Rodelinda (opera)

'Rodelinda, regina de' Longobardi (HWV 19) George Frideric Handel tarafindan ilk dafa Royal Academy of Music sarkicilari icin bestelenmis 3 perdeden olusan opera seria janrinda bir opera. Eserin libretto'su Nicola Francesco Haym tarfindna Itlayanca hairlanmis ve 1710'da Giacomo Antonio Perti'nin besteledigi opera icin Antonio Salvi'nin Italyanca liberttosundan uyarlanmistir. Salvi ise liberettosunu 1653'de Fransiz tiyatro eseri yazari Pierre Corneille'in hazirladigi ve konu olarak 7.yuzyilda Italya'aya yerlesmis Lombardlar' in krali Perctarit'in hayatini ele alip isleyen, Pertharite, roi des Lombards adli trajediyaya dayanmaktadir.

Rodelina

oyuncular = * Rodelinda, Lombardiya Kralicesi - soprano * Bertarido, Gorevi gasp edilmis eski Lombardiya Krali' alto/kastrato * Grimoaldo, Benevento Duku, Bertarido'nun krallik gorevini gasp eden' tenor * Eduige, Bertarido'nin kizkardesi, Grimoaldo'nun sozlusu [kontralto Unulfo, Bertarido'nun sirdasi ve danismani - alto/ kastrato Garibaldo, Grimoaldo'nun dansimani, Torino Duku - bas Flavio, Rodelinda'nin oglu -Sessiz rol

Özgün isim

Rodelinda, Regina de' Longobard Rodelinda, Lombardlar Kralicesi

Sahnelenmeler

Bu opera eseri İngiltere'de yaşayıp Londra'da opera hazırlayıp; yapımlayıp temsillerini organize etmekle geçinen Handel bu eserini 1724'da tamalayip 1725'de sahneye koymustur. Handel o yıl "Rodelinda" operası yanında, önemli eserlerinden olduğu kritiklerce kabul edilen Tamerlano ve [ Gulio Cesare opera eserlerini de hazırlayıp sahneye koymuştu.

"Rodelinda" eseri promiyer temsili 13 Subat 1725'de Londra'da merkezi Haymarket semtinde bulunan King's Theatre Tiyatrosu'nda Tamerlano] operasini sahnelenmesinde rol alan sarkicilara bu eserde rol vererek sahnelenmistir. Bundan sonra ayni sarkicilar grubu bu opera sahneden indirilmeden 14 defa bu yapimi yekrarlamislardir. Bundan sonra eser 18 Aralik 1725'de ikinci defa ve 4 Mayis 1731'de ucuncu defa sahnelenmistir. Hem ikinci hem de ucuncu sahnelenmesinde Handel eseri revize edip esere yeni materyal koyup eski gordugu bazi parcalari eserden cikartmistir. Bu eser 1735'de ve 1736'de Hamburg'da Oper am Gänsemarkt operaevinden iki kez sahnelenmis ama Alaman seyircisi tarfindn pak basarili olarak kabul edilmememistir.

Bundan sonra uzunca bir donem 18. yuzyil ikinci yarisi ve 19. yuzyilda,Handel'in diger opera eserleri gibi, unutulmus ve dunya operaevelerinde bu uzunca donemde Rodalinda ve diger Handel operalarai hic sahnelememistir. 20. yuzyilda I,. Dunya Savasi'ndan sonra Handel eserleri Handel muzigiseverler tarafindan yeniden sahnelenmeye baslamistir. Roadalinda opera eseri once 26 Haziran 1920'de cok degistirlmis bir sekilde Göttingen'de Alman Handel muzigi severi olan Oskar Hagen'in gayreti ile ilk modern sahnelenmesi yapilmistir. 1931'de yeni sahnelenme ABD'de yapilmistir. 1939'da ise Londra'da birkac yuzyil sonra bu eser yeniden sahnelenmistir ama Ingiltere'de bu eserin yeniden sahnenme surecinde en onemli gelisme Haziran 1959'da Handel Opera Cemiyeti'nin yapimi olmus ve bu yapim icin basrollerde Joan Sutherland ile Janet Baker ve orkestra sefi Charles Farmcombe olmustur.

1960li yillardan itibaren ozellikle Barok Muzik icin muzikseverlerin gosterdikleri yakin ilgi dolayisyla Handel'in butu8n opera eserleri icin oldugu gibi Rodelinda oparasinin festivallerde ve dunya operaevleri repretuvalarinda devamli olarak bulunmasina neden olmsutur.

"Operabase" istatistikleri 2009/10 ile 2013/14 arasındaki 5 sezonda dünya operaevlerinde yapımlanan toplam 2581 sayıda opera eserlerinin arasında değişik opera eserlerinin sayısını incelemektedir. Bunlara göre göre Handel'in Rodelinda operası aynı 5 sezonda operaevleri repratuvaralarında bulunan 57 Handel operası arasındaki sıralamada 19. sırayı almıştır.

Roller

Prömiyerde Rodelinda rolünü oynayan Francesca Cuzzoni

[[Dosya:|right|150px|Promiyerde Bertarido rolunu oynayan "Sansino" lakabli kastrato sarkici Francesco Bernardi]]

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 13 Subat 1724 (Orkestra şefi: Bilinmiyor )
Rodelinda, Lombardia Kralicesi	soprano	Francesca Cuzzoni
Bertarido, Gorevi gasp edilmis eski Lombardiya Krali	alto/kastrato	Francesco Bernardi, lakabi "Senesino"
Grimoaldo, Benevento Duku, Bertarido'nun krallik gorevini gasp eden	tenor	Francesco Borosini
Eduige, Bertarido'nin kizkardesi, Grimoaldo'nun sozlusu	kontralto	Anna Vincenza Dotti
Unulfo, Bertarido'nun sirdasi ve danismani	alto/ kastrato	Andrea Pacini
Garibaldo, Grimoaldo'nun dansimani, Torino Duku	bas	Giuseppe Maria Boschi
Flavio, Rodelinda'nin oglu	Sessiz rol

Konu ozeti

Bu eserin mekani genellikle Lombardiya Krallik sarayidir. Fakat iki sahne icin mekan mezarliktir ve son sahne acik havada bunes dogumundan heme =n sonra disarida gecer. Zaman birgunden daha ileriye uzanir ve son sahen gun diogumundna hemen sonradir. Bu operanin eserin icerigi esere kayanak olmus olan [Pierre Corneille]]'nin Pertharite, roi des Lombards adli trajediya dan degisiktir.

Prolog

Grimoaldo, Bertarido'yi bir muharebede yenmis ve onun yerine Lombaridya Kralligi Krali olmustur. Bertarido kacamayi basarmistir ama surgunde iken oldugu sanilmaktadir. Lakin arkadasi olan Unulfo'ya hic bek,lenmedik bir sekilde, ondan bir mesaj gelmis ve bu mesajda Bertarido yasamakta oldugunu ve sarayi yakinlarinda bir yerde saklanmakta oldugunu arkadasina aciklamitir. Yeni kral Grimoaldo Bertaride'nin kizkardesi Eduige ile nisanlanmistir. Eduige Grimoaldo sevmektedir ve Grimoaldo'nun da bu sevgiye karsilik verdigini kabul etmektedir. Bun ragamen Eduige evlenme tarihini devamli ileriye atmaktadir. Bertarido'nun karisi Rodelina ve oglu Flavia Griamoaldoi'nun emri ile sarayda gozaltinda tutulmaktadir. Fakar Grimoaldo Rodelinda'ya asik olmustur.

Perde I

Rodelinda odasinda tekbasinadir ve kocasinin yaninda olmamasindan yas cekmetedir. Grimoaldo odaya girer ve ona asik oldugunu itiraf eder. Rodelinda'ya evlenme teklif eder ve evlenince Kralicelik tahtina tekrar geri alacagini ona vaad eder. Rodelinda bu evlilik teklifi gayet kizginca rededer. (Arya:"L'empio rigor del fato").

Eduige Grimoaldo'yi krallik tahtina gectikten sonra intikamci ve ihanetkar olmakla itham eder. Grimoaldo ona verdigi cevapta oan karsi ihanetjkara davranmasinda ona karsi adil oldugunu iddia eder; Eduige'ye bircok kerre evlilik tarihini ileriye atip onunla evlilik yapmaktan sakindigini acikca gosterdigini ve simdi de danismani olan Garibaldi'nin tavsiyelerine kendisi uyarak Eduige ile evlenmekten sakindigini ona soyler ve sahneden ayrilir.

Grimoaldo'nun ayrilmasi ile iki yuzlu bir riyakar kisi olan danismani Garibaldo, Eduige'ye daha once ona karsi olan sask hislerini ona ifade ettigini hatirlatir ve onun Grimoaldo'dan intikam almasi icin Grimoaldo'nun kafasinin kesilerek oldurulmesi ve boylece Eduige'nin intikam alabilemesi icin ona yardimci olabilecegini bildlrir. (Arya:"Lo farò, diro: spietato"). Eduige de sahneden ayrilir. yalniz basian kalan Garibaldo Eduige'nin destegi ile Lombardiya Kralligi'na kendinin gececegini dusunmeye baslar.(Arya: "Di cupido impiego i vanni.")

Bu siralarda Bertarida saray disinda kendinin kybolmus ve olmus oldugu kabul edilip dikilen bir tas mezar tasinin uzerine kazilmis kitabeyi okur. (Arya: "Di cupido impiego i vanni.") Yaninda bulunan Unulfe ile bu meazar basina bir ciek buketi koyamak amaci ile gelen Rodelinda ve Flavia'yi sklandigi yerden gozetler. Garibaldo eski krailce ve oglunu takip etmistir. Onun yanian gelerek ona bir ultimatom verir. ya Rodelinda Grimoaldo ile evelenmeyi kabul etmesi gerekmektedir aksi halde oglu Flavio oldurulucektir. Rodalinda bu teklifi kabul etmek zorunda kalmaistir. Fakat yimne de eger kendi tahta geri gelmek icin Garibald'nun kafasinin kesilmesinde cekinmeyecegini ona soyler. Bunlarai saklandigi yerden duyan Bertarido, Rodelinda'nin bu tutumdan hic hoslanmamistir ve onun boyle bir karar alamsini kendine ihanet olduiguna inanmaya baslar. Grimoaldo, danismani Garibaldo'ya Rodeline'nin tehdidine onem vermesini soyler ve kendisi kral olduhkca Garibaldo'yu koruyacagini ona soz verir. Bu sirda Unufao da Bertarido'ya kendini rahat tutmasi tavsiyelerde bulunup ona moral vermeye calisir ama bunlarain hicbiri Bertarido'yu yaptigina inandiri gelmez.