Halit Akmansu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
içerik düzenlendi, genişletildi, kaynakça eklendi |
||
17. satır:
|sonraki_işi=[[Milletvekili]]
}}
'''Halit Akmansü''', ([[1884]] – [[10 Şubat]] [[1953]]) [[Türk]] asker ve siyaset adamı. '''Dadaylı Halit Bey''' olarak da tanınır.
[[Sivas Kongresi]]'ni engellemek isteyen [[Ali Galip olayı|Elazığ Valisi Ali Galib'i durdurması]] onun [[Kurtuluş Savaşı|Milli Mücadele]]’ye önemli katkılarından birisidir. [[Kurtuluş Savaşı]] sırasında Kurmay Albay rütbesiyle önemli askeri harekâtlar yönetti. [[Dumlupınar Meydan Muharebesi]]'nden sonra Yunan başkomutanı [[Nikolaos Trikupis |Trikopis]]' i esir aldı.
[[I. TBMM]] ve [[TBMM 2. dönem milletvekilleri listesi|II. TBMM]]'de [[Kastamonu]] milletvekili olarak görev yapmıştır.
1921’de [[Sakarya Savaşı]]’nda 3. Kafkas Tümeni’ni, 30 Ağustos 1922’de [[Dumlupınar Meydan Muharebesi]]’nde 5. Kafkas Tümeni’nin komutanlığını yaptı. 2 Eylül 1922’de [[Küçük Asya Ordusu]] başkomutanı Yunan [[Nikolaos Trikupis|General Trikopis]]’i ve 2. Kolordu Komutanı [[General Dijennis]] ile 13. Tümen Komutanı [[Albay Vandelis]]'le 39l subay, 4385 eri Karacahisar köyü yakınlarında teslim aldı. Bu subaylar arasında [[İzmir'in işgali]] sırasında şehre ilk giren [[Efzun Alayı]]’nın komutanı da vardı. Esirleri ordu karargahına götürmeden Trikopis’e, “İsteseydiniz İzmir’e ulaşır, oradan da gemilerle Yunanistan’a geçebilirdiniz. Bunu yapmayarak niye bize teslim oldunuz?” diye soran Albay Halit Bey, şu cevabı aldı; “Evet, biz bunu yapabilirdik. Subaylarımızla bir toplantı yaptık. Saatlerce ne yapacağımızı tartıştık ve kaçıp Yunanistan’a dönmektense, Türk askerine teslim olmayı yeğledik. Çünkü Atina’ya vardığımızda bizi derhal idam ederlerdi. Oysa biz, Türk askerinin bize iyi davranacağından emindik!"▼
== Yaşamı ==
[[1884]] yılında [[Kastamonu]]'nun Daday ilçesinin Kelebek köyünde doğdu. Kastamonu Askerî Rüştiyesi ve [[Işıklar Askeri Lisesi|Bursa Işıklar Askeri İdadîsi]]’nden sonra 1903-1906 [[Mekteb-i Harbiye]]'yi başarı ile bitirdi.
=== Askeri yaşamı ===
1906'da sınıfının ikincisi mülâzım olarak orduya katıldı Erkân-ı Harbiye Mektebini bitirerek kurmay yüzbaşı oldu. [[I. Dünya Savaşı]]’nda [[Irak Cephesi]] çarpışmalarına katıldı. 14 Haziran 1915 ile 15 Kasım 1918 yılları arasında İngiliz ve Arap aşiretleri ile yapılan bütün savaşlarda birinci yetkili Türk komudanı idi. 15 Kasım’da Musul’u terk ederken savaşlardan arta kalan silah ve malzemeleri güvenle [[Diyarbakır]]'a nakletti (Bu malzemeler daha sonra [[Kurtuluş Savaşı]]’nda kullanılmıştır). [[Mondros Mütarekesi]] imzalandığında Diyarbakır’daki 13. Kolordu’nun kurmay başkanıydı.
[[İstanbul Hükümeti]] tarafından [[Sivas Kongresi]]’ni dağıtmakla görevlendirilen [[Ali Galip olayı|Ali Galip'in engellenmesinde]] büyük rol oynadı.
▲1921’de [[Sakarya Savaşı]]’nda 3. Kafkas
=== Siyasi yaşamı ===
[[Kurtuluş Savaşı]]’ndan sonra [[Mustafa Kemal]]’in isteğiyle askerliği bırakıp siyasete girdi. 1923’de [[TBMM 2. dönem milletvekilleri listesi|TBMM 2. Dönem]] Kastamonu milletvekili seçildi.
Halit Bey, [[Halk Fırkası]]’nın ilan ettiği “''9 umde''”yi benimsemişti. <ref name=alkan2>[http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/yazar-19525-chpden-istifa-eden-ilk-milletvekili-halit-akmansu-2.html Ahmet Turan Alkan, '''CHP'den istifa eden ilk milletvekili: Halit Akmansü''', ''Aksiyon Dergisi, Sayı 495'']</ref> 3 Mart 1924 günü [[Halifeliğin kaldırılması|Hilafetin lağvını]] emreden kanun Meclis gündemine geldiğinde genel kurulda söz alarak itirazını dile getirdi.<ref name=alkan2/> Halifetin kaldırılmasının daha önce açıklanan 9 umdenin ikinci maddesine aykırı olduğu gerekçesi ile bu teklife karşı çıkıyordu. Yapılan oylamada kanun aynen kabul edilince Halit Bey Halk Fırkası’ndan istifa etti. Bu, partinin tarihindeki ilk milletvekili istifası idi.<ref name=alkan2/>
İstifadan sonra mecliste bağımsız çizgide kalan Halit Bey, 17 Kasım 1924'te [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]] (TCF) kurulunca bu yeni fırkaya geçti.<ref name=alkan2/>. TCF mensupları [[İzmir Suikastı]] sebebiyle tutuklanarak İzmir’e sevk edildiklerinde bu karardan istisna tutulan tek Terakkiperverli oldu. Terakkiperver Fırka’nın kapatılmasından sonra siyaset yaşamına bağımsız milletvekili olarak devam etti.
Mebusluk görevi 1927’de sonra erdikten sonra emekli oldu. Hayatını [[İstanbul]]’da sürdüren ve ekonomik sıkıntı çeken Akmansü, kendisine yapılan mebusluk tekliflerini de kabul etmedi.<ref name=alkan2/> 10 Şubat 1953’de İstanbul'da hayatını kaybetti. [[Karacaahmet Mezarlığı]]’'a defnedilen naaşı, 1988'de [[Ankara]]’daki [[Devlet Mezarlığı]]'nakledilmiştir.
== Ayrıca bakınız ==
* [[Kurtuluş Savaşı'na katılan üst kademelerdeki komutanlar]]
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Commons|Category: Halit Akmansü}}
{{Türk-asker-taslak}}
{{türk politikacı-taslak}}
[[Kategori:1884 doğumlular]]
[[Kategori:1953 yılında ölenler]]
Satır 41 ⟶ 60:
[[Kategori:Balkan Savaşları'nda Osmanlı askerleri]]
[[Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı askerleri]]
[[en:Halit Akmansü]]
[[ja:ハリト・アクマ ンスュ]]
| |||