Feniks: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
[[Dosya:Phoenix-Fabelwesen.jpg|thumb|250px|Yuvasında yeniden doğmak üzere kendini yakan Feniks kuşu.]]
== Değişik mitler==
[[Yunan mitolojisi]]nde Feniks'in [[Habeş]] diyarında yaşadığına inanılıp bir kartal büyüklüğünde ve çok uzun ömürlü olduğu söylenmektedir. Gözleri yıldızlar gibi parlak olup başında parlak bir sorguç bulunmaktadır. Boynunun tüyleri yaldızlı, diğer tarafları ise kırmızıdır. Ömrünün sonlanmakta olduğunu anlayınca, kuru dalları zamkla sıvayarak kendine yuva yapar ve üstüne kurulur. Kızgın güneşin yuvayı tutuşturup kendini yakmasının ardından küllerinden bir yumurta meydana gelir ve ondan da yeni bir Feniks çıkar.<ref name="kartal">{{Web kaynağı | url = http://www.erdoganaltinkaynak.com/2009/02/10/yer-alti-diyarinin-kartali/ | yazar = Yard. Doç. Dr. Erdoğan Altınkaynak | başlık = Yer Altı Diyarının Kartalı. | yayımcı = erdoganaltinkaynak.com | erişimtarihi = [[1 Ağustos]] [[2009]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20091215064321/http://www.erdoganaltinkaynak.com:80/2009/02/10/yer-alti-diyarinin-kartali/ | arşivtarihi = 15 Aralık 2009}}</ref> Bu sebeple [[Hıristiyan]]lar Feniks adını verdikleri bu kuş mitini öldükten sonra tekrar dirilmenin simgesi sayarak yorumlamışlardır.<ref name="dilek"/>▼
[[Pers mitolojisi]]nde '''[[Simurg (mitoloji)|Simurg]]''', '''Anka''', [[İslam]] sonrası [[Türk mitolojisi]]nde '''Zümrüdü Anka''' veya '''Simurg u Anka''', daha önceleri de [[Tuğrul (kuş)|'''Tuğrul''']] olarak geçmesi gibi birçok milletin efsanelerinde karşılık bulmaktadır.<ref name="dilek"/> Bahsedilen bu kuşlar bu [[mitoloji]]lerde kısmen benzerlik, kısmen de farklılık göstermektedir.<ref name="balkan">{{Web kaynağı | url = http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c1s2/makale/c1s2m6.pdf | ilk= Ali|son= Duymaz | başlık = Anadolu ve Balkan Türklerinin Halk Anlatmalarında Mitolojik Bir Kuş: Zümrüdü Anka. | yayımcı = Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 1 Sayı: 1|tarih= 1998 | erişimtarihi = [[1 Ağustos]] [[2009]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20111027075418/http://sbe.balikesir.edu.tr:80/dergi/edergi/c1s2/makale/c1s2m6.pdf | arşivtarihi = 27 Ekim 2011}}</ref>
Feniks, eski Fenike mitolojisi kaynaklı (Sanchuniathon'a göre ),Çin mitolojisinde,Mısır dininde vevde sonra gelenYunan mitolojisinde de gözüken mitsel,kutsal bir ateşten kuştur.▼
▲[[Yunan mitolojisi]]nde Feniks'in [[Habeş]] diyarında yaşadığına inanılıp bir kartal büyüklüğünde ve çok uzun ömürlü olduğu söylenmektedir. Gözleri yıldızlar gibi parlak olup başında parlak bir sorguç bulunmaktadır. Boynunun tüyleri yaldızlı, diğer tarafları ise kırmızıdır. Ömrünün sonlanmakta olduğunu anlayınca, kuru dalları zamkla sıvayarak kendine yuva yapar ve üstüne kurulur. Kızgın güneşin yuvayı tutuşturup kendini yakmasının ardından küllerinden bir yumurta meydana gelir ve ondan da yeni bir Feniks çıkar.<ref name="kartal">{{Web kaynağı | url = http://www.erdoganaltinkaynak.com/2009/02/10/yer-alti-diyarinin-kartali/ |
'''Görünüşü ve yetenekleri'''▼
▲Feniks, eski [[Fenike]] mitolojisi kaynaklı (Sanchuniathon'a göre ), Çin mitolojisinde, Mısır dininde vevde sonra gelenYunan mitolojisinde de gözüken mitsel, kutsal bir ateşten kuştur.
sahip mitolojik bir kuştur. 500 ile 1000 yıl arası bir hayat döngüsüne sahiptir, hayatının sonuna doğru kendine dallardan bir yuva yapar ve yuvayı ateşe verir. Yuvayla beraber kuşta cayır cayır yanar , ve küllerine dönüşür. Bu küllerden yeni bir feniks ya da yumurtaları ortaya çıkar, yeniden yaşamak için doğar. Yeni feniks eski halinin yaşadığı kadar yaşamaya mahkumdur. Bazıhikayelerde, yeni doğan feniks eski halinden kalan küllerinin mürrüsafiden (sakız, sarı sakız,reçine) yapılı bir yumurtanın içine mumyalar ve Mısır şehri Heliopolis'e bırakır (Yunancada güneş şehri).Söylenir ki, kuşun çığlığı çok güzel bir şarkı gibidir. Çok az sayıda hikayede insana dönüşebilme yetenekleri vardır. ▼
'''Tarih'''▼
Simurg ya da simorgh (Feniks) Pers mitolojisi kaynaklıdır (Pers imparatorluğu M.Ö 247). Tamamiyle bir kuşa benzer bir görünümden, bir köpeğin kafasına sahip olmaya ya da meme emziren bir yavru haline kadar çeşitli enkarnasyonlara sahip olmuştur.Genellikle koruyucu olarak kabul edilsede, bazı hikayelerde insanın simurgun yanında güvende olmadığı söylenir. Birçok hikaye feniks hikayelerindeki elemanları içinde barındırır.▼
▲Feniks, rengarenk tüylü ve altından kızıl (mor,mavi ya da yeşil farklı efsanelere göre) bir kuyruğa sahip mitolojik bir kuştur. 500 ile 1000 yıl arası bir hayat döngüsüne sahiptir, hayatının sonuna doğru kendine dallardan bir yuva yapar ve yuvayı ateşe verir. Yuvayla beraber kuşta cayır cayır yanar , ve küllerine dönüşür. Bu küllerden yeni bir feniks ya da yumurtaları ortaya çıkar, yeniden yaşamak için doğar. Yeni feniks eski halinin yaşadığı kadar yaşamaya mahkumdur. Bazıhikayelerde, yeni doğan feniks eski halinden kalan küllerinin mürrüsafiden (sakız, sarı sakız,reçine) yapılı bir yumurtanın içine mumyalar ve Mısır şehri Heliopolis'e bırakır (Yunancada güneş şehri).Söylenir ki, kuşun çığlığı çok güzel bir şarkı gibidir. Çok az sayıda hikayede insana dönüşebilme yetenekleri vardır.
rivayet açıkca Hint tanrısı Vişnu'nun kuşu Garuda'dan etkilenmiştir. Kuşu güneş ışığının ışıması (emanation) olarak bir kartalın görüntüsünde ve ebatlarında kabul eder. Çağdaşı Lactantius, muhtemelen ünlü kuş hakkındaki en uzun şiiri yazan şairdir. Tasvirleri ve hayat süresi değişse de, mısırlı feniks (Bennu kuşu) erken Katolik sanatında, literatüründe ve Katolik semboliziminde, İsa'nın dirilişini, ölümsüzlüğünü ve ölümden sonra hayatı simgeliyen bir sembol olarak popüler olmuştur. Erken Katolik Klisesi papazlarından Clement, The First Epistle of Clement kitabının 25. kısmında feniks'den şöyle bahseder.▼
▲
İzin ver doğu topraklarında,Arabistan ve çevresindeki topraklarda bulunan bu harika işarete (dirilişin) saygı gösterelim. Feniks adında bir kuş var. Türünün tek örneği ve beş yüz yıl yaşıyor. Ölüm zamanı yaklaştığında, kendine tütsüden, mürrüsafiden ve diğer baharatlardan bir yuva yapar. Zamanı dolduğunda bu yuvanın içine girer ve ölür. Ama beden çürüdükçe bir çeşit solucan ortaya çıkar, ölü kuşun sıvılarıyla beslenir ve yeni tüylerin oluşmasını sağlar. Daha sonra, gücünü topladığında içinde ebeveyninin kemikleri bulunan yuvayı Arabistan topraklarından geçerek Mısır'a Heliopolis'e getirir.Açık bir günde, bütün insanların gözü önünde, bu kemikleri güneşin sunağına koyar,bunu yaptıktan sonra hızla eski yerine doğru uçar. Rahipler tarihleri kontrol ederler ve tam olarak beş yüzyıl tamamlandığında geri dönmüş olduğunu görürler.▼
▲Flavius Philostratus (M.S 170) <rref> Flavius Philostratus, Life of Apollonius of Tyana biyografisinin yazarı</ref> feniks'den Hindistanda yaşayan ve her beşyüz yılda bir Mısır'a göç eden bir kuş olarak bahseder. Ortaya attığı rivayet açıkca Hint tanrısı Vişnu'nun kuşu Garuda'dan etkilenmiştir. Kuşu güneş ışığının ışıması (emanation) olarak bir kartalın görüntüsünde ve ebatlarında kabul eder. Çağdaşı Lactantius, muhtemelen ünlü kuş hakkındaki en uzun şiiri yazan şairdir. Tasvirleri ve hayat süresi değişse de, mısırlı feniks (Bennu kuşu) erken Katolik sanatında, literatüründe ve Katolik semboliziminde, İsa'nın dirilişini, ölümsüzlüğünü ve ölümden sonra hayatı simgeliyen bir sembol olarak popüler olmuştur. Erken Katolik
Michael W. Holmes erken dönem Hristiyan yazarlarının bu miti kullanmalarını Psalm 92:12 [LXX Psalm 91:13]'de geçen kelimeyle doğruladıklarını ama aslında orada geçen kelimenin mitolojik bir kuşu değil, bir hurma ağacını işaret ettiğini söylemektedir. Bununla beraber,bunlar 17.yy hristiyan okurları için Joban feniksini hayata getiren, eyüp peygamber (Job) 29:18 ile ilgili parlamakta olan Hristiyan ibrani yorumlarıydı.▼
<blockquote>
▲
</blockquote>
▲
Bu yorumlamaların kalbinde, oldukça zengin tamamlayıcı anlamların çoğalması, chol kelimesinin üç şekilde çevrilmesinden (hurma ağacı, feniks ya da kum job 29:18'de) kaynaklanıyordu.
Bununla beraber, 1967-74 arası askeri cunta tarafından kullanılması onu son derece popülerlikten uzaklaştırdı, ve neredeyse 1974'ten sonra ,önemli bir istisna harici (Order of Phoenix, Feniks nişanı) kullanımdan kalktı.
== Ayrıca bakınız ==
* [[Simurg (mitoloji)|Simurg]]
* [[Tuğrul (mitoloji)|Tuğrul kuşu]]
Satır 62 ⟶ 63:
{{kaynakça}}
==Dış bağlantılar==
{{CommonsKat-ufak|Phoenix}}
* Van der Broek, R. (Ing.cev.: Seeger, I. (1972) ''The Myth of the Phoenix'', EJ Brill}}. {{ing}} [https://books.google.com/books?id=jwIVAAAAIAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Google books]
{{Yunan mitolojisi-taslak}}
|