|
Bambu insanların en çok işine yarayan bitkilerden birisidir. Bambu türleri [[Asya]]'da, Güney ve Kuzey Amerika'da ve [[Afrika]]'da bulunurlar. En büyük bambu türleri 80 cm kalınlığa ve 38 metre uzunluğa kadar varabilir. Bazı bambu türleri çok seyrek çiçek verir, bazen her 100 yılda bir ya da daha seyrek olabilir.Kağıt üretilir
{{Taksobitki
| ad = Bambu
| resim = Bamboo.jpg
| resim_bilgi =
| alem = [[Plantae]]
| bölüm = [[Magnoliophyta]] <small>(Kapalı tohumlular)</small>
| sınıf = [[Liliopsida]] <small>(Tek çenekliler)</small>
| takım = [[Poales]] <small>(Buğdaylar)</small>
| familya = [[Poaceae]] <small>(Buğdaygiller)</small>
| altfamilya = '''Bambusoideae'''
| üstoymak = '''Bambusodae'''
| oymak = '''Bambuseae'''
| oymak_yazar = [[Carl Sigismund Kunth|Kunth]] ex [[Barthélemy Charles Joseph Dumortier|Dumort.]]
| altbaşlık = Alt oymaklar
| açıklama =
* [[Arthrostylidiinae]]
* [[Arundinariinae]]
* [[Bambusinae]]
* [[Chusqueinae]]
* [[Guaduinae]]
* [[Melocanninae]]
* [[Nastinae]]
* [[Racemobambodinae]]
* [[Shibataeinae]]
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Bambusoideae}}
}}
[[Dosya:TakenokoBambooSprouts.jpg|right|thumb|240px|Süpermarketde taze bambu fidanları]]
[[Dosya:Bambushaus-taopan.jpg|right|thumb|240px|Tamamen bambudan yapılmış bir ev]]
[[Dosya:Ginkakuji05.jpg|thumb|240px|Kışın Japonyada ağaçlar soğuktan korumak için bambu ile kaplanırlar.]]
[[Dosya:LijiangRiver14.jpg|thumb|240px|Çin'in Lijiang ilinden bir bambu türü]]
'''Bambu''' (Bambusoideae), [[buğdaygiller]] (Poaceae) familyasına ait ve 1.200 adet, bazen birbirlerinden çok farklı görünen bitki türlerinden oluşan bir alt [[familya]]yı kapsayan tanımdır.
Bambu insanların en çok işine yarayan bitkilerden birisidir. Bambu türleri [[Asya]]'da, Güney ve Kuzey Amerika'da ve [[Afrika]]'da bulunurlar. En büyük bambu türleri 80 cm kalınlığa ve 38 metre uzunluğa kadar varabilir. Bazı bambu türleri çok seyrek çiçek verir, bazen her 100 yılda bir ya da daha seyrek olabilir.
Bambular ilk önce iki ayrı tip'e ayrılabilirler:
* Oymak: '''Bambuseae''': [[Ağaç]] gibi büyüyen, tahtalaşan bir kabuğa sahip olan, kibar ve ince [[yaprak]]lar ama çok büyük çiçekler geliştiren bambular.
* Oymak: '''Olyreae''': Ot gibi büyüyen, tahtalaşmayan ve boyları bir metreyi geçmeyen bambu türleri.
== Kullanımı ==
=== Gıda ===
Bambunun küçük fidanları sebze olarak yenilir ya da sirke içinde [[turşu]]su kurulur. Gıda olarak en uygun cinsler ''[[Bambusa]]'', ''[[Dendrocalamus]]'' ve ''[[Phyllostachys]]'''dir.
Bazı bambu türlerinin hafif bir [[asit]]leri vardır, ve bu yüzden tatları acıdır. Bu acı tat kaynatılarak yok edilebilir. [[Japonya]]'da bu acı tadı yok etmek için bambu kaynatılırken [[pirinç]] unu atılır, ama [[Şili]] [[biber]]iyle de yok edilebilinir.
Bambu turşusuna „Achia“ ya da „Atchia“ denir. Bambu [[tohum]]u da yenilebilir. Bazı bambu türleri [[ilaç]] olarak kullanılır; [[saç]], [[tırnak]], [[kemik]] için faydalı ve [[depresyon]]u kesebilen etkileri vardır.
=== İnşaat Malzemesi ===
Büyük bambu türleri hafif ama dayanıklı olan [[odun]]ları ile ev yapımı için kullanılabilirler. Eskiden [[Asya]]'da, özellikle Güneydoğu Asya'da bütün köyler tamamen bambudan inşa edilirdi. Eskiden [[Siam]] kentinin yarısı bambu sandalların üzerinde suda yüzen evlerden oluşurdu. Bambu ile hatta köprüler yapılır ve bambu su borusu olarak kullanılıp kilometrelerce uzunlukta su hatları yapılır. Bambu suya dayanıklı yapısı ile nehir ve deniz ulaşımında da kullanılmıştır. Yapısı itibari ile sıkı dokulu ve çok sağlam bir yapısı vardır. Bazı türlerinin içi boş olduğu için mukavemet gerektiren işler içinde kullanılmıştır.
=== Kumaş ===
Tekstil sektöründe de bambulardan yararlanılmaktadır. Bambular kullanılarak antibakteriyel kumaşlar üretilmektedir.
=== Bahçede ===
Çinlilerin bahçe kültürünün temel bitkisi bambu türleridir. Bahçeyi güzelleştiren bir bitki olarak Avrupa'da da yayılmaya devam etmektedir. [[Avrupa]]'da satılan çoğu cinsleri (Fargesie, Phyllostachys) -20 dereceye bile dayanıklılardır.
=== Ev eşyaları yapımı ===
Bambu ile çok güzel [[mobilya]]lar ve başka ev eşyaları yapılabilir: Sepetler, Perdeler, Bardaklar, Şapkalar ve balık tutmak için tuzaklar. [[Endonezya]]'da bazı bambu türleri ile bir kez kullanılabilen tenceler yapılır. Tırmanabilen bir bambu türü ile hatta çuvallar ve ceketler bile yapılır.
=== Müzik enstrümanlerı ===
[[Çin]], [[Tahiti]] ve Yava gibi bazı ülkelerde bambudan müzik enstrümanları yapılır. Bunlar çoğunlukla [[flüt]]lerdir, ama telli enstrümanlar ve [[davul]]larda yapılır. Japon müzik kültüründe çokça kullanılan shakuhachi olarak bilinen flüt de bambudan yapılır. Ayrıca [[Brezilya]]'lıların özellikle [[Capoeira]]'da kullandıkları berimbau adlı müzik aletinin de ana maddesi sayılabilir.
=== Silah ===
Bambunun hafif ama sağlam yapısı silah yapımı içinde çok uygundur. Bambudan mızraklar ve ok-hortumları yapılır. [[Vietnam savaşı]]'nda [[Viet kong]]'un [[orman]]larda bambudan hazırladıkları tuzaklar Amerikalı askerlerin en büyük korkusu olmuşlardır. [[Samuray]]ların çok etkili bir yayıda belli bir bambu türü ile yapılır. Bambu ayrıca japon samurailerin geliştirdikleri kendo sporunun temel silahlarından biridir. Shinai olarak adlandırılır. Ayrıca orta çağ japonyasında antreman için çivili uzeri deri kaplı bambu shinailer kullanılmıştır.
=== Ham madde ===
Bambu ile, [[Çin]] ve [[Jamaika]] gibi bazı ülkelerde kâğıt üretilir. Bazı bambu türlerinden cila-maddesi yapımı için kullanılan bir toz çıkarılır.,
== Kültürel anlamı ==
Bambunun bazı kültürlerde sembolik anlamları vardır. Çinlilerde bambu uzun bir ömürün sembolüdür. [[Hindistan]]'da ise dostluğun sembolüdür. [[Filipinler]]'de çiftçiler bambu sırıklarını şans getirsinler diye tarlalarının etrafına dikerler. Bambu, yemyeşil yaprakları ve çok dümdüz bir şeklide dik büyümesi ile, Japonya'da dürüstlüğün ve temizliğin sembolüdür. Japonlar ayrıca yılbaşında giriş kapılarının iki yanına birbirine bağlanmış bambular ("kodamatsu") koyarlar ve bunun şans getirdiğine inanırlar.
<br clear="all">
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.bambusinformationen.de Bambular - Almanca]
* http://www.giftpflanzen.com/dendrocalamus_giganteus.html
* [http://www.ipgri.cgiar.org/publications/HTMLPublications/572/begin.htm#Contents Bambular -İngilizce]
[[Kategori:Buğdaygiller]]
[[ang:Ȝærsbēam]]
[[ar:خيزران]]
[[as:বাঁহ]]
[[az:Bambuk]]
[[be:Бамбукавыя]]
[[bg:Бамбук]]
[[bi:Bambu]]
[[bjn:Paring]]
[[bn:বাঁশ]]
[[bo:སྨུག་མ།]]
[[ca:Bambú]]
[[cs:Bambus]]
[[cy:Bambŵ]]
[[da:Bambus]]
[[de:Bambus]]
[[el:Μπαμπού]]
[[en:Bamboo]]
[[eo:Bambuo]]
[[es:Bambuseae]]
[[et:Bambus]]
[[eu:Banbu]]
[[fa:خیزران]]
[[fi:Bambut]]
[[fj:Veibitubitu]]
[[fr:Bambou]]
[[gl:Bambú]]
[[gn:Takuapi]]
[[gu:વાંસ]]
[[he:חזרן]]
[[hi:बाँस]]
[[hr:Bambus]]
[[hsb:Bambus]]
[[ht:Banbou]]
[[hu:Bambusz]]
[[id:Bambu]]
[[ilo:Kawayan]]
[[io:Bambuo]]
[[is:Bambus]]
[[it:Bambuseae]]
[[ja:竹]]
[[jbo:bambusa]]
[[jv:Pring]]
[[ka:ბამბუკი (გვარი)]]
[[kk:Бамбук]]
[[kn:ಬಿದಿರು]]
[[ko:대나무]]
[[ky:Бамбук]]
[[la:Bambuseae]]
[[lt:Bambukai]]
[[lv:Bambusi]]
[[mk:Бамбус]]
[[ml:മുള]]
[[mr:बांबू]]
[[ms:Buluh]]
[[my:ဝါး]]
[[nl:Bamboe]]
[[nn:Bambus]]
[[no:Bambus]]
[[nv:Lókʼaatsoh]]
[[pl:Bambus]]
[[pnb:بامبو]]
[[pt:Bambu]]
[[ro:Bambus]]
[[ru:Бамбуковые]]
[[sh:Bambus]]
[[simple:Bamboo]]
[[sk:Bambus]]
[[sl:Bambus]]
[[sn:Mushenjere]]
[[sq:Bambuja]]
[[sr:Бамбус]]
[[su:Awi]]
[[sv:Bambu]]
[[sw:Mwanzi (nyasi)]]
[[ta:மூங்கில்]]
[[te:వెదురు]]
[[th:ไผ่]]
[[tl:Kawayan]]
[[uk:Бамбук]]
[[ur:بانس]]
[[vi:Tre]]
[[wuu:竹]]
[[zh:竹]]
[[zh-min-nan:Tek]]
[[zh-yue:竹]]
| 