|
'''Yunan işgali''' Avrupalı güçlerin teşviki ve cesaretlendirmesiyle ve [[Sevr Antlaşması]] hükümleri gerekçe gösterilerek, [[Yunan]] ordusunun [[15 Mayıs]] [[1919]]'da İzmir'e çıkmasıyla başlayan ve [[9 Eylül]] [[1922]]'de aynı muhitte "denize dökülmeleriyle" sonuçlanan, 1919-1922 arasında ve [[Kurtuluş Savaşı]]'nın gelişimine bağlı olarak [[Batı Anadolu]]'nun başlangıçta giderek daha geniş bir kısmını ve güney [[Marmara Bölgesi]]'ni kapsamış, [[30 Ağustos]] 1922 [[Başkomutanlık Meydan Muharebesi]] ve akabindeki [[Büyük Taarruz]] neticesinde 10 gün gibi kısa bir sürede tamamen çözülmüş işgal hadisesi için kullanılan tanımdır. Yunan tarih söyleminde "[[Küçük Asya Felaketi]]" olarak adlandırılır.
{{kaynaksız}}
{{Savaş bilgi kutusu
|çatışma = Türk-Yunan Cephesi
|parçası = [[Kurtuluş Savaşı]]
|resim = [[Dosya:Battle of Sakarya 1921.jpg|280px|Sakarya Meydan Muharebesi (1921)]]
|başlık = Batı Cephesi'ni tasvir eden bir resim
|tarih = 15 Mayıs 1919 - Kasım 1922
|yer =
|bölge = [[Batı Anadolu]]
|sebep =
|sonuç = Kesin Türk zaferi<ref>Mustafa Kemal Paşa'nın [[Mudanya Mütarekesi|Mudanya Konrefenası]] Reisi Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa'ya yazdığı telgraf (8 Ekim 1922), ''Atatürk'ün Bütün Eserleri'', ''Atatürk'ün Bütün Eserleri'', Cilt: 13 (1922), Kaynak Yayınları, İstanbul, Haziran 2004, ISBN 975-343-394-8, s. 401.</ref><br />[[Lozan Antlaşması]]'nın imzalanması
|coğrafi_değişiklikler =
|savaşan1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Türk Ulusal Hareketi]]
|savaşan2 = {{bayraksimge|Yunan Krallığı}} [[Yunanistan Krallığı]]
|savaşan3 =
|komutan1 = {{bayraksimge|Türkiye}} [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]]<br />{{bayraksimge|Türkiye}} [[Fevzi Çakmak|Fevzi Paşa]]<br />{{bayraksimge|Türkiye}} [[İsmet İnönü|İsmet Paşa]]
|komutan2 = {{bayraksimge|Yunan Krallığı}} [[Leonidas Paraskevopulos]]<br /> {{bayraksimge|Yunan Krallığı}} [[Anastasios Papulas]]<br /> {{bayraksimge|Yunan Krallığı}} [[Yorgo Hacıanestis|Yeoryos Hacıanestis]]
|komutan3 =
|güç1 = '''19 Mayıs 1919:''' ~35.000 savaşçı<ref name="dijimecmua">[http://www.dijimecmua.com/news-times/1932/index/1051053_milli-mucadele-milli-mucadele-nin-zor-sartlari-ermeni-harekati-pontus-ayaklanmasi-/] News Times, Şubat 2011, Sayı 6, Sayfa 8.</ref><ref group="Not">Bütün Anadolu'da bulunan kuvvet.</ref><br />'''1922:''' ''18 piyade [[tümen]]i, 5 süvari [[tümen]]i ve 3 bağımsız [[alay]]''=<ref name="atam1"/><ref name="ntv"/><ref group="Not">Yunan tümenlerinin, Türk tümenlerine göre ortalama yüzde 25 personeli fazladır.</ref><br> 208.000 asker<ref name="atam1">Atilla Kollu, [http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=564 ''Büyük Zafer (Öncesi ve Sonrası İle)''] Atatürk Araştırma Merkezi, (Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, sayı 24, Cilt VIII, Temmuz 1992), Kaynaktan= Türk ordusu: 8.658 subay ve 199.283 er (=207.941 asker), Yunan ordusu: 6.546 subay ve 218.432 er (=224.978)</ref><br>100.352 [[tüfek]]<ref group="Not">Türk tarafında piyade tüfeklerinin yüzde 10-15'i gerilerde depolara gönderilmişlerdi. Muharip birlikler'in elinde 92.792 tüfek vardı.</ref><br>2.025 [[Hafif makineli tüfek|hafif]] ve 839 [[Makineli tüfek|ağır makineli tüfek]]<br>323 [[savaş topu]]<br>5.282 [[kılıç]]<br>198 kamyon<ref group="Not">100 adedi birer tonluk Berliet, 98'i demir tekerlekli 2,5 tonluk eski kamyonlar.</ref><ref name="ntv">[http://www.spiritualizm.com/sphaber/spirithaber203ek.html ''Büyük Taarruz Planı; 26 Ağustos 1922 ve Orduların Durumları''] Ntv Tarih Dergisi, Sayı 31</ref><br>67.974 hayvan<ref group="Not">Bu miktarın 45.530'u ester ve beygir geri kalanı öküz ve eşek.</ref><ref name="ntv"/><br>33 [[oto]] ve ambulans<br>10 [[Avcı uçağı|uçak]]<ref group="Not">10 uçaktan 6'sı keşif, 4'ü avcı uçağı.</ref>
|güç2 = '''Aralık 1919:''' 80.000 asker<ref name="atam">[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=386 Atatürk Araştırma Merkezi: ''Kuva-yi Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü'' (Yrd. Doç. Dr. Kadir Kasalak; Sayı 42, Cilt: XIV, Kasım 1998, Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılı Özel Sayısı)]</ref><br>'''Eylül 1920:''' 107.500 asker<ref name="atam"/><br>'''1922:''' ''12 piyade [[tümen]]i, 1 süvari [[tümen]]i ve 9 bağımsız [[alay]]=''<ref name="atam1"/><ref name="ntv"/><ref group="Not">[[1919]]'da [[Yunanistan Krallığı|Yunanistan'nın]] başbakanı [[Elefterios Venizelos|Venizelos]] [[Üçüncü Fransa Cumhuriyeti|Fransa]] başbakanı [[Georges Clemenceau]] ile yaptığı bir görüşmede, ''"Yunanistan'nın 12 tümenden oluşan 325.000 kişilik bir ordusu var, mütareke döneminden çok daha güçlü bir ordu. Mustafa Kemal'in ise sadece 70.000 adamı var."'' ifadesini kullanmıştır. (Documents on British Foreign Policy 1919-1939, (ed. E.L. Woodward and Rohan Butler) First Series, Vols:I-II, London, His Majesty's Stationery Office, 1947, sayfa 236)</ref><br>225.000<ref name="atam1"/>-250.000<ref>T. Walter Williams: [http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9F03E5DE1F3AE433A25753C1A96F9C946395D6CF ''When Greek meets Turk; How the Conflict in Asia Minor Is Regarded on the Spot - King Constantine's View''], [[New York Times]], 10.09.1922 tarihli makale. {{en}}</ref> asker<br>90.000 [[tüfek]]<ref name="ntv"/><br>3.139 [[Hafif makineli tüfek|hafif]] ve 1.280 [[Makineli tüfek|ağır makineli tüfek]]<br>418 [[savaş topu]]<br>1.300 [[kılıç]]<br>4.036 kamyon<ref name="ntv"/><br>63.721 hayvan<ref name="ntv"/><br>1.776 [[oto]] ve ambulans<ref name="ntv"/><br>50 [[Avcı uçağı|uçak]]<ref group="Not">50 uçaktan 40'ı keşif uçağı ama bombardıman görevi de verilebiliyor, 10'u avcı uçağı.</ref>
|güç3 =
|kayıp1 = [[Ordu (askeriye)|Askeri:]]9.121 ölü<ref name="sabah"/><ref group="Not">Hastanede ve yaralarından dolayı ölenler dahil değil. 24.399 asker bütün cephelerde hastanede hastalıktan ve yaralarından dolayı öldü.</ref><br />33.685 yaralı<ref name="sabah">[http://arsiv.sabah.com.tr/1997/08/28/y10.html] [[Sabah (gazete)|Sabah]], Mehmet Barlas: ''Kurtuluş Savaşı'nın bazı önemli rakamları!..'', 28.08.1997.</ref><ref group="Not">Tüm [[Türk Kurtuluş Savaşı|Kurtuluş Savaşı'nda]] yaralanan askerler.</ref><br>+30.809 asker firari<ref name="sakarya">[http://www.polatli.bel.tr/sakarya.pdf ''Tarih İçinde Polatlı''], Ankara Polatlı Belediyesi, sayfa 111 (Pdf sayfa 7)</ref><br>7.000-22.000 esir<ref>Osman Akandere, [http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=238 ''1923 Yılı Ortalarında Uluslar Arası Kızılhaç Komitesince Görevlendirilen Heyetin Anadolu’daki Teftiş Gezileri ve Hazırladıkları Rapor''], Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 53, Cilt: XVIII, Temmuz 2002</ref><ref>Ahmet Özdemir, [http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/783/10069.pdf ''Savaş esirlerinin Milli mücadeledeki yeri''], Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 6 Yayın Tarihi: 1990, sayfa 325-333 (PDF sayfa 5-13)</ref><ref group="Not">Yunanistan’ın elinde bulunan Türk harp esirleri konusunda Türk ve Yunan tarafları farklı rakamlar vermişlerdir. Yunan Kızılhaç’ı Türk esir sayısını 510 subay, 6.012 asker 309 sivil olmak üzere 6.813 olarak verirken, mübadeleye esas olan Türk esir sayısı ise 329 subay, 6.002 asker ve 15.742 sivil esir olarak belirtilmiştir. Fakat başka kaynaklara göre farklı esir sayıları mevcuttur. (Ayrıntılı bilgi için bkz. a.g.e. Ahmet Özdemir sayfa 325-333)</ref>
|kayıp2 = 19.362 ölü<br />18.095 kayıp<br>48.880 yaralı<br>4.878 muharebe dışı ölen<br /> ~10.000 esir<ref>Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919–1922 (Abridged History of the Campaign of Minor Asia), Directorate of Army History, Athens, 1967, Table 2 (Yunanca)</ref><ref>Σειρά Μεγάλες Μάχες: Μικρασιατική Καταστροφή (Νο 8), συλλογική εργασία, έκδοση περιοδικού Στρατιωτική Ιστορία, Εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα, Νοέμβριος 2002, σελίδα 64 (Yunanca)</ref><br>'''Toplam zayiat:''' ~101.215
|kayıp3 =
|notlar =
}}
{{Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi}}
[[Dosya:Greece in the Treaty of Sèvres.jpg|thumb|210px|[[Sevres Antlaşması]]na göre "Büyük Yunanistan" (Üstte solda [[Elefterios Venizelos|Venizelos]])]]
[[Dosya:Izmir15Mayis1919.jpg|thumb|210px|[[Yunan Ordusu]]nun İzmir'e çıkışı]]
[[Dosya:Yunan Ordusunun Panormos (Bandırma) girişi 1919.jpg|thumb|200px|Yunan Ordusunun [[Bandırma, Balıkesir|Bandırma]]'ya girişi]]
[[Dosya:YorukAliKucukGrup.jpg|200px|thumb|[[Yörük Ali Efe]]'nin gurbu.]]
== Yunan İşgalleri ==
'''Batı Cephesi''', '''Türk-Yunan Cephesi''' ya da '''Garp Cephesi''' ([[Yunanca]]: Μικρασιατική εκστρατεία / Mikrasiatiki ekstrateia; anlamı: "Küçük Asya Seferi", Μικρασιατική καταστροφή / Mikraasiatiki katastrophi; anlamı: "Küçük Asya Felâketi", Μικρασιατικής περιπέτεια / Mikraasiatiki peripeteia; anlamı: "Küçük Asya Macerası"), [[Yunanistan Krallığı|Yunanistan]] [[Yunanistan Silahlı Kuvvetleri|Ordusu]]'nun [[15 Mayıs]] [[1919]]'da [[İzmir]]'e çıkmasıyla başlayıp aynı kentin [[9 Eylül]] [[1922]]'de [[Türkiye]]'nin [[Ankara Hükûmeti|TBMM Hükûmeti]] [[Türk Silahlı Kuvvetleri|Ordusu]] tarafından geri alınmasıyla biten savaş veya [[Kurtuluş Savaşı]]'nın cephelerinden birine verilen ad. Aynı zamanda askerî tarih açısından, savaş sırasında [[Batı Anadolu]]’da Yunanistan Ordusu'nun genel taarruzuna karşı [[25 Haziran]] [[1920]]’de kurulup 1923’te kaldırılan askerî birimlerden birine verilen ad.
*[[15 Mayıs]] [[1919]] - [[İzmir'in İşgali|İzmir]], Yunanlarca işgal edildi. İlk karaya çıkılır çıkılmaz Hasan Tahsin ve Albay Süleyman Fethi şehit edildiler. Karakollara giren işgalciler, karakoldaki 50-100 eri şehit ettiler.
*[[16 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Urla]], [[Çeşme]], [[Karaburun]] ve [[Sisam]], [[Midilli]], [[Sakız]], [[Ahikerya]], [[İpsara]] adalarını işgali
*[[18 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Söke]]'nin Yunanlarca işgali
*[[21 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Menemen]] ve [[Torbalı]]'yı işgali
*[[22 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Selçuk]] ve [[Bayındır]]'ı işgali
*[[23 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Foça]]'yı işgali
*[[25 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Manisa]]'yı işgali
*[[26 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Germencik]]'i işgali
*[[27 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Aydın]] ve [[İncirliova]]'yı işgali
*[[28 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Atça, Sultanhisar|Atça]]'yı işgali
*[[29 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Turgutlu]]'yu işgali
*[[30 Mayıs]] [[1919]] - Yunanların [[Tire]]'yi işgali
*[[1 Haziran]] [[1919]] - Yunanların [[Ödemiş]]'i işgali
*[[2 Haziran]] [[1919]] - Yunanların [[Kınık]] ve [[Kiraz, İzmir|Kiraz]]'ı işgali
== Ayrıca bakınız ==
== İşgalin başlaması, 15 Mayıs 1919 ==
{{ana* madde|[[İzmir'in İşgali}}]]
{{Türk-tarihi-taslak}}
Yunanistan'ın İzmir'i işgali, [[Paris Barış Konferansı]] kararıyla gerçekleştirilmiştir. Konferans'ın bu kararı esasen [[Mondros Mütarekesi]] şartlarına aykırı idi.
{{Avrupa-tarihi-taslak}}
[[Kategori:Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi]]
== İşgale karşı ilk cephe ==
[[Dosya:Greek occupation troops in Mudanya.jpg|thumb|200px|[[Mudanya]]'da Yunan işgal askerleri. (1919)]]
[[Kurtuluş Savaşı]]’nda ilk cepheler [[Yunanlar]]ın işgal ettiği bölgelerde kuruldu. Bunlardan ilki [[Ayvalık Cephesi]]’ydi. 172. Alay komutanı Yarbay [[Ali Çetinkaya|Ali Bey (Çetinkaya)]], halkı da silahlandırarak 29 Mayıs 1919’da [[Ayvalık]]’ı işgal eden Yunanlara karşı direnişe geçti. Bu arada [[Yörük Ali Efe]] gibi çete reisleri de zaman zaman Yunanlara karşı baskınlar düzenliyordu. [[Aydın Cephesi]]’ndeki [[Kuva-yi Milliye]], 28 Haziran 1919’da Yunan askerlerine saldırıya geçti ve üç gün süren kanlı çatışmalardan sonra işgalcileri Aydın’dan çıkarmayı başardı. Ne var ki Yunanlar kısa bir süre sonra kenti yeniden işgal ettiler. Bu bölgede faaliyet gösteren [[Çerkez Ethem|Çerkez Ethem Bey]] ise [[Salihli Cephesi]]’ni oluşturmuştu.
== Batı Cephesi’nin kuruluşu ==
[[Dosya:Greco-Turkish War Map.png|thumb|left|250px]]
Asıl olarak [[Yunan]]lar işgaline karşı Batı Anadolu’da verilen savaşları kapsayan Batı Cephesi ya da Garp Cephesi, 22 Haziran 1920’de [[Milne Hattı]]’ndan başlayan Yunanistan Ordusu'nun gelen taarruzunun hemen ardından, 25 Haziran 1920’de oluşturuldu ve komutanlığına [[Ali Fuat Cebesoy|Ali Fuat Paşa]] getirildi. Bu arada Yunan kuvvetleri 24 Mart 1920’de [[Dumlupınar]]’ı, 28 Mart’ta da [[Afyon]]’u ele geçirmişlerdi. Yunanlara karşı verilen asıl savaşlar da bu tarihten sonra oldu.{{fact}}
Ancak Ali Fuat Paşa, Yunanistan'ın genel taarruzu ve Çerkez Ethem Bey'in faaliyetleri karşısında{{fact}} başarısız bulundu ve Batı Cephesi komutanlığından alındı. [[Ankara Hükümeti|TBMM Hükümeti]], 9 Kasım 1920’de Batı Cephesi'nin iki kısma ayrılmasına karar vermiştir.
Bu karara göre Kuzey Cephesi, [[İzmit]], [[Ertuğrul]], [[Eskişehir]], [[Kütahya]] sancaklarını kapsayacak ve Genelkurmay Başkanı Albay [[Mustafa İsmet İnönü|İsmet Bey (İnönü)]] komutasında olacaktır. Güney Cephesi ise [[Afyonkarahisar]], [[Isparta]], [[Burdur]], [[Denizli]], [[Aydın]], [[Menteşe]], [[Antalya]], [[Konya]], [[Silifke]], [[Niğde]] ve [[Adana]] merkez sancağını kapsayacak ve İçişleri Bakanı Albay [[Refet Bele|Refet Bey (Bele)]] komutasında kurulacaktır.
Yeni kurulan ([[Ekim]] [[1920]]) düzenli ordunun Batı Cephesi Komutanlığı'nda bulunan kuvvetler, 1.728 subay ve 27.571 er idi.<ref>Genelkurmay Başkanlığı, ''Türk İstiklal Harbinde Batı Cephesi'', C.II, 2. Kısım, Ankara 1999, sayfa 225</ref>
== Yunan Taarruzları Özet ==
Bu arada Yunanlar 8 Temmuz 1920’de [[Bursa]]’yı, 12 Temmuz 1920’de [[İznik]]’i işgal etmişlerdi. 6 Ocak 1921’de Bursa yöresinden saldırıya geçen Yunan birlikleri, 11 Ocak 1921’de [[Birinci İnönü Muharebesi]]’nden sonra geri çekildiler.
Bir süre sonra Yunanlar, Londra Konferansı sürerken, Bursa’nın doğusundaki [[Dimboz]]’dan [[Eskişehir]] yönünde yeni bir taarruz başlattılar. Bu taarruz, 23 Mart-1 Nisan 1921 tarihleri arasında yapılan [[İkinci İnönü Muharebesi]] sonucu durduruldu. Bu muharebenin ardından, 3 Mayıs 1921’de Batı Cephesi [[İsmet İnönü|İsmet Paşa (İnönü)]]’nın komutanlığı altında yeniden birleştirildi.
[[Dosya:Welcoming banner for the Greek king at Usak.jpg|thumb|right|200px|[[Uşak]]'ta Yunan kralını karşılama töreni için hazırlıklar yapılıyor. (21 Haziran 1921)]]
[[Bursa]], Yunan kuvvetlerinin üslendiği en önemli{{fact}} merkezlerden biri durumuna gelmişti. [[Sevr Antlaşması]]’nı imzalaması için [[Ankara Hükümeti]]’ni sıkıştırmaya ve Batı Cephesi birliklerinin direncini kırmaya yönelik yeni bir Yunan saldırısı da Temmuz 1921’de Bursa ve güneyinden geldi. Türk birlikleri, bu saldırıya karşılık verecek gerekli hazırlıkları tamamlamış değildi ve bundan dolayı düzenli olarak geri çekilmeye karar verildi. Bu çekilme [[Sakarya Irmağı]]’nın doğusuna kadar sürdü. Bu arada Yunan kuvvetleri 13 Temmuz 1921’de ikinci kez [[Afyon]]’u, 17 Temmuz 1921’de [[Kütahya]]’yı ve 20 Temmuz 1921’de [[Eskişehir]]’i işgal etti.
== İkinci İnönü Muharebesi, 23 Mart 1921 ==
{{ana madde|İkinci İnönü Muharebesi}}
[[Dosya:Anexartitos merarxia pyra xarakomata.jpg|thumb|right|190px|Yunan askerleri siperde.]]
[[Londra Barış Konferansı]]’nın önerilerinin TBMM Hükümeti’nce reddedilmesi üzerine, [[İtilaf Devletleri]]’nin isteklerini zorla Türklere kabul ettirmekle görevlendirilen{{fact}} Yunanlar, Bursa üzerinden Eskişehir’e, Uşak üzerinden Afyon’a doğru 23 Mart 1921'de saldırıya geçtiler.
Yunanlar, Bilecik’i, İnönü’de [[Metris Tepe]]'yi ve Uşak’ı ele geçirmeleri üzerine, TBMM Muhafız Taburu cepheye gönderildi. Böylece güçlenen Türk kuvvetleri karşı saldırıya geçerek Yunan saldırısını püskürttü. Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey’in savaş süresince verdiği “mevzilerin kesin olarak savunulması” emri başarının elde edilmesinde etken oldu.1 Nisan 1921’de Yunan ordusu Bursa’ya çekilmeye başladı. Böylece Yunanlar İnönü’de ikinci kez yenildiler.
=== Sonuç ===
* TBMM Hükümeti varlığını bütün Avrupa devletlerine, resmen olmasa da kabul ettirdi; içte ve dışta nüfuz ve saygınlığı yükseldi.{{fact}}
* Avrupa ülkelerinde, İngiliz ve Yunan politikasına karşı güvensizlik ve muhalefet başladı.{{fact}}
* Ordu mensuplarında, her bakımdan kendilerine güven arttı.{{fact}}
* Bu durum karşısında, Fransızlar Zonguldak’tan, İtalyanlar Güney Anadolu’dan çekilmeyi tercih ettiler.{{fact}}
* TBMM Hükûmeti ordusunun kazandığı zaferler, İtilaf Devletleri’ni Türkler hakkında yararlı kararlar almaya zorladı.{{fact}}
* [[II. İnönü Muharebesi]]’nin kazanılmasından, Sovyet Rusya ve [[Afganistan]] gibi dost devletlerde büyük bir memnunluk duyulmuş ve bu resmen Ankara hükûmeti’ne bildirilmiştir.{{fact}}
== Kütahya – Eskişehir Muharebeleri, 10 Temmuz 1921 ==
[[Dosya:Greek Flags 1921.jpg|thumb|left|250px|Yunanistan Kral [[I. Konstantin (Yunanistan)|I. Konstantin]] zafer bayraklarına madalya takarken, (Kütahya, 1921) ]]
[[Dosya:Eski-Séhir. Une filée du 3ime Corps d' Armée.jpg|thumb|250px|[[20 Temmuz]] [[1921]]'de işgal edilen [[Eskişehir]]'deki Yunan birliği]]
{{ana madde|Kütahya-Eskişehir Muharebeleri}}
[[Dosya:Greek artillery firing.jpg|thumb|right|210px|Yunan topçuları Türk siperlerine ateş ederken.]]
[[10 Temmuz]]’da Yunan saldırısı İnönü-[[Eskişehir]], [[Afyon]] ve [[Kütahya]] hattında geniş bir cephede başladı. Bu durumda Mustafa Kemal Paşa fazla kayıplar verilmeden ordunun [[Sakarya Irmağı]]'nın doğusuna çekilmesine karar verdi. Ordu, Sakarya’nın doğusunda toparlanmaya başladı. Yunanlar da Sakarya Irmağı kıyılarına kadar ilerlediler. Yunanlar Sakarya Irmağı'nın batı tarafında durmuşlar, yeni bir saldırı için hazırlıklara başlamışlardı.Sonuçta Yunanlar kazanmıştı. Ordumuz, yok olmamak için Sakarya Irmağı'nın doğu kıyısına çekilmişti.
Sonuç olarak:
* [[Eskişehir]], [[Afyon]] ve [[Kütahya]] [[Ankara]] Hükümeti'nin elinden çıkmıştır. Yunanları oyalamak için Ankara'ya giden tüm demiryolları havaya uçuruldu. Çünkü Yunanlara Ankara yolu gözükmüştü. {{fact}}
* Meclis tarafından Mustafa Kemal [[5 Ağustos]] [[1921]]’de başkomutan seçilmiştir.{{fact}}
* Mustafa Kemal ayrıca üç ay süreyle meclisin orduya ilişkin yetkilerine de sahip olacaktı.{{fact}}
Mustafa Kemal ilk iş olarak ordunun gereksinimlerinin sağlanması için 7-8 Ağustos 1921'de [[Tekalif-i Milliye]] Emirleri (Ulusal Yükümlülükler) yayımladı. Tekalif-i Milliye emirlerinin uygulanmasında çıkacak aksaklıkları ortadan kaldırmak için çeşitli yerlerde [[İstiklal Mahkemeleri]] açıldı.
== Sakarya Meydan Muharebesi, Ağustos 1921 ==
[[Dosya:Mustafa Kemal and Turkish revolutionaries.ogg|thumb|left]]
{{ana madde|Sakarya Meydan Muharebesi}}
23 Ağustos – 13 Eylül 1921 tarihleri arasında yapılan ve Türk milleti için bir ölüm kalım savaşı{{fact}} olan [[Sakarya Meydan Muharebesi]]; Kurtuluş Savaşı içinde kader tayin edici olmuştur.
Bu savaştan önce Yunanların başlıca hedefi; [[Ankara]] yönünde ilerleyerek, Türk Ordusunu yok etmek ve Kurtuluş Savaşı’nın sembolü ve direniş merkezi haline gelen Ankara’yı ele geçirmekti. Böylece Türk azim ve direnme gücü yok edilmiş olacaktı. [[Mustafa Kemal]] Paşa’nın emir ve komutasında, Türk ulusunun kanıyla yapılan en uzun meydan muharebesi{{fact}}; Türk Kurtuluş Savaşı tarihine de [[subay muharebesi]] diye geçen ''Sakarya Destanı'' 21 gün 21 gece devam etmiş ve [[13 Eylül]] günü Yunanların [[Sakarya Nehri]]’nin doğusunu tamamen terk etmesiyle son bulmuştur.
[[Dosya:Greek Evzones of the 1-38 Evzones Regiment advance towards Turkish positions, 1921.jpg|thumb|right|210px|Yunan [[Evzon]]lar (1/38 Evzon [[Alay]]ından) Türk siperlerine hücum ederken. (Ağustos 1921)]]
23 Ağustos 1921’de Yunan ordusunun saldırısıyla başladı ve 22 gün-22 gece sürdü. Başkomutan Mustafa Kemal’in yönettiği Sakarya Savaşı, Yunan ordusunun 13 Eylül 1921’de [[Sakarya Irmağı]]’nın batısına çekilmek zorunda bırakılmasıyla son buldu. Sakarya zaferinin ardından ilan edilen seferberlik [[Büyük Taarruz]]’un ilk işareti oldu.
[[Dosya:Greek aircraft during the Greco-Turkish War.jpg|thumb|right|210px|Yunan uçağı]]
Başkomutan Mustafa Kemal, Sakarya Meydan Muharebesi sırasında ülke savunmasını şu şekilde ifade etmiştir:
''Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O sathı bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça bırakılamaz. Onun için küçük, büyük her birlik bulunduğu mevziden atılabilir; fakat, küçük büyük her birlik durabildiği noktadan yeniden Yunan birliklerine karşı cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki birliğin çekilmek zorunda kaldığını gören birlikler, ona uymaz; bulunduğu mevzide sonuna kadar durmaya ve direnmeye mecburdur''{{fact}}
[[Sakarya Savaşı]] sonunda; [[Türk Ordusu]]’nun [[1683]] yılındaki [[2. Viyana Kuşatması]]ndaki yenilgisinden beri{{fact}} süregelen çekilmesi sona ermiştir. Bu savaş, Türk Ordusu’nun son savunma savaşıdır.
=== Sonuçları ===
* Muharebe Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştır.
* Ulusal Kurtuluş Savaşının son savunma savaşıdır.{{fact}}
* Yunanistan Ordusu'nun saldırı gücü tükenmiş, Türk topraklarını ele geçirme istek ve umudu yok olmuş, savunmaya geçmişlerdir. {{fact}}
* Bu savaşa [[Genelkurmay Başkanı]] [[Fevzi Çakmak]] Batı Cephesi Komutanı [[İsmet İnönü]] Paşalar katılmıştır. [[Subaylar savaşı]]dır. {{fact}}
* Mustafa Kemal’e mareşallik rütbesi ve [[Gazi]] unvanı ([[19 Eylül]] [[1921]]) verilmiştir. {{fact}}
* Sovyetler Birliği ile [[Kars]], Fransızlarla [[Ankara Antlaşması (1921)|Ankara Antlaşmaları]] imzalanmıştır. {{fact}}
* [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] [[Anadolu]]’da kesin [[egemenlik]] sağlamıştır. {{fact}}
* TBMM’nin yaşama ve varolma mücadelesindeki en büyük başarısıdır.{{fact}}
* Yunanistan Ordusu 10 Eylül’de karşı taarruzla Afyon-Kütahya hattına kadar atılmıştır.
== Büyük Taarruz 26 Ağustos 1922 ==
[[Dosya:Turkish soldiers & bayonet.jpg|thumb|180px|Türk topçular Yunan mevzilerini döverken, Türk piyade birlikleri hücum için siperlerde bekliyor.]]
{{ana madde|Büyük Taarruz|Başkomutanlık Meydan Muharebesi}}
Uzun bir hazırlık döneminden sonra, 26 Ağustos 1922’de [[Mustafa Kemal]]’in başkomutanlığında Büyük Taarruz başladı. Batı Cephesi birlikleri, 30 Ağustos 1922’de [[Dumlupınar Meydan Muharebesi]]’nde Yunanlara karşı büyük bir zafer kazandı. [[İzmir]]’e doğru çekilen Yunanları izleyen Türk birlikleri, 9 Eylül 1922’de İzmir’e girdi.
=== Hazırlık ===
Başkomutan Mustafa Kemal Yunan Ordusu'na kesin darbeyi indirmek için hızlı biçimde hazırlıklara girişti.
* Doğu ve Güney cepheleri tam anlamıyla güvenlik altına alındığından buralardaki birlikler tam bir gizlilik içinde Batı’ya kaydırıldı.
* Ordunun eksiklikleri giderildi.
=== Taarruz ===
Sakarya savaşı ve ondan önceki muharebelerde Türklerin taarruza geçememesinin sebebi TBMM'nin yeterli güce ulaşamamasıdır.Fakat Mustafa Kemal Paşa'nın Tekalif-i Milliye emirlerinden sonra halkın desteğiyle ordu taaruz gücüne ulaştı.
Mustafa Kemal Haziran 1922’de taarruz kararı aldı. 6 Ağustos 1922’de orduya gizlice taarruz için hazırlanması emri verildi. Mustafa Kemal Akşehir’e gelerek komutanlarla toplantı yaptı. Toplantıda 26 Ağustos taarruz günü olarak belirlendi. Taarruz Afyon’un güneyinden Dumlupınar yönüne doğru baskın şeklinde başlayacak ve sonra da meydan savaşına dönüştürülerek Yunan kuvvetleri tümüyle yok edilecekti.
[[Dosya:Greek POW generals.jpg|thumb|200px|2 Eylül'de esir alınan Yunan Ordusu komutanları: ''soldan sağa'' 4. Tümen komutanı Dimaras, 1. Kolordu komutanı (Başkumandanlığına yeni tayin edilen) [[Trikupis]], Kurmay Albay Adnan Bey, 2. Kolordu komutanı Dighenis (Diyenis), Yüzbaşı Emin]]
26 Ağustos 1922 sabahı saat 05.30 da topçularımızın ateşiyle Kocatepe’den taarruz başladı.Başkomutan Mustafa Kemal de bu esnada taarruzu Kocatepe’den sevk ve idare ediyordu. Siklet merkezi 1 inci Ordu da olmak üzere, 1 inci Ordu güneyden, 2 inci Ordu kuzeyden taarruzla, harekat kısa sürede başarılı bir şekilde gelişti. Yunan savunma hattı parçalandı. 26/27 Ağustos gecesi Yunan mevzileri ele geçirildi. 27 Ağustos’ta Türk Ordusu Afyon’u Yunan işgalinden kurtardı. Dumlupınar mevzilerine çekilen Yunan birliklerine karşı 29 Ağustos’ta taarruz eden ordumuz, 30 Ağustos’ta Yunan ordusunu tamamen kuşatarak büyük bir kısmını imha etmiştir. Yunanistan Ordusu Başkomutanı General Trikopis esir alındı. Kütahya’daki Yunan Ordusu temizlenmiştir. Bu savaşı Başkomutan Mustafa Kemal doğrudan kendisi yönettiği için bu zafere [[Başkomutanlık Meydan Muharebesi]] denir.
[[Dosya:Greek POW officers 1922.jpg|thumb|190px|Esir Yunan subayları. (29 Eylül 1922, Ankara)]]
== İzmir'in Kurtuluşu, 9 Eylül 1922 ==
{{ana madde|İzmir'in Kurtuluşu}}
Başkomutan Mustafa Kemal’in 1 Eylül 1922’de, Türk ordusuna verdiği emrinin son paragrafı
<!--
<blockquote>''Ordular ilk Hedefiniz Akdeniz'dir......(Sansür edilmiş kısım)...... İleri.''</blockquote>
--->
<blockquote>''Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir. İleri.''</blockquote>
şeklinde [[2 Eylül]] [[1922]] tarihli ''[[Hâkimiyeti Milliye (gazete)|Hâkimiyeti Milliye]]'' gazetesinde yayımlanmıştır. [[Yunanlar|Yunan]] işgalindeki tüm yerler tek tek kurtaran [[Türk]] ordusu [[9 Eylül]] [[1922]]’de [[İzmir]]’e girdi.
== Batı Cephesi’nin kaldırılması ==
[[Büyük Taarruz]]’un ardından [[Mudanya]]’da başlayan ateşkes görüşmelerine [[İsmet İnönü|İsmet Paşa]], Batı Cephesi komutanı olarak katıldı. [[Mudanya Mütarekesi]]’nin ardından [[İsmet İnönü|İsmet Paşa]] Batı Cephesi komutanlığından ayrılarak hariciye vekili oldu. Batı Cephesi komutanlığını Genelkurmay Başkanı [[Fevzi Çakmak|Fevzi Paşa]] üstlendi. [[Lozan Antlaşması]]’nın imzalanmasından sonra, savaş ortamı tamamen ortadan kalktı ve [[1 Eylül]] [[1923]]’te Batı Cephesi karargâhı kaldırıldı.
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.kurtulussavasi.org/index.php Kurtuluş Savaşı ve Batı Cephesi hakkında ayrıntılı bilgi]
* [http://www.kurtulussavasi.org/savaslarantlasmalar21.php Yunanistan Komünist Partisi'nin bakış açısından Anadolu Macerası]
*{{Commonscat-ufak|Turkish War of Independence|Türk Kurtuluş Savaşı}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
=== Dipnotlar ===
{{Kaynakça|group=Not}}
{{Türk Kurtuluş Savaşı}}
{{Kurtuluş savaşı zaman şeridi}}
[[Kategori:Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi| ]]
| 