Antibiyotik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
[[Dosya:PenicillinPSAedit.jpg|Penisilin kullanımına yönelik bir duyuru. Modern tıpta kullanılan ilk antibiyotiklerden olan [[penisilin]] [[1944]] yılında seri üretilmekteydi.|thumb|250px]]
'''Antibiyotik''', herhangi bir [[mikroorganizma]] tarafından, başka bir mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurmak için üretilen her türlü madde. Antibiyotik üretimi, onu üreten mikroorganizma için selektif bir [[avantaj]] sağlar. Örnek olarak, ''[[Penicillium]]'' tarafından üretilen antibiyotikler, doğada rekabet halinde olduğu diğer mikroorganizmaların büyümesini önleyerek Penicillium'a rekabette önemli bir avantaj sağlar.
== Etkileri ==
Antibiyotiklerin iki çeşidi vardır; [[biyosidal]], mikroorganizmaları öldüren antibiyotikler ve [[biyostatik]], mikroorganizmaların büyümesini ve çoğalmasını (üremesini) önleyen antibiyotikler. Her ne kadar "sadece" mikroorganizmaların (çoğunlukla bakteriler, ve bazı [[fungi]]) ürettiklerine "antibiyotik" tanımı verilebilse de, bugün "antibiyotik" terimi [[patojen]]lere zarar veren her türlü [[kimyasal]] için kullanılmaya başlanmıştır. Bu yüzden, mikroorganizmalar, hayvanlar ve bitkiler tarafından doğal olarak üretilen bu tür kimyasallara "antibiyotik" demekteyiz. Aynı zamanda, doğal olarak üretilen birçok antibiyotik madde [[suni]] yollardan daha etkili olmaları için [[modifiye]] edilmektedir. Örnek vermek gerekirse, doğal olarak üretilen [[penisilin]]ler bugün kimyasal olarak modifiye edilerek daha etkili olmaları sağlanıyor. Bir başka örnekte, [[kloramfenikol]] isimli antibiyotiktir. Eskiden tamamiyle doğal yollardan elde edilen bu antibiyotik bugün tamamiyle [[sentetik]]tir.
=== Etki mekanizmaları ===
Antibiyotikler etkili oldukları mikropların metabolik işlemlerine müdahale ederek çalışırlar. Antibiyotikler müdahale ettikleri metabolik işlemlere göre spesifiktir. Bu metabolik işlemlere örnek olarak; [[protein sentezi]], hücre çeperi sentezi, [[nükleik asit sentezi]] veya [[hücre zarı]] fonksiyonlarını verebiliriz.
[[Penisilin]], [[vankomisin]], [[florokinolon]] ve [[sefalosporin]] gibi antibiyotikler bugün en çok kullanılan antibiyotiklerdendir. Bu antibiyotiklerin hepsi bakterilerin hücre çeperlerini zayıflatırlar. Bakterilerin hücre çeperleri uzun [[peptidoglikan]] zincirlerinden oluşur. Antibiyotikler bu molekülleri bir arada tutan [[peptit]] bağlantılarının sentezini önlerler. Böylece hücre çeperleri zayıflar ve bakteri patlar ([[lizis]]). Peptidoglikandan oluşan hücre çeperleri sadece bakterilerde bulunur, hayvan hücre çeperi bulunmazken bitki hücrelerinde [[selüloz]]dan oluşan hücre çeperleri bulunur. Böylece, antibiyotikler sadece bakterilere zarar verirler.
[[Dosya:Chloramphenicol-3D-vdW.png|Kloramfenikol yapısı|thumb|200px]]
[[Streptomisin]], [[eritromisin]], [[tetrasiklin]] ve [[kloramfenikol]] gibi antibiyotikler ise ya [[protein]] sentezini önlerler ya da anormal proteinlerin sentezlenmesine yol açarlar. Antibiyotikler bunları bakterilerin [[ribozom]]larına -daha doğrusu ribozomal RNA'nın alt birimlerine bağlanmak suretiyle- bağlanarak yaparlar. Bakteri ribozomları [[ökaryotik]] ribozomlardan (insan ribozomları gibi) daha küçük oldukları için, bu tür antibiyotikler sadece bakterileri etkiler. Böylece bakterilerin saldırdığı canlıya zarar vermezler.
[[Rifampisin]] ve [[antrasiklin]] gibi antibiyotikler ise [[nükleik asit]] sentezine müdahale ederler. Antrasiklinler bunu [[DNA]] replikasyonunu önleyerek yaparken, rifampisin bakteriyel [[Transkripsiyon (genetik)|transkripsiyonu]] önler.
| |||