Melamilik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Melamilik hakkında Kuranı kerimde geçen ayetler |
İsmail dinçer tarafından yapılan 14266072 sayılı değişiklik geri alınıyor. GEREKCE: Eski metinin tamamini kasten silmek |
||
1. satır:
{{düzenle|Temmuz 2012}}
{{kaynaksız}}
'''Melamîlik''' ('''Melamî’yye / Melamet’îyye''') ('''ملامتيه''') ya da '''Melamîler''' [[8. yüzyıl]]da [[Samanîler]] devrinde [[Horasan, İran]]’ında fa’aliyet gösteren bir [[sufi]] topluluktur. '''Melamet''' kelimesi, ''"kınanmışlık; itab ve serzenişlik; rezillik ve rüsvaylık"'' anlamlarına gelmektedir.
== Tanımı ve kimliği ==
{{ana|Kur'an|Şeriat|Tarikat|Hakikat|Marifetullah}}
Melâmet ve ''Melamîlik'' protestanlık gibi ortaya çıkmış olup [[mezhep]] veya [[tarikât]] değildir. ''Melamî''’ arapça levm, sövme, yerme gibi tepki ifade eden bir kelimeden türer. ''Melamîlik'' bugünkü modern tarzda tüm dünyada yaşanan dini anlayışı asırlar öncesinde savunan düşünce akımıdır, aynı zamanda bir duruş, [[felsefe]] ve anlayıştır.
''Melamîlik'' günümüzdeki lâik anlayışta olan dini tavrı bünyesinde bulundurmaktaydı. ''Melamîlik'' dini rütüelleri veya kendine özgü ibadet biçimleri barındırmaz. Modern dünyanın özgür inançsal tavrını sergiler.
Melamilik çoğu zaman bir tarikât kimliği gibi değerlendirilmesine karşın "Melâmîler" tarihte ve özellikle Osmanlı'nın son dönemlerinde hurafeci, durağan tarikât ve din anlayışına karşı mücadele içinde olmuşlardır. [[Niyâzî-i Mısrî]] Osmanlı tarihindeki Kadızade ekolüyle açıktan mücadele edip görüşlerine karşı çıktığı için [[Limni]] adasına sürgün edilmiş ve orada vefat etmiştir.
==Tasavvuf ve Melamîlik==
{{ana|Tasavvuf|Bâtınî|Kur'an|Zahir|Bâtın}}
[[Tasavvuf]]u, [[İslâm]]'ın "[[Bâtınî]] ''(iç)''" kısmı ve derinliği olarak kabul ederler. Dinin "[[Zahir]]i ''(dış)''" emir ve yasaklarını "eksiksiz" ve "fazlasız" (ifrat/ tefrit) dosdoğru yerine getirmekle birlikte "Kâmil" insan olmak için her zaman ve her yerde Allah'ı zikretmek ve özellikle [[Allah]]'ın varlığı ve birliği ile ilgili itikadi konularda derin bilgi sahibi olmak gerektiğine inanırlar. Onlara göre bu bilgi [[Kur'an]]'da ''Ledün'' olarak anılır ve "Muteşabih ([[teşbih]]li)" ayetlerin tevilinin, kitabın aslı olan "Muhkem" sınırları içinde yapılması gerektiğini savunurlar. Onlara göre tasavvuf, bu açıdan İslam tarihinin sonraki yüzyıllarında ortaya çıkmış bir felsefi ekol değil, İslam'ın özünde keşfedilmeyi bekleyen "Gizli bir Hazine"dir. Melâmîlik, kurucusu bilinen tarikat ve cemaatlerden farklı olarak belli bir kişinin kurduğu ve o kişinin adıyla anılan bir grup değildir; ancak yaratılış amacının zirvesi kabul ettikleri kulluğun ne olduğunu anlama ve böylece kâmil insan olma arayışıdır.
Tasavvuf derslerini aldıkları öğretmenlerine ''[[Mürşid]]'' derler. Mürşid'lerinden keramet veya doğaüstü güçlere sahip olmasını beklemezler. Onlara göre Mürşid sadece kapıyı gösterir, geri kalan sorumluluk öğrenciye ''(mürid)'' aittir. Allah'ın her kişiye yakın olduğunu ve kişiyle Allah arasına Mürşid de dahil kimsenin giremeyeceğini savunmuşlardır. Mürşid ne kadar bilgin ve erdemli olursa olsun, o da diğer insanlar gibi kuldur ve kula ait niteliklerle anılması gerekir. [[Mürşid]]'lerinden ders ve sohbet şeklinde tahsil ettikleri ilim ve tavsiyelerinin ötesinde bir beklentiye sahip olmadan; [[Hidayet]], [[:wikt:Şefaat|Şefaat]], [[:wikt:Himmet|Himmet]], [[Tevbe]] gibi isteklerin yalnız Allah'a arz edilmesi gerektiğini savunurlar. Bu ilmin öğretmenleri de öğrencilerinden asla maddi bir karşılık talep etmemişlerdir. İlm-i [[Tevhid]] ''(Tevhid ilmi)'' olarak anılan bu derslerin neticesinde "[[Fenafillah]]" ''(Allah'da yok olmak)'' ve "[[Murakabe|Bekâbillah]]" ''(Allah'la var olmak)'' mertebelerine ermeyi amaçlarlar.
Melamîlere göre, ilm-î tehvid veya ilm-î ledün, ilk insandan ''(Adem)'' son Allah dostuna ''(Hatem'ul Evliya)'' kadar taşınacak en yüce emanettir. Bu yüzden bu ilmi talep edenlere karşı çok seçici davranırlar. Sayılarının artmasını değil, emaneti taşıyabilecek nitelikli insana ulaşmayı hedeflerler.
== Gizlilikleri ==
Her kesim insanın aralarında yer aldığı melâmîler, halkın arasında kendilerini gizlemeyi tercih ederler. Öyle ki, onlara çok yakın olanlar bile belki onların melâmî olduklarını bilmezler. Bu kimliklerini sadece kendilerine mânen yakın gördükleri insanlara uygun gördükleri zamanda açarlar. Unutulmaması gerekir ki modern dönemden önce sûfiler toplumda saygın bir yere sahip kişiler kabul edilir ve sûfi görünüm ve tavırlı kişilere halk ve yönetimin ileri gelenleri hürmet gösterirlerdi. İşte bu koşullar altında Melamîler kendileriyle Allah arasındaki ihlâsı ''(samimîyet)'' kaybetmemek, ve şöhret gibi tasavvuf yolundaki sâlikîn ''(Tasavvuf literatüründe mânevî yolda olan)'' önüne çıkabilecek bir engeli bertaraf etmek için kılık, kıyafet ve hatta belirli bir toplantı mekanı (dergah, tekke) ve topluluğu gibi dönemin tarikâtlarının alâmetlerini göstermemeye çalışmışlar, halk içerisinde kendilerini gizlemiş, hallerini sadece kendileri gibi olanlarla paylaşmışlardır.
== Zikir ve Toplantıları ==
Melâmîler, zikir ve sohbet toplantıları için özel bir yer ve zaman aramazlar. Onlar için Allah, "mevcudiyeti" ile her yeri kuşatmış olduğu için her yerde ve her zamanda Allah'ı zikrederler ve birbirleriyle her fırsatta Allah sohbeti ederler. Zikir de namaz kılmak, oruç tutmak vb. emirler gibi Allah'ın bir emridir. Bu açıdan Melâmîler, diğer tüm güzel isimleri (Esma'ul Husna) kendinde topladığı inancıyla Allah'ı "Allah" ismiyle zikrederler. Zikir, bir anlamda alınan her nefes için Allah'a teşekkür etmektir. (Siz beni zikredin, ben de sizi zikredeyim. Şükredin, nankörlerden olmayın... Bakara/152) Bu açıdan nefes alınan her anda sürekli Allah'ı zikretmeyi (anmayı/hatırlamayı) hedeflerler. Diğer yandan, sınırlandırılmış belli sayılarla (5 bin, 10 bin vb.), Allah'ın sadece bir niteliğini ifade eden güzel isimlerini anmayı zikir değil "tesbih/ isimlerini yüceltme" olarak değerlendirirler. Çünkü Zikir her an ve bütünü ifade eden "Allah" ismiyle yapılmaktadır. Zikirde amaç, sadece kalbi mânevî kir ve hastalıklardan arındırmak değil; bununla birlikte Allah'ın tecellilerine (ortaya çıkış/görünme) karşı gafletten (dalgınlık/uyku/farkedemezlik) uyanmaktır. Zikir sayesinde elde edilen uyanış onlar için bir alt amaçtır; en büyük başarı ise yokluğun idraki ve mutlak varlığın yani Allah'ın varlığının keşfidir.
[[Abdülbaki Gölpınarlı]]'nın büyük eseri ''"Melâmîlik ve Melamiler"'' kitabında bu anlayış "toplumdaki yansımaları" açısından 3 devir halinde incelenmesine karşın, melamiler zaman içinde farklı isimlerde ortaya çıkan melâmîleri bir zincirin halkaları ya da sönen bir mumun ardından sönenin ateşiyle yakılan yeni mum olarak kabul etmiş ve bu itibarla ilk mum ve son mumdaki ateşin ya da savunulan değerlerin aynı olduğuna inanmışlardır.
== Tarikât ve Melâmîlik ==
{{ana|Vahdet-i Vücud|İbn Arabi|Sufilik}}
<u>'''Melâmîlik çok detaya inmeden aşağıdaki başlıklar altında tarikâtlerden farklıdır:'''</u>
# Melâmîlik, belli bir isimden bağımsız olarak [[Kur'an]] merkezli bir [[İslâmiyet|İslâmi]] tasavvuf anlayışını ifade eder. Tarikatler ise [[Nakşibendi]], [[Kadiri]], [[Rufai]] vb. gibi belli bir şahsın önderliğindeki ekolü ifade eder;
# Melâmîlikte tüm mânevî bağlar (zikir ve müşahede) doğrudan [[Allah]] ile kurulur; Birçok tarikatte ise bu manevi bağlar dolaylı yoldan Rabıta denilen ve sırasıyla [[Şeyh]], [[Pir]], Müceddid, [[Peygamber]] gibi aktarmalardan geçerek kurulmaya çalışılır;
# Melâmîler için Şeyh, sadece manevi rehber veya öğretmen demektir. Şeyhin görevi, doğru kişiye doğru bilgiyi vermek, öğrencinin görevi ise bu bilgi ışığında Allah'a daha yakın olmaya gayret etmektir;
# Zikir, Melâmîlerde her zaman ve her yerde yapılması gereken açık bir [[Kur'an]] emridir. Tarikatlerde ise belli zamanlarda, belli mekanlarda, hatta belli kıyafetler içinde yapılmaktadır. Melâmîler Allah'ı Allah ismiyle ve her zaman zikrederken tarikatler [[Esma'ul husna]]'dan seçtiklerini belli bir sayıda tekrar ederek söylerler;
# Melâmîler sadece [[Allah]]'ı anmak ve onun varlığını daha yakından tanımak amacıyla toplanır ve sohbet ederler;
# Melâmîler dini duyguların her türlü istismarına karşıdır. Üyelerinden finansal destek ve para yardımı talebinde bulunan cemaatlere karşı hiçbir peygamberin görevini yaparken ümmetinden ücret talep etmediğini hatırlatıp; bunlara, ''"Sizden herhangi bir ücret istemeyenlere uyun. Onlardır doğruyu ve güzeli bulanlar." (Yasin: 21)'' ayetini okurlar ve onları kınarlar.
== Kaynaklar ==
* Abdürrezzak Tek, Melamet Risaleleri
* Lalizâde Abdülbâki, Melâmîlik Yolunda Görüp Öğrendiklerim
* Abdülbaki Gölpınarlı : Melâmîlik ve Melâmîler
* Hamza Kılıç, Melametin Temel İlkeleri ve Günümüzde Melamet
* Ali Bolat, Melâmîlik
* Mehmet Hakan Alşan, Melamet Hırkası / Hamzavi Melâmîler
* Nejdet Şahin: "Tevhid Aydınlığı - Hasan Fehmi Tezdoğan Divanı Şerhi",ISBN 978-9944-62-674-3
* Annemarie Schimmel: ''Mystical Dimensions of Islam''. ISBN 0-8078-1271-4.
* Ethem Cebecioğlu: Hacı Bayram Velî ve Tasavvuf Felsefesi, Altındağ Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara, 2004.
* Cavit Sunar: Melâmîlik ve Bektaşilik
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.hakikatbilgisi.com Hakikat Bilgisi]
* [http://www.melamilik.com/ Melâmîlik ''(http://www.melamilik.com/)'']
* [http://www.ideefixe.com/kitap/tanim.asp?sid=NG68Q8NHYS0S0XQNZ0ZI İslam'da Sır ve Gizli Cemiyetler - Thierry Zarcone]
{{Sufism}}
[[Kategori:Tarikatlar]]
| |||