Ay'da su: Revizyonlar arasındaki fark

== Ay'daki suyun keşfi ==

[[Dosya:LRO Peers into Permanent Shadows.ogg|thumb|300x300px|Bütün çerçeveyi kaplayan bir Ay'la başlayarak bu videoda kamera Ay'ın güney kutbuna uçar ve devamlı gölgede kalan bölgeleri gösterir. Gerçekçi gölgeler birkaç ay içinde meydana gelir.]]

M³ M3, Ay'ın yüzeyinde 2,8-3,0 mikrometre civarında soğurma özellikleri tespit etti. Silikat cisimler için bu tür özellikler, tipik olarak [[hidroksil]] veya içinde su içinde su bulunduran malzemelere atfedilir.Ay'da daha çok soğuk yüksek enlemlerde ve birkaç taze feldspatlı kraterde en fazla görünen bu özellik, yaygın olarak dağılmış bir absorpsiyon olarak görülüyor. Bu özelliğin Güneş almış M³ verileriyle nötron spektrometresiyle alınmış H çokluğu verileri arasındaki genel korelasyon eksikliği, OH ve H₂O oluşumu ve saklamasının devam eden yüzeysel bir süreç olduğunu göstermektedir. OH/H₂O üretimi süreçleri kutuptaki soğukluk tuzaklarını besleyebilir ve Ay regolitini uçucuların insanlarca keşfi için aday bir kaynak yapabilir.

 

Ay yakınında su buharının ilk doğrudan delili 7 Mart 1971'de [[Apollo 14]] ALSEP Supratermâl İyon Dedektörü Deneyi (İng. ''Suprathermal Ion Detector Experiment, SIDE'') ile bulundu. Su buharı iyonlarının bir dizi patlamaları Ay yüzeyinde Apollo 14'ün iniş yerine yakın yerde kütle spektrometresi aleti tarafından gözlemlenmiştir.<ref>Freeman, J.W., Jr., H.K. Hills., R.A. Lindeman, and R.R. Vondrak, Observations of Water Vapor at the Lunar Surface, ''The Moon'', 8, 115-128, 1973</ref>

; Luna 24

; Clementine misyonu

[[Dosya:Moon South Pole.jpg|thumb|200x200px|İki Ay günü boyunca NASA'nın Clementine sondası tarafından iki Ay günü boyunca çekilen Ay'ın güney kutup bölgesinin birleşik görüntüsü. Kalıcı gölgeli alanlar, su buzu barındırabilir.]]

; Lunar Prospector

1998 yılında uzaya fırlatılan Lunar Prospector sondası, kutup bölgelerine yakın yerlerde Ay [[regolit]]<nowiki/>indeki [[hidrojen ]]<nowiki/>miktarını ölçmek için bir nötron spektrometresi kullanır.<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://lunar.arc.nasa.gov/results/ice/eureka.htm "Eureka! ]</cite></ref> Hidrojen miktarını ve konumunu bir milyonda 50 parça dahilinde tespit edebilen bu alet, Ay'ın kuzey ve güney kutuplarında gelişmiş hidrojen konsantrasyonları tespit etmeyi başardı. Bunlar kalıcı olarak gölgeli kraterlerde<ref>[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/lp_science.html Lunar Prospector Science Results] NASA</ref> önemli miktarda hapsedilmiş su buzuna işaret olarak değerlendirilmişse de aynı zamanda [[hidroksil kökü]] (^•OH) kimyasal olarak minerallere bağlı olmasından dolayı da olabilir. Clementine ve Lunar Prospector'dan gelen verilere dayanarak NASA bilim insanları, yüzey su buzu varsa toplam miktarın 1 ila 3 kilometreküp mertebesinde olabileceğini tahmin ediyor.<ref>[http://science.nasa.gov/headlines/y2005/28apr_lro.htm Prospecting for Lunar Water], NASA</ref><ref>[http://lunar.arc.nasa.gov/results/neures.htm Neutron spectrometer results]<sup class="noprint Inline-Template" contenteditable="false">&#x5B;''<span title=" since September 2013">dead link</span>''&#x5D;</sup></ref> 1999 yılının Temmuz ayında misyonun sonunda Lunar Prospector sondası tespit edilebilir miktarda suyu serbest bırakmak ümidiyle kasten Ay'ın güney kutbuna yakın bulunan [[Shoemaker krateri]]<nowiki/>ne çarptı. Fakat yer tabanlı teleskoplarla yapılan spektroskopik gözlemler suyun spektral izine rastlamamıştır.<ref>[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/text/lp_pr_19991013.txt No water ice detected from Lunar Prospector], NASA website</ref>

Mart 2010'da Chandrayaan-1'de bulunan [//en.wikipedia.org/wiki/Mini-RF][[Mini-SAR]]'ın Ay'ın kuzey kutbuna yakın yerde 40'dan fazla devamlı karanlık kalan krater tespit ettiği haber edildi. Bu karanlık kraterlerin muhtemelen 600 milyon ton su buzu ihtiva ettiği tahmin edilmektedir.<ref name="BBC2Mar2010"/><ref name="additional evidence"/> Radarın yüksek CPR'ı ne pürüzlerin, ne de buzun şüphesiz teşhisine uygun değildir; bilim ekibi, yüksek CPR sinyalinin geçtiği çevreyi, sebebini yorumlayabilmek için dikkate almak zorundadır. Buz, nispeten saf ve bu sinyali vermek için en azından birkaç metre kalın olmalıdır. <ref name="additional evidence"/> Potansiyel olarak mevcut su buzu tahminî tutarı, Lunar Prospector'un bir önceki misyonda elde edilen nötron verilerine göre tahmin edilen miktarla karşılaştırılabilir.<ref name="additional evidence"/>

 

; Lunar Reconnaissance Orbiter

Ay'da buz arama, 18 Haziran 2009'da uzaya fırlatılan NASA'nın Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) / [[Lunar Crater Observation and Sensing Satellite|LCROSS]] misyonuyla devam etti. LRO'da bulunan aletler, suyun varlığına daha fazla delil olabilecek çeşitli gözlemler gerçekleştirdi. 9 Ekim 2009 tarihinde, Atlas V taşıyıcı roketinin Centaur üst kademesi, 11:31 UTC'de Cabeus kraterine çarpmaya yönlendirildi, kısa bir süre sonra LCROSS uzay aracı oluşan enkaz bulutunun içinden uçarak su buharının varlığını algılama girişiminde bulundu.<ref>[http://lcross.arc.nasa.gov/mission.htm LCROSS mission overview], NASA</ref> Hemen fevkalade bir bulut görülmemesine rağmen, spektrometre verilerini analiz etmek için zaman gerekiyordu. 13 Kasım 2009 günü NASA, çarpma bulutundan elde edilen verilerin analizinden sonra suyun spektral varlığının teyit edildiğini bildirdi.<ref name="spectraResult"/><ref>[http://www.huffingtonpost.com/randall-amster/moon-river-what-water-in_b_373832.html Moon River: What Water in the Heavens Means for Life on Earth], by Randall Amster, ''The Huffington Post'', November 30, 2009.</ref> Ancak aslında tespit edilen, sudan olduğu zannedilen hidroksil grubuydu ( · OH),<ref name="Lucey"/> fakat bulunan aynı zamanda kimyasal olarak bağlı su molekülleri içeren inorganik tuzların hidratları da olabilirdi. Bu malzemenin tabiatı, konsantrasyon ve dağılımı daha fazla analiz gerektirmektedir;<ref name="spectraResult"/> baş misyon bilim adamı Anthony Colaprete, ejektanın muhtelif ince taneli partikül hâlinde, neredeyse saf kristal yapıda su buzu ihtiva eder gibi göründüğünü belirtti.<ref name="BBC2Mar2010"/> Sonraki kesin analiz, suyun konsantrasyonunun "kütlece %5,6 ± 2,9" olduğunu tespit etti.<ref name="Colaprete2010"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Colaprete, A.; Schultz, P.; Heldmann, J.; Wooden, D.; Shirley, M.; Ennico, K.; Hermalyn, B.; Marshall, W; Ricco, A.; Elphic, R. C.; Goldstein, D.; Summy, D.; Bart, G. D.; Asphaug, E.; Korycansky, D.; Landis, D.; Sollitt, L. (22 October 2010). </cite></ref> LRO'nun Mini-RF aleti LCROSS'un iniş yerini gözledi ve büyük levhalar hâlinde su buzunun varlığına dair herhangi bir delil tespit etmedi, dolayısıyla su büyük ihtimalle Ay regoliti ile karışık küçük buz parçaları hâlinde bulunmaktadır.<ref name="NozetteEtAl10"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Nozette, Stewart; Spudis, Paul; Bussey, Ben; Jensen, Robert; Raney, Keith; et al. </cite></ref><ref name="NeishEtAl11"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Neish, C. D.; D. B. J. Bussey; P. Spudis; W. Marshall; B. J. Thomson; G. W. Patterson; L. M. Carter. (13 January 2011). </cite></ref>