Kaim (Abbâsî halifesi): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Noyder (mesaj | katkılar)
Bozuk imlâ: Abbâsî Hâlifesi
1. satır:
{{Hükümdar bilgi kutusu
| adı = Kaim <br/>el-Kaim bi-ʿEmrillâhʿEmr il-Lâh
| başlık = [[Abbâsî]] [[Hâlife]]si
| hüküm süresi = 1031 - 1075
| tam adı = Ebû Câʿfer '''"el-Kâ'im bi-ʿEmr ı’li’l-Lâh"''' `Abd Allâh bin ʿAhmed el-Kâdir
| önce gelen = [[Kadir (Abbasi)|ʿAhmed bin İshâk '''"el-Kâdir bi’l-Lâh"''']]
| sonra gelen = [[Muktadî (Abbasi)|Ebû’l-Kâsım '''"el-Muktadî bi-ʿEmr i’l-Lâh"''' `Abd Allâh bin Muhammed ez-Zâhîre bin `Abd Allâh el-Kâ’im]]
| hanedan = [[Abbâsî]]
| babası = [[Kadir (Abbasi)|ʿAhmed bin İshâk '''"el-Kâdir bi’l-Lâh"''']]
| annesi =
| doğum tarihi = 1001
| ölüm tarihi = 1075
}}
'''Kaim''' veya ''`Abd el-Kerîm "el-Kaim bi-EmrillâhʿEmr il-Lâh"''' Tam Adı: '''Ebû Câʿfer "el-Kâ'im bi-ʿEmr ı’li’l-Lâh" `Abd Allâh bin ʿAhmed el-Kâdir''' ([[Arapça]]: أبو جعفر "القائم بأمر الله" عبد الله أحمد بن القادر; "el-kā'im bi-emr allah" bin el-kādir) (d. 1001 – oö. 1075) Bağdad'da 1031 - 1075 döneminde halifelik yapmıştır ve [[Abbâsî]] halifelerinin yirmialtıncısıdır.
 
'''Kaim''' veya ''Abd el-Kerîm "el-Kaim bi-Emrillâh"'' Tam Adı: '''Ebû Câʿfer "el-Kâ'im bi-ʿEmr ı’l-Lâh" `Abd Allâh bin ʿAhmed el-Kâdir''' ([[Arapça]]: أبو جعفر "القائم بأمر الله" عبد الله أحمد بن القادر; "el-kā'im bi-emr allah" bin el-kādir) (d. 1001 – o. 1075) Bağdad'da 1031 - 1075 döneminde halifelik yapmıştır ve [[Abbâsî]] halifelerinin yirmialtıncısıdır.
 
== Yaşamı ==
1031'de babası olan Abbasi halifesi [[Kadir (Abbasi)|Kadir]] yerine halife olmuştur. Kaim 1031'den 1075'e kadar çok uzun bir dönem Abbası[[Abbâsî]] halifeliği yapmıştır.
 
1031'de babası olan Abbasi halifesi [[Kadir (Abbasi)|Kadir]] yerine halife olmuştur. Kaim 1031'den 1075'e kadar çok uzun bir dönem Abbası halifeliği yapmıştır.
 
Bu halifelik dönemi içinde 1031'den 1055'de [[Selçuklular]] Sultanı [[Tuğrul Bey]]'in Bağdad'a girişine kadar Bağdad'da gerçekte iktidar [[Büveyhoğulları| Büveyhîler]]'in "Emir-ül Ümara" ünvanlı liderleri elinde idi. Bu 1031-105 döneminde Bağdad devamlı karışıklık içinde bulunmakta idi. Büveyhîler'in "Emir-ül Ümara"'ları çok kere ayaklanmacı şehir halkından korkup Bağdad'dan kaçmakta idiler ve şehir bu sıralarda idarecesiz kalmakta idi. Aynı dönemde Büveyhilerin Emir-ül Ümera unvanı taşıyan hükümdarları da değişmekte idi ve bunlar sırayla şunlar olmuştu:
Satır 29 ⟶ 27:
Halife Kaim ve bir önceki halife Kadir dönemi sosyal ve politik alanlarda kargaşalık dönemleri olmasına rağmen kültür lalanında, özellikle Farsça edebiyat alanında, büyük gelişmelere sahne oldu. Özellikle Şii ve Fars asıllı Büveyhiler Farsça'nın gelişmesine ve çok önemli bir edebiyat ortamı olmasına büyük destek sağladılar.
 
Bu dönemde [[Selçuklular]] devleti gelişmeye başlamıştı. Önce [[Horasan]] bölgesine yerleşip daha da güneye inip [[Karahanlılar]]ı ve [[Gazneli]]leri tehdide başladılar. 1032'den sonra Selçuk Bey'in torunları [[Tuğrul Bey]] ve [[Çağrı Bey]] bağımsızlıklarını elde etmeye giriştiler. 1035'te büyük bir Gazneli ordusunu yenerek Horasan içlerine doğru ilerlediler. 1037'de de [[Merv]] kentini ele geçirdiler. 1038'de Gaznelileri ikinci kez yendiler ve [[Nişabur]] kentine girerek bağımsızlıklarını ilan ettiler. Tuğrul Bey sultan sanıyla hükümdar ilan edildi ve [[Büyük Selçuklu Devleti]] de böylece kurulmuş oldu. Gazneliler ve Selçuklular arasından Mayıs 1040’ta yapılan [[Dandanakan Savaşı]]'nda Selçuklular Gaznelileri mağlup ederek [[Horasan]] ve Harezm'de egemen oldular ve bu savaşın sonra girişilen fetihlerle bütün İran'ı elleri altına aldıktan sonra Güney Kafkasya, Suriye ve Doğu Anadolu'ya sarktılar. [[Selçuklular]] ile Abbası[[Abbâsî]] Halifesi[[Hâlife]]si arasında ilişkiler Bağdad'da güya hakim olan Büveyhiler[[Büveyhîler]] aleyhinde gelişti.
 
1055'de Bağdad yine bir karmaşık durumda idi. Büveyhi yüksek idareceleri arasında büyük çatışma olmaktaydı. Dailemli ordu komutanı olan Al-Basadiri ile Büveyhiler[[Büveyhîler]] tarafindantarafından tayin edilen Abbasi Veziri birbiriyle çatışmaya girişmişlerdi. Büveyhi komutanı Vezir'i Selçuklulari tutmakla suçlamaktaydı; Vezir ise Büveyhi komutanını Mısır'da bulunan Şii [[Fatimiler]] halifesini Bağdad'a getirip onu halife yapmak istedigini iddia etmekte idi. Çoğu Sünni olan Bağdad halkı Şii olan Büveyhi komutanı Al-Basasiri'ye ve Buveyhi Emir-ül Ümera El-Meliku’r-Rahim'e karşı ayaklanmaya geçtiler. Büveyhi idareciler şehirden kaçmayı tercih ettiler ve Halife Kaim tarafından şehirden sürgün cezasına çarptırıldılar.
 
Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey Mekke'ye hacca gitmek bahanesi ile büyük bir ordu ile Irak'a girdi ve halife Kaim'den Bağdad şehrini ziyaret etmek için izin istedi. Böylelikle Abbası[[Abbâsî]] Halifesi[[Hâlife]]si, [[Tuğrul Bey]]'in iyi niyetine inandı. Son Bağdad Büveyhi Emir-ül Ümera'si da bu ziyareti kabul etti. Halife Kaim Tuğrul Beyi Sultan olarak tanıdı ve onun ismine Irak'ta camilerde hutbeler okundu. Bir kaç gün sonra, hem halife Kaim hem de Büveyhi Emir-ül Ümerası'na, onlari iktidardan uzaklaştırmıyacağına dair, verdiği yeminlerden sonra Tuğrul Bey ordusu ile Bağdad'a girdi. Şehrin keşmekeş anarşiden bıkan Bağdad halkı ve sulh ve sükunu sağlayacağına inanan devlet idarecileri ve ulema tarafından çok sevinçle karşılandi.
 
1056'da [[Çağrı Bey]] Abbası[[Abbâsî]] Halifesi[[Hâlife]]si KaimKâim'in kızı Arslan Hatun Hatice ile evlilik yaptı. <ref>C.E.Bosworth "The Political and Dynastic History of the Iranian World", ed. J.A.Böyle (1968) ''The Cambridge History of İran''', Cilt. 5, Cambridge:Cambridge University Press, s.48-. {{ing}}</ref>Bundan sonra, (yani 1055'den sonra) Bağdad'da sulh ve sükun sağlandı ve asayiş elde edildi. 1063'de Tuğrul Bey ölüp yerine [[Büyük Selçuklu Devleti]] başına [[Alp Arslan]] sultan olduktan sonra ve 1072'de [[Melikşah]] döneminde de Selçuklu hükümdarları altında Bağdad'da halife Kaim'in idaresi sulh ve sükun içinde devam etti ve bundan dolayı Bağdad bir ticaret ve kültür merkezi oldu. Ama bu dönemden Kaim hakkında çok az sayıda belge bulunmaktadır.
 
1058'de [[Bahreyn]]'de Kaim'in adına hutbe okutulması konusu üzerinde Abdülkays aşireti ile [[İsmailiİsmâilîyye]] [[Karmatîlik|Karamatı]] mezhebinin savunucu devlet arasında büyük bir anlaşmazlık çıktı. Ebu Behlül Avvam'ın baş rolü oynadığı bir ayaklanma Karamatılık prensiplerine kurulup idare edilmekte olan Bahreyn hükümeti idaresini sonunda ortadan kalkmasına neden oldu. En sonunda 1067'de Arabistan yarımadasında [[Lahsa Eyaleti|Lahsa]] bölgesinde Karamatı devletinin sona erip Uyuni emirliği kurulmuştur. 7.<ref>Curtis E. Larsen. (1984) ''Life and Land Use on the Bahrain Islands: The Geoarchaeology of an Ancient Society'' University Of Chicago Press, s.65 {{ing}}</ref> halifesi Kâ'im 1075'de 44 yıl süren bir halifelikten sonra vefat etti ve yerine Bağdad'da [[Abbâsî]] [[Hâlife]]si olarak torunu [[Muktadî (Abbasi)|Muktadî]] halife oldu.
 
Abbası halifesi Kaim 1075'de 44 yıl süren bir halifelikten sonra vefat etti ve yerine Bağdad'da Abbası halifesi olarak torunu [[Muktadî (Abbasi)|Muktadî]] halife oldu.
 
 
== Dipnotlar ==
{{kaynakça}}
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Al-Kaim İngilizce Wikipedia ''al-Kaim'' maddesi] {{ing}} (Erişim tarihi: 25.4.2013)
 
== Dış Bağlantılar ==
 
* Üçok, Bahriye (1979) ''İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler'', Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Başımevi (1.Basım:1968)
* Muir, William (1924), ''The Caliphate; İts Rise, Decline and Fall From Original Sources'', Edinburgh,John Grant (Yeni baskı (2012) Ulan Press) Bölüm 75. Websitesi: [[http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/ındex.htm]] {{ing}} (Erişim tarihi: 25.4.2013)
* Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. John Alden Williams)(1989-2007) ''The History of al-Ţabarī 40 Cilt'', Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 27) {{İng}}
 
== Bağdad Abbâsî Hâlifeleri soy ağacı ==
{{Abbâsîyye}}
== Abbâsî Hâlifeliğindeki konumu ==
{{s-start}}
{{s-hou|[[Abbasi]]||1001||10761075}}
{{s-rel|şusu}}
{{s-bef|before=[[Kadir (Abbasi)|Ebû’l-`Abbâs '''"el-Kâdir bi’l-Lâh"''' ʿAhmed bin İshâk bin Câʿfer el-Muktedir]]}}
{{s-ttl|title=[[Halifeler listesi|İslam Halifesi]]|years=1031 - 1075}}
{{s-aft|after=[[Muktadî (Abbasi)|Ebû’l-Kâsım '''"el-Muktadî bi-ʿEmr i’l-Lâh"''' `Abd Allâh bin Muhammed ez-Zâhîre bin `Abd Allâh el-Kâ’im]]}}
{{end}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{Abbâsî}}
 
 
 
{{Halifeler}}
{{islam-biyo-taslak}}