Vikipedi

Evrimsel gelişim biyolojisi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
EmausBot (mesaj | katkılar)
330.989 değişiklik
k Bot: Artık Vikiveri tarafından d:Q1044484 sayfası üzerinden sağlanan 17 vikilerarası bağlantı taşınıyor
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
539.356 değişiklik
Sayfa içeriği '{{geçmiş birleştir|Evrimsel gelişim biyolojisi}}' ile değiştirildi
1. satır:
{{geçmiş birleştir|Evrimsel biyolojigelişim biyolojisi}}
'''Evrimsel gelişim biyolojisi''' ('''gelişim evrimi''' veya gayri resmi olarak kısaca '''evo-devo'''), canlı [[tür]]lerin ataları aralarındaki ilişkiyi belirlemek ve ve [[Gelişim biyolojisi|gelişimsel süreçlerin]] nasıl [[Evrim|evrildiğini]] keşfetmek için farklı [[organizma]]ların gelişim süreçlerini karşılaştıran [[biyoloji]]nin bir alt dalıdır. Bu anlamda evrimsel gelişim biyolojisi [[embriyonik gelişim]]in kökeni ve evrimini araştırarak [[tüy]]lerin evrimi gibi<ref>{{Dergi kaynağı
| author=Prum, R.O., Brush, A.H.
| month=March |year=2003
| doi=10.1038/scientificamerican0303-84
| title=Which Came First, the Feather or the Bird? |journal=[[Scientific American]] |volume=288 |issue=3 |pages=84–93 |
pmid=12616863}}</ref> gelişmeleri ve gelişim süreçlerini, yeni özelliklerin kazanılmasında ve ortaya çıkmasında nasıl etki ettikleri, [[gelişimsel plastisite]]nin evrimdeki rolü, [[ekolojik]] etkenlerin gelişime ve evrimsel değişime nasıl yol açtıkları, [[yakınsak evrim]]in ve [[Homoloji (biyoloji)|homolojinin]] gelişimsel temelleri gibi konuları ele alır.<ref>{{Dergi kaynağı| last=Hall |first=Brian K. | title=Evo-devo or devo-evo—does it matter | journal=Evolution & Development | year=2000 | pages=177–178 | issue=4 | volume=2 | doi=10.1046/j.1525-142x.2000.00003e.x | pmid=11252559}}</ref>
 
[[Ontojeni]] ve [[filogeni]] arasındaki ilişkiye olan bilimsel ilgi ondokuzuncu yüzyıla kadar uzanmasına rağmen, evrimsel gelişim biyolojisinin çağdaş alanı, [[model organizma]]larda [[embriyonik gelişim]]i düzenleyen [[gen]]lerin keşfi ile ivme kazanmıştır. Organizmalar [[Anatomi|şekil ve form]] olarak çok farklı oldukları için genel [[hipotez]]lerin test edilmesi zordur.<ref name="Palmer 2004">{{Dergi kaynağı| last=Palmer |first=RA | title=Symmetry breaking and the evolution of development | journal=[[Science (journal)|Science]] | year=2004 | pages=828–833 | volume=306 | doi=10.1126/science.1103707 | pmid=15514148 | issue=5697 |bibcode = 2004Sci...306..828P }}</ref>
 
Bununla birlikte, evrimin eski [[gen]] parçalarından (moleküler ekonomi) yeni genler oluşturma eğiliminde olduğu gözlemlendiğinden beri evrimsel gelişim biyolojisi, evrimin (örneğin çene kemik yapılarını oselet [[orta kulak]] kemikçiklerine dönüştürme gibi) eski [[Gen düzenleyici ağ|gen ağlarından]] yeni yapılar oluşturmak için gelişim süreçlerini değiştirdiğini veya [[yumuşakçalar]], [[böcek]] ve [[omurgalılar]]da [[Gözün evrimi|göz gelişimi]] ile ilgili olan genlerde bu gelişimlerin planlarını koruduğunu göstermeye çalışmaktadır ve bu konudaki araştırmalar yoğun olarak bu yönde yapılmaktadır.<ref>{{Dergi kaynağı|title=Squid Pax-6 and eye development
| first=Stanislav I. |last=Tomarev |first2=Patrick |last2=Callaerts |first3=Lidia |last3=Kos |first4=Rina |last4=Zinovieva |first5=Georg |last5=Halder |first6=Walter |last6=Gehring |first7=Joram |last7=Piatigorsky
| doi=10.1073/pnas.94.6.2421
| year=1997 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=94 |pmc=20103 |issue=6 |pages=2421–2426 |url=http://www.pnas.org/content/94/6/2421.full | pmid=9122210 | bibcode=1997PNAS...94.2421T}}</ref>
<ref>{{Dergi kaynağı|title=Pax genes and eye organogenesis
| first=Franck |last=Pichaud |first2=Claude |last2=Desplan |year=2002 |month=August
| doi=10.1016/S0959-437X(02)00321-0
| journal=Current opinion in genetics and development |volume=12 |issue=4 |pages=430–434 |pmid=12100888 }}</ref> Evrimsel gelişim biyolojisinin başlangıçtaki ana ilgisi, vücut planı ile organ gelişimini düzenleyen hücresel ve moleküler mekanizmaların [[Homoloji (biyoloji)|homolojinin]] kanıtı olarak görülüp görülmeyeceğine dair olmuştur. Ancak daha modern yaklaşımlar, [[türleşme]] ile ilişkili olan gelişimsel değişiklikleri de bu biyoloji dalına dahil etmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı| author = Pennisi, E | title = EVOLUTIONARY BIOLOGY:Evo-Devo Enthusiasts Get Down to Details| journal = Science | volume = 298 | issue = 5595 | pages=953–955. | year =2002 | doi = 10.1126/science.298.5595.953 | pmid = 12411686}}</ref>
 
== Ayrıca bakınız ==
 
{{div col|colwidth=30em}}
{{Portal|Evrimsel biyoloji}}
 
* [[Hayvan|Hayvanların evrimi]]
* [[Baldwin etkisi]]
* [[Gelişim biyolojisi]]
* [[Hızlandırıcı]]
* [[Çokhücreliler#K.C3.B6ken_ve_evrim|Çok hücrelilerin evrimi]]
* [[Evrilebilirlik]]
* [[Gen düzenleyici ağ]]
* [[Genetik asimilasyon]]
* [[Ontojeni]]
* [[Promotör]]
* [[Sinyal transdüksiyonu]]
* [[Transkripsiyon faktörü]]
 
{{div col end}}
 
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
 
== Dış bağlantılar ==
* Scott F. Gilbert, [http://www.ijdb.ehu.es/fullaccess/fulltext.03078/ft467.pdf Evrimsel Gelişim Biyolojisinin Morfogenezi] {{İng}}
* Bir Evo-Devo Modeli Olarak Su Ayıları (Tardigrada), [http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=99800021 NPR Science Friday'den kısa bir video tanıtımı] {{İng}}
 
{{Evrim}}
 
[[Kategori:Evrimsel gelişim biyolojisi| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Evrimsel_gelişim_biyolojisi" sayfasından alınmıştır