ve [[Emeviler]] ile [[Abbasiler]] hanedanlığı üzerine bugüne kadar önemli bir kaynak oluşturur.
* [[Cami'ul Beyân an Tevil'il Kur'ân]]: Kısa adıyla Tefsir'ut Ṭaberi, 883 yılında tamamladığı bu eseri 'TaberiTaberî Tefsiri' olarak da bilinir. TaberiTaberî, çok meşhur bir tarihçi olması kadar, [[rivayet tefsiri|rivayet tefsirleri]]nin anası' olarak kabul edilen bu tefsiri ile de şöhret olmuştur. 1903 yılında ilk defa [[Kahire]]'de 30 cilt kapsayan kitap olarak basılmıştır.
* [[Gaririya]]''<ref name="sezgin2" />
* [[İhtilafu'l Fukaha]]: Bu eseri ''İhtilâfu Ulemâi'l-Emsar f Ahkâmi Şerâii'l-İslâm'' adıyla 1933'de yayımlanmıştır.
* [[Usulu'l Fıkıh]]
* [[Letâifu'l Kavl fi Ahkam-i Şerai'l İslamİslâm]]: Usul-i fıkha dair yazdığı bir eserdir.
* [[Kitabu'l Kıraat ve Tenzilu'l Kur'an]]
* [[Kitabu Şerhi's Sünne]]: Mezhebî ve itikâdî konuları ihtiva eden eser Mısır ve [[BombayMumbai]] (1321)'da basılmıştır,
* [[Kitab-u Adabi Menasiki'l Hacc]]
* [[Kitabu'l MucizKitab-u fiAdabi'l UsulKudât]]
* [[Kitabu'l Garib ve't TenzilMuciz vefi'l AdedUsul]]
* [[Kitabu'l Garib ve't Tenzil ve'l Aded]]
*[[Kitab-u Adabi'l Kudât]]
==Erken İslâmKaynaklar Alimleri==
{{İslam alimleri}}
== Notlar ==
{{Kaynakça}}
* Fuat Sezgin: ''Geschichte des arabischen Schrifttums''. Bd. 1, Brill, Leiden 1967, sayfa 323–328. ▼
== Kaynakça ==
▲* Fuat Sezgin: ''Geschichte des arabischen Schrifttums''. Bd. 1, Brill, Leiden 1967, sayfa 323–328.
* ''The Encyclopaedia of Islam''. New Edition. Brill, Leiden, Bd. 10, sayfa 11.
* Rosenthal, Franz, ''The Life and Works of al-Tabari''.
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.salaam.co.uk/knowledge/biography/viewentry.php?id=114 Biographical verileri] {{en}}
[[Kategori:839 doğumlular]]
[[Kategori:Amul doğumlular]] ▼[[Kategori:923 yılında ölenler]]
[[Kategori:İslamAmul filozoflarıdoğumlular]]
[[Kategori:İranlı bilim adamları]]
[[Kategori:İranlı hadis bilginleri]]
[[Kategori:İranlı müfessirler]]
▲[[Kategori: Amulİslam doğumlularfilozofları]]
| 