Endospor: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe:zaten mevcut bu bilgi |
Mahmutgul8 (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
Bir
Bazı ''bacteria'', ''sporulasyon'' adı verilen bir süreç sırasında endospor adı verilen yapılar üretir. Endosporlar ("endo" öneki "içinde" anlamını taşır) ısıya çok dayanıklı olup, kuvvetli kimyasallar ve radyasyon muamelesi ile bile parçalanması çok güç olan farklılaşmış hücrelerdir. Endosporların rüzgar, su ya da hayvanların sindirim sistemi aracığı ile yapılabilen ideal yapılardır. Endospor- oluşturan bakteriler toprakta çok yaygın olarak bulunur. ''bacillus'' ve ''clostridium'', üzerinde en çok çalışılmış endospor olışturan bakteri gruplarındandır.
Bakteriyal endosporların keşfedilmesi mikrobiyolojide büyük önem taşır; çünkü bu formların ısıya çok dayanıklı olduklarının öğrenilmesi sadece kültür ortamlarının değil gıdaların ve diğer dayanıksız ürünlerin sterilizasyonu için uygun yöntemlerin gelişrilmesini zorunlu kılmıştır. Birçok mikroorganizma spor oluşturmakla birlikte, bakteriyal endospor dayanıklı olduğu sıcaklık derecesi açısından çok özel bir yere sahiptir. Birçok türün endosporları 121°C' de çalışılan otoklavda ölmekle birlikte, çok dayanıklı bakteriyal endosporlar 150°C gibi yüksek sıcaklıklarda hayatta kalırlar. Endosporlar susuzluk, ultraviyole radyasyonu, kuvvetli asit ya da bazlar ve kimyasal dezenfektanlar gibi diğer zararlı ajanlara karşı da dayanıklı olup, çok uzun süreler dormant halde kalabilirler.
== Endospor Yapısı ==
▲Bir [[üreme]] biçimi değildir. Yüksek ve düşük sıcaklık durumlarında meydana gelir. Bakteriler çok düşük sıcaklıklarda endospor halde uzun yıllarca var olabilirken ([[buzul]]larda binlerce yıllık bakterilere rastlanmıştır) yüksek sıcaklıklarda durum böyle değildir; belli sıcaklık değerlerinden sonra endospor korumaya devam edememektedir.
Endosporlar ışık mikroskobu altında ışığı kuvvetli yansıtan yapılar olarak görünürler. Endosporlar birçok boyaya karşı geçirgen değilidir. Metilen mavisi gibi bazik boyalarla boyanmış hücrelerdeki endosporlar, boyanmamış olarak görünürler. Endosporların boyanması için özel boyama işlemlerinin uygulanması gerekir.
Elektron mikroskopta görülen endosporlar yapısı, vejetatif hücre yapısından çok farklıdır. Endospor, vejetatif hücrede bulunmayan pek çok tabaka içerir ve daha kompleks bir yapıya sahiptir. En dıştaki tabaka ince kılıf şeklindeki proteinden oluşan ekzosporium'dur. Bu yapının iç tarafında spora özgü protein tabakalarından oluşan spor kılıfları yer alır. Spor kılıfının altında korteks bulunur. Korteks çapraz gevşek çapraz bağlar içeren peptidoglikandan oluşur. Korteksin iç tarafında ise öz ya da spor protoplastı bulunur. Protoplast içinde öz duvarı, sitoplazmik zar, sitoplazma, nükleoid, ribozomlar ve diğer hücre materyalleri vardır. Dolayısıyla endospor, öz duvarının ''dışında'' bulunan yapıların türü açısından vejetatif hücreden yapısal olarak farklıdır.
Dipikolinik asit (DPA) endospora özgü olan ve vejetatif hücrede bulunmayan bir kimyasal bileşiktir. Üzerinde araştırma yapilmış endospor oluşturan bütün bakterilerde bulunan bu bileşik endosporun öz kısmında yer alır. Endosporlar kalsiyum iyonu açısından zengin olup, kalsiyumun büyük kısmı dipikolinik asit ile bir arada bulunur. Özdeki kalsiyum-dipikolinik asit kompleksi endospor kuru ağırlığının yaklaşık %10'unu kapsar. Bu kompleks endospor içindeki su miktarının azaltılması ve böylece endosporun dehidrate edilmesi işlemini görür. Buna ek olarak, bu kompleks DNA bazları arasına girer (interkalasyon yapar) ve böylece onu sıcaklık denatürasyonuna karşı kararlı hale getirir.
== Endospor Özünün Özellikleri ==
Olgun endosporun öz kısmı, kendini oluşturan vejetatif hücreden oldukça farklıdır. Özün su içeriğini azaltan yüksek miktardaki kalsiyum-dipikonatın yanı sıra, sporulasyon sırasında öz daha da susuz hale gelir. Olgun endosporun göbeği vejetatif hücrenin su içeriğinin sadece %10-25'i kadar su içerir. Bundan ötürü özdeki sitoplazma jel kıvamındadır. Göbeğin su kaybetmesi, endosporun sıcaklığa karşı direncini büyük ölçüde artırır. Su kaybının, endosporun hidrojen peroksit gibi kimyasallara karşı dirençli hale getirdiği ve öz içinde kalan enzimlerin inaktif hale gelmesine neden olduğu da gösterilmiştir.
Endosporun düşük su içeriğine ek olarak öz içindeki pH, vejetatif hücre sitoplazmasının pH'sından bir birim daha düşüktür. Öz içinde yüksek oranda protein bulunur. Bu proteinler ''asitte-çözünen-kücük-proteinler'' (small acid-soluble proteins=SASPs) olarak adlandırılır.Bunlar sporulasyon süreci sırasında oluşturulur ve en az iki işleve sahiptir. SASP'lar, DNA'ya sıkıca bağlanır ve onu ultraviyole radyasyonu, kuruma ve kuru sıcak gibipotansiyel zararlara karşı korur.SASP'lar, DNA'nın molekiler yapısını değiştirerek, onu normal haldeki "B" formundan, daha sıkı yapılı "A" formuna geçmesine neden olurlar.A-formundaki DNA UV radyasyonunun neden olduğu primidin dimeri oluşumuna ve kuru sıcağın denatürasyon etkilerine karşı daha dayanıklıdır. (Primidin dimerleri mutasyon ortaya çıkarır) Bunlara ek olarak SASP'lar ''germinasyon'' adı verilen ve endosporun vejetatif hücre oluşturma aşaması olan süreçte enerji ve karbon kaynağı olarak işlev görür.
== Kaynakça ==
Brock Mikroorganizmaların Biyolojisi
| |||