|
'''Emevî halifeler listesi''', [[Emevîler|Emevî]] hanedanınınHanedanı'nın halifelik unvanına sahip olan hükümdarlarının yer aldığı liste. [[Dört Halife]] döneminden (632-661) sonra [[İslam Devleti]]'ne egemen olan Emevî hanedanının kurucusu [[Muaviye]]'nin büyük-büyük-babası [[Ümeyye bin Abd ŞemsAbdişems]]'denten ve Mekkeli Kureyş kabilesine bağlı Ümeyye ailesinden isimlerini almışlardır. Muaviye, [[Ömer bin Hattab|Ömer]] döneminin sürdüğü 641'de [[Şam]] valisi olarak atanmış ve Suriye'yi denetimi altına almıştı. 632'de kurduğu halifelik devletinin başkenti de Şam'dı. Emevîler, [[Muhammed bin Abdullah|Muhammed]]'in ölümünden sonra kurulan dört Arap halifelik devletindendevletinin ikincisidir. Kurulmasından sonra oldukça büyüyen [[Emevîler|Emevî halifeliğiHalifeliği]] bir imparatorluk haline gelmiş ve arazi yüzölçümü bakımından birbirine bağlı arazilerden oluşan imparatorlukların en büyük dördüncüsü olmuştur.
Muaviye'nin 632'de halifeliğini ilan etmesi ile son Emevî halifesi [[II. Mervan]]'ın 750'de [[Abbâsîler]] tarafından bozguna uğratılması arasında geçen sürede on dört Emevî hükümdarı halifelik yapmıştır. Bunlardan ilk üçü olan Muaviye, [[I. Yezid]] ve [[II. Muaviye]] "Ebu Süfyan bin Harb" soyundan geldiği için ''Süfyaniler kolu'' adını taşırlar. II. Muaviye'nin ardından gelen [[I. Mervan]]'la sülalenin diğer bir koluna geçmiş ve bundan sonra gelen diğer tüm Emevî halifelerine ''Mervanîler kolu'' adı verilmiştir.
Abbâsîler uzun süren bir propaganda dönemi ve 747'de açıkça başlayan savaş sonunda Emevî halifelerini 750'de Şam'dan atmışlardır. Abbâsîlerin ilk halifesi olan [[Seffah (Abbasi)|Ebu el-Abbas Seffah]] bütün Emevî hanedanıHanedanı mensuplarının öldürülmesini emretmiştir. Bu Emevî katliamından kaçabilen onuncu Emevî halifesi [[Hişam bin Abdülmelik]]'in torunu [[I. Abdurrahman|Abdurrahman]] [[Endülüs]]'e sığınmış ve [[Córdoba, İspanya|Kurtuba]]'da [[Endülüs Emevî Devleti]]'ni kurmuştur. Bu devletin 8. emiri olan [[III. Abdurrahman]], 929 yılında [[Bağdat]]'ta idare kuran Abbâsî halifelerinin meşruluğunu kabul etmeyerek kendisini Endülüs Emevî halifesi ilan etmiştir.
== Süfyaniler kolu ==
|[[I. Yezid]] || 645 || [[I. Muaviye]]'nin oğlu || 680 || 683 || 683 ||*Kendine biat etmeyen ve halife ilan edilen [[Hüseyin bin Ali|Hüseyin]]'in 10 Ekim 680'de Kufe'ye giderken [[Kerbela Olayı|Kerbela'da öldürülmesi]].<br />*[[Abdullah bin Zübeyr]]'in Mekke'de isyan etmesi.<br /> *683'te gönderilen Suriye ordusunun [[Harre Muharebesi]]'ni kazanıp Medine'ye girip talan etmesi.<br />*Suriye ordusunun Mekke'yi kuşatması, şehir ve Kabe'nin zarar görmesi.<br />*682'de Ukbe bin Naif'in tekrar İfrıkiyye valiliği ve [[Cezayir]] ve [[Fas]]'ı zaptı.<br/>*Ukbe'nin Biskra Savaşı'nda ölümü ve İfrıkiyye'den Arapların çekilmesi.
|-
|[[II. Muaviye]] || 661 || [[I. Yezid]]'in oğlu || 683 || 684 || 684 ||*Hicaz'da isyancı olan Abdullah bin Zübeyr ile aralarındaki ateşkes uygulaması.<br />*Elçi göndererek Abdullah bin ZubeyirZübeyir'i varis yapma teklifi ve bunun reddi.<br />*Hayatı garanti edilirse halifelikten feragat etme teklifi ve bunu reddi.<br />*40 günlük saltanattan sonra tahttan feragat etmeetmesi.<br />*Feragatten iki hafta sonra ölümü.
|}
! width="52%" |Olaylar/Notlar
|-
|[[I. Mervan]] || 684 || [[Osman bin Affan]]'ın kuzeni, [[Hakem bin Abi El As]]'ın oğlu || 684 || 685 || 7 Mayıs 685 ||*II. Muaviye'nin Abdullah bin ZubeyrZübeyr üzerine gitmeyip halifelikten feragat etmesi üzerine yüksek devlet idarecileri ile görüşüp halife seçilmesi.<br />*Abdullah bin Zübeyr'i halife kabul eden Şam Valisi ad-Dahkak ve kabilesi ile Merj Rahit'de çarpışmalar ve ad-Dahkak'ın öldürülmesiyle isyanın sonu.<br />*Abdullah bin Zübeyr'in kardeşinin komuta ettiği Mısır ordusunun elemineelimine edilmesi ve Mısır'ın Şam valiliğinedevlete bağlanması.<br />*I. Yezid'in küçük oğlu ve halife adayı Halid'in annesi ile evlenmesi.<br />*Kendi oğlu Abdülmelik'i varis seçmesi.<br />*Vebadan ya da varislikten ayırdığı Halit'in annesi ve yeni eşi tarafından öldürülmesi.
|-
|[[Abdülmelik]] || 645 || [[I. Mervan]]'ın || 685 || 705 || 705 || *Babasının 685'te Kufe'yi ele geçiren Harici isyancı MuhtârMuhtar Ebu Ubayd üzerine gönderdiği Ubaydullah bin Ziyad'ın değiştirilmemesi.<br />*686'da Kufelilerin Haricilere isyanı ve Muhtar Ebu Ubayd'inın öldürülmesi.<br />*Musul'daki isyancı Hariciler üzerine giden Ubaydullah bin Ziyad'ın şehir önündeki muharebede yenilip öldürülmesi.<br />*688'de Irak'a giderken Şam'da naip olarak bıraktığı Amr bin Said'in kendini halife ilan etmesi, Abdülmelik'in Şam'a dönerek Amr'ı idam ettirmesi.<br />*Abdullah bin Zübeyr'in Basra Valisi Abdullah el-Harit'i yenip Basra'yı ele geçirmesi.<br />* 691'de [[Haccac]] komutanlığındaki Şam ordusunun Hicaz'a Abdullah bin Zübeyr üzerine göndermesi.<br />*Haccac'ın takviyeli yeni ordusu ile 7 ay Mekke'yi kuşatması ve Kabe'nin mancınık bombardımanıyla yıkılması.<br />*Ekim 692'de bir muharebede Zübeyr'in öldürülüp isyanın sona ermesi.<br />*Haccac'ın Hicaz valisi olarak atanması ve Kabe'yi yeniden yaptırması.<br />*Haccac'ın Irak yöresine serbest yetkili vali tayin edilmesi.<br />*Haccac'ın sert idaresi sırasında çıkan çeşitli dinsel isyanların bastırılması.<br />* 699 ve 701 arasında Abdulrahman bin Muhammed isyanı ve Haccac tarafından bastırılması. Abdulrahman'ın Türkistan'a kaçması ve Haccac orduları tarafından takibi.<br />*Doğu Roma İmparatoru [[II. Justinianos]]'un Doğu Anadolu, Ermenistan, Gürcistan ve Kuzey Suriye üzerine saldırılarının püskürtülmesi. Doğu Roma ile yapılan anlaşma ile Doğu Roma'dan daha fazla tazminat alınması. [[Kıbrıs]]'ın [[kondominiyum]] ile idaresi. Ermenistan ve Gürcistan vergilerinin eşit paylaşılmasının öngörülmesi.<br />*Gürcistan ve Ermenistan üzerinde Doğu Roma'yla yeni anlaşmazlık ve Sebastapolis Muharebesi'nde Slav kökenli Doğu Roma paralı askerlerinin ordularını terk etmeleri nedeniyle Abdülmelik'in galip gelmesi.<br />*Doğu Anadolu, Ermenistan ve Gürcistan'ın zaptı.<br />*Arapların elinden çıkmış olan İfrikıyye'yi geri almak için 686'da Züheyr bin Kays adlı komutasında bir Arap ordusunun Kuzey Afrika'ya gönderilmesi. Bu ordunun Mama Muharebesi'nde Berberî ve Doğu Romalıları yenmesi. Sicilya'dan gönderilen Doğu Roma donanması ve ordusunun karaya çıkıp Züheyr bin Kays'ı öldürmesi ve İfrikıyye'nin ikinci defa Araplarin elinden çıkması.<br />*692'de 400.000 kişilik bir Arap ordusunun Hasan bin en-Numan komutasında tekrar İfrikıyye fethi. Kartaca'nın Doğu Romalılar'dan alınması. 695'de Meskiye Vadisi Muharebesi'nde liderleri Kahine adlı bir kadın olan Berberîlere yenilmesi ve Berka'ya çekilmesi. İfrikıyye'nin tümü ve Kartaca'nın tekrar elden çıkması.<br />*702'de Hasan bin en-Numan'a yeni bir güçlü Arap ordusu gönderilmesi. Berberîlerin tüm İfrikıyye'yi yakıp yıkıp yaşanmaz hale getirmeleri. Berberîlerin Bir Kahine Muharebesi'nde bozguna uğratılması. Kartaca'nın da Arapların eline geçmesi, yakılıp yıkılması. Kayravan'ın imarı ve Tunus'ta tersane kurulması.<br />*704'te Hasan bin en-Numan'ın İfrikıyye valiliğinden azli. <br />*705'te ölümü.
|-
|[[I. Velid]] || 668 || [[Abdülmelik]]'in büyük oğlu || 705 || 715 || 715 ||
|[[II. Yezid]] || 687 || [[Abdülmelik]]'in oğlu || 720 || 724 || 724 ||*Yezid bin Muhalleb'in hapisten kaçışı. Basra'ya gelişi ve üzerine yapılan seferler sonucu ölümü.<br />*Maveraünnehir Valisi olarak Said bin Amrelharec'in Fergana Sultan'ı üzerine seferleri.<br />*İfrikıyye'ye vali olan Muhammed bin Yezid yerine 720'de Yezid bin Müslim'in atanması ve sert idaresi dolayısı ile bir isyanla öldürülüp eski valinin tekrar getirilmesi.<br />*Endülüs'teki Arap ordularının yıllık Fransa akınlarında 721'de [[Narbonne]]'u fethedip üs olarak kullanmaları. [[Toulouse]]'a kadar yapılan bir akın seferinde yenilip Narbonne'a çekilmeleri.<br />*El-Tübayt Nahran komutasında Arapların [[Hazarlar]]a üzerine seferleri. 721'de Dağıstan'daki [[Derbent, Dağıstan|Derbent Geçidi]]'ni geçip Marj el-Hacar Muharebesi'nde Hazar ordularına yenik düşüp geri çekilmesi.<br />*Cerrah el-Hakemi komutasındaki Arapların 723'te Hazar seferi. Dağıstan geçitlerinden geçerek Hazar başkenti Belencer şehrini ele geçirmeleri.<br />*724'de II. Yezid'in veremden ölümü.
|-
|[[Hişam bin Abdülmelik]] || 691 || [[Abdülmelik]]'in oğlu || 724 || 743 || 743 ||*Sind isyanının bastırılması.<br />* 730'da büyük bir Hazar ordusunun Azerbaycan, Gürcistan ve Doğu Anadolu'yu eline geçirerek [[Erdebil]]'e kadar gelişi. Marj Erdebil Muharabesi'nde Arap komutanı ve Ermenistan Valisi Cerrah El Hakem'in öldürülmesi.<br />*Yeni Ermenistan valisi ve halifenin kardeşi Mesleme bin Abdülmelik'in Musul Muharebesi'nde Hazarlara karşı galip gelişi, Hazarların geri çekilişi.<br />*25 Ekim 732'de İspanya'dan hücum için Fransa'ya gelen bir Arap ordusunun [[Puvatye Muharebesi]]'nde [[Franklar|Frank ordusu]]ınnu liderikomuta eden [[Charles Martel]] tarafından yenilip geri püskürtülüşü.<br />*Doğu Roma'ya yıllık (731-742 arası her yaz) hücumların yapılışı. 739'da Afyon yakınlarında Akrinion Savaşı'nda Doğu Romalı [[III. Leo]]'nun galip gelişi fakat Arap hücumlarını durduramaması.<br />*Horasan'da Arap ordularının Semerkand, [[Merv]] şehirlerini ve civarlarını ellerine geçirmeleri.<br />*740 ve 741'de İfrikıyye'de Hariciler tarafından kışkırtılan Berberîlerin isyan etmesi. İsyanın 742'de kuşatılan [[Kayravan]]'da bir huruç ile çıkan muharebeden sonra bastırılması.<br />*Şii İmam Zeyd bin Ali isyanı ve Zeyd'in Kufe'de bir camide kıstırılıp öldürülmesi.<br />*Abbâsîlerin Horasan ve Irak'ta propaganda kampanyalarına devam etmeleri.<br />*6 Şubat 743'de difteriden ölümü.
|-
|[[II. Velid]] || 709 || [[II. Yezid]]'in oğlu || 743 || 743 || 16 Nisan 744 ||*Şam'da isyan çıkması.<br />*744'de El Agdaf'ta av köşkünde Süleyman bin Hişam ordusuyla savaşta öldürülmesi.
| 