Koşer: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Esc2003 (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{MusevilikYahudilik}}
'''KaşerKoşer''' veya '''KoşerKaşer''', ([[İbranice]]: כשׁר; [[Sefarad]] MusevilerinceYahudilerince ''Kaşer'', [[Aşkenaz]] MusevilerinceYahudilerince ''Koşer'' diye telaffuz edilir), [[MusevilikYahudilik|Yahudiliğe]] dinine göre; yenilmesi ve kullanılmasında dinen bir sakınca bulunmayan [[Helal]] [[Halalhelal]] ürünlerdir. Bunları belirleyen kurallara ise '''Kaşerut''' ya da '''Kaşrut''' kuralları adı verilir.
 
Musevilik dinineYahudiliğe göre; yenilmesi serbest veya yasak olan hayvanların listesi Tevrat'ta verilmiştir. Buna göre:
 
* Karada yaşayanlardan geviş getiren ve çift tırnaklı olan hayvanların yenmesi serbest, bu özelliği taşımayanlar ise yasaktır; bunlara ek olarak domuz, tavşan ve deve eti yasaktır.
* Her türlü böcek, sürüngen ve kemirgenin yenilmesi yasaktır.
* Kuşlardan Tevrat'ta ismi geçen 20yirmi kuş dışında kalanların yenilmesi yasaktır.
* Balıklardan pullu ve yüzgeçli olanlar dışında kalanların, kabuklu hayvanların (midye, istiridye) ve ahtapot, kalamar, ıstakoz, karides, kerevit, yengeç, deniz kestanesinin yenilmesi yasaktır.
* Yenilmesi yasak olan hayvanlardan çıkan yumurta, süt gibi her türlü ürünün (bal hariç) yenmesi yasaktır.
 
Yenilmesi serbest olan hayvanların kesiminin [[Şehitaşehita]] adı verilen özel bir kesim tekniği ile bu işin eğitimini almış ve anatomi bilgisi olan [[Şohetşohet]] adında yetkili tarafından yapılması gereklidir.
 
Şehita eğitimini almamış kişi tarafından veya şehita kurallarına uyulmadan yapılmış kesim hayvanın etini [[trefa]] (mundar) hale getirir.
 
== Şehita Kuralları'na Göre Hayvan'ınHayvanın Kesilmesi ==
* Kesimi yapacak olan [[Şohetşohet]] gerekli eğitimi almış olmalı ve keseceği hayvanın anatomisini çok iyi tanımalı ve bu konuda Hahamlıkça verilen diplomaya sahip olmalıdır.
* Kesimi yapılacak hayvan iyice incelenmeli, bir hastalığı, sakatlığı olmamalıdır; örneğin bir organı, bacağı vs. eksik olan hayvan kesilmez. Kesilirse mundar olur. Yine duruşundan, yürüyüşünden genel durumundan hasta olduğu anlaşılan hayvan kesilmez. Şohet hayvanı kesmeden önce tepeden tırnağa muayene etmelidir.
* Kesimin yapıldığı bıçak hayvanın boğaz çapından daha büyük olmalı, çok keskin olmalı, üzerinde çentik bulunmamalıdır.
* Hayvanın şahdamarışah damarı ve nefes borusu tek bir darbede kesilmelidir; bıçak hayvanın etine gömülmemelidir. En ufak bir duraksama, bir tereddüt hayvanın tamamını mundar hale getirir.
* Her kesimden sonra bıçak kontrol edilmeli, üzerinde bir çentik ya da takılmaya neden olacak çöp vs. olmamalıdır.
* Hayvan mutlaka Tanrı'nın adı anılarak kesilmelidir,.
* Kesimi yapan şohet hayvanın içini açar öd kesesinin, karaciğerin ve akciğerin durumunu kontrol eder, işkembeyi açar ve inceler.
** Öd kesesi patlamış hayvan mundardır tümüyle kullanılmaz.
** Karaciğer ve Akciğerakciğer zarı incelenir toplu iğnenin başı kadar dahi olsa en ufak bir kist, ur varsa hayvan mundar olur bu hayvanın hiçbir yeri yemek için kullanılamaz, tamamı mundar olur.
** Hayvanın işkembesinde çivi, iğne vs. metal yabancı madde çıkarsa hayvan tamamen mundar olur kullanılamaz.
* Hayvan'ınHayvanın arka butları ayrılır bunların içindeki siyatik siniri tek parça olarak [[Menakermenaker]] adı verilen bir uzman tarafından çıkartılır [[Menaker]]likmenakerlik çok uzun bir eğitim gerektirdiğinden ve her şehirde menaker bulunmadığından çoğu zaman bu butlar Yahudilerce kullanılamaz.
* Kesim ayrıca veteriner kontrolünde gerçekleştirilir, ancak veterinerin '''yenilebilir''' ifadesine karşılık [[Şohetşohet]] yenilemeyeceğini ifade ederse bu hayvanın eti dinen mundar kabul edilir. Örneğin hayvanın işkembesinden çıkabilecek ufak bir çivi parçası sağlık bakımından bir sorun oluşturmasa da dinen oluşturur.
* Tüm bu işlem basamakları gerçekleştikten sonra etin üzerine '''KAŞERKOŞER כשׁר''' damgası vurulur.
 
== Etin Tuzlanıptuzlanıp Yıkanmasıyıkanması ==
MuseviliğeYahudiliğe göre bir etin yenilebilmesi için sadece şehita kurallarına uygun olarak kesilmesi yetmez. Etin kanından tamamen arındırılması gerekir çünkü MusevilikteYahudilikte kan yemek günahtır.
 
Bunun için tuzlama işlemi gerekir. Bir etin kesildikten sonra 72 saat içinde tuzlanarak kanından arındırılması gerekir 72 saatten sonra yapılan tuzlama işlemi işe yaramaz. 72 saat içinde tuzlanmamış etler sadece mangal ve ızgarada kullanılabilir ama haşlama olarak kullanılamaz.
 
=== Eti Yıkamakyıkamak ===
* Tuzlanacak et önce ılık (sıcak değil sıcak su eti pişirir kanı sabitler) su dolu bir kap içerisinde (Bu kap başka hiçbir iş için kullanılmamalıdır çünkü bu aşamada et hala mundardır) yarım saat bekletilir su etin üzerini tamamen örtmelidir.
* Arada bir eti ters düz ederek suyun her yerine nüfus etmesi sağlanır
* Et suda 24' saatten fazla kalırsa mundar olur çünkü bu süre zarfında suda kalan etin kanı sabitlenir.
* Yarım saat sonra etler çıkartılır eğer bıçakla parçalara ayrılırsa bu parçaların tekrar suda bekletilmesi gerekir.
 
=== Eti Tuzlamaktuzlamak ===
* Sudan alınan eti fazla suyu silkelendikten sonra (tamamen de kuru olmamalıdır) üzerine çok ince olmayan ama çok kalın taneleri de olmayan orta kalınlıkta tuz serpiştirilerek tuzlanır.
* Tuz etin her tarafına gelmeli etin tuzsuz bir kısmı kalmamalıdır.
* Sonra et sadece bu iş için kullanılacak delikli bir süzgüye yerleştirilir, ancak et deliklerin tıkanmasına mani olmamalı süzülen kan deliklerden akabilmelidir.
* Et buzdolabından yeni çıkmış ve donmuş olmamalı oda ısısında olmalıdır.
* Bu şekilde et bir saat tuzda bırakılır, kullanılan tuz 2.ikinci kez kullanılmaz mundardır, bu iş için kullanılan delikli kap mutfakta başka iş için kullanılmaz.
* Tuzda 1bir saat kalan ve kanı süzülen et 2.ikinci yıkama işlemine alınır.
 
=== Etin 2.ikinci Kezkez Yıkanmasıyıkanması ===
* Tuzlamadan alınan et, soğuk suda 3üç kez yıkanır el ile ovuşturularak tuzlarından ve kanından iyice arındırılır.<br />
Et ancak bu işlemlerden geçtikten sonra yenilebilir hale gelir. Bu işlemlerden geçmiş et buzluğa konularak daha sonra kullanılmak üzere saklanabilir.
 
== Etli ve Sütlü Yasağı ==
MuseviliğeYahudiliğe göre etli ile sütlü gıdaların aynı anda yenilmesi, aynı kaplarda pişirilmesi yasaktır.<br />
Hafif sütlü gıdaların yenmesinden sonra ağız çalkalanıp, masa örtüsü ve kap kacak değiştirildikten sonra etli yiyecek yenebilir ama tam tersi mümkün değildir.
 
Etli bir yiyecek yenildikten sonra:
 
* [[Sefarad]]larda 6altı saat
* [[Aşkenaz]]larda 3üç saat geçmeden sütlü bir yiyecek veya türevi yenilemez.
 
Etli yiyeceklerin piştiği kaplar ve sütlü yiyeceklerin piştiği kaplar, tabaklar, kaşık ve çatallar ayrı olmalıdır.
Nedeni ise, yavru olan kuzunun etini yerken annesinin sütünü aynı anda tüketmiş gibi olursunuz ve bu durumun gaddarca olduğu düşünülür. Bu yüzden, [[İsrail]]'deki [[Mc Donalds]]'larda [[milkshake]] ve [[cheeseburger]] satılmaz.
 
== Et veya Sütsüt Sayılmayanlarsayılmayanlar ==
Et veya süt sayılmayan besinlere [[Parveparve]] adı verilir. Bunlar etlilerle de sütlülerle de beraber tüketilebilirler.
 
== Et dışındakiler ==
Et dışındaki ürünlerin de Kaşerkoşer sayılabilmesi ve kaşer sertifikası alabilmesi için Haham'lıkhahamlık tarafından denetlenmiş ve Hijyenehijyene uymayan ya da MuseviYahudi İnançları'nainançlarına aykırı katkı maddesi ya da işlem basamakları içermemesi gereklidir. Bu sebeple Kaşerkoşer belgesi almak isteyen üretici firmalar bu denetimden geçerler.
 
== KaşerKoşer Ürünlerürünler ==
YurtdışındaYurt dışında üretilen veya Türkiye'denyurt Yurtdışınadışına satılan birçok ürünün üzerinde Kaşerkoşer ibaresi bulunur. Bu ibare MuseviYahudi olmayanlar tarafından da aranan bir özelliktir. Çünkü musevilerdeYahudilerde domuz eti yemek ve kullanmak yasaktır.
 
== KaşerKoşer Restoranlarrestoranlar ==
KaşerKoşer Kuralları'na uygun olarak çalışan ve kullandıkları tüm ürünler kaşer olan restoranlara Kaşer''Koşer Restoran'' adı verilir, bu restoranlar hemen her ülkede sadece MusevilereYahudilere değil, domuz eti yemekten çekinen diğer dinlerin mensuplarına da hizmet verirler.
Türkiye'nin tek Kaşer Restorantı Harbiye'de bulunan Carne Restauranttır. <sup>1</sup>
 
== NotlarDış bağlantılar ==
* [http://www.koshercertification.org.uk Kosher Certification]
* [http://www.badatz.org Badatz Kaşer Certification]
 
* [http://www.badatzkosherbelgesi.orgcom KIR BadatzKosher KaşerBelgelendirme CertificationHizmetleri]
 
[http://www.kosherbelgesi.com KIR Kosher Belgelendirme Hizmetleri]
 
{{Portal|Yahudilik}}
Satır 100 ⟶ 98:
[[eu:Kaxrut]]
[[fa:کوشر]]
[[fi:Košer]]
[[fr:Cacherout]]
[[gl:Kóxer]]
[[he:כשרות]]
[[hu:Kóser]]
[[id:Kosher]]
[[is:Kosher]]
Satır 110 ⟶ 106:
[[ja:カシュルート]]
[[lv:Kašruts]]
[[hu:Kóser]]
[[ms:Kashrut]]
[[nl:Kasjroet]]
Satır 120 ⟶ 117:
[[simple:Kashrut]]
[[sk:Kašrut]]
[[fi:Košer]]
[[sv:Kosher]]
[[tl:Kashrut]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Koşer" sayfasından alınmıştır