Minare: Revizyonlar arasındaki fark

[[Dosya:Minaret_KocatepeMinaret Kocatepe.jpg|[[Kocatepe Camii]]'nin minarelerinden biri ([[Ankara]], [[Türkiye]])|thumb|200px]]

[[Cami]]lerdeCamilerde minare ihtiyacı teknolojinin henüz olmadığı İslamiyetin ilk dönemlerinden 20. yüzyılın ilk yarısına kadar, [[ezan]]ın uzak yerlerden duyulmasına imkân sağlamak için yapılmışlardır. Eski devirde [[müezzin]], caminin balkonuna, yani [[şerefe]]yeşerefeye çıkar istinare denilen şekilde dönerek ezan okurdu. Modern çağda artık minareye çıkmadan cami içindeki mikrofondan okumaktadır. Mamafih bazı [[Nakşibendi]] tarikatlarında hoparlörle okumak yerine yine eski usul kullanılmaktadır ki, teknolojinin bir kısmını [[bidat]] olarak görmektedirler.

Günümüzde boyunun bir hayli uzatılmasından ötürü, mimari açıdan 'hoparlör direği' yakıştırmasıyla tenkit edilseler de, esasen bu tenkitten uzaktırlar. Yapılış amaçlarına uygun olarak; yerleşmelerin seyrek, nüfusun az yoğun, yapıların da alçak olduğu zamanlarda ibadethanelerin pek çoğu mescitti (mimari açıdan bir sınıflama: genellikle şehre hitap eden büyük ibadethaneler cami, mahalle yadaya da ufak yerleşmelerdeki küçük ibadethaneler mescit olarak adlandırılır) ve minareleri de alçak yapılıyordu. Günümüzde ise yerleşimler sıklaşmış ve yayılmış, nüfus yoğunluğu artmış ve yapıların da yüksek katlı yapılmaya başlanmasıyla, mescit yerine hitap alanı geniş ve yüksek kapasiteli cami yapılmakta, bu yüzden minareler de apartmanlar arasında kalmayıp amaçlanan görevini yakalaması için yüksek inşa edilmektedir.

Arap, İran, Hint, Türk, Mısır minare şekilleri farklıdır. Minare sanatının büyük ustası [[Mimar Sinan]] bu yapı öğesine geometrik ve zarif şeklini vermiştir. İnce çubuk ve kabartma süslü minarenin benzersiz örneği [[Şehzade Camii]] minareleridir. [[Selimiye Camii]]'nde uyguladığı teknikte minarenin üç şerefesine ayrı merdivenlerden çıkılmakta ve her merdivenden çıkan diğerini görmemektedir. Osmanlı minareleri ve [[şerefe]]lerişerefeleri süsleme sanatlıdır. Boyları 10 ila 40 m.dir. Camiye bitişik veya ayrı hatta biraz uzaktaki minarenin yapımında taş, tuğla ve horasan harcı kullanılmıştır. [[Bayezid Camii]] minaresinde renkli süsleme tekniği kullanılmıştır. [[Hırkai Şerif Camii]], [[Ortaköy Camii]], [[Dolmabahçe Camii]] minarelerinde süsleme sonuna kadar kullanılmıştır. Klasik, rokoko dışında gotik, korint tarzlarında minareler dahi vardır, Bahçekapı [[Hacı Küçük Camii]], [[Ali Paşa Mescidi]] ve [[Suadiye Camii]] minareleri gibi.

Büyükçekmece [[Sokullu Camii]] minaresinin merdiveni dışardadır. Tahtakale [[Timurtaş Mescidi]] ile Topkapı Sarayı [[Beşir Ağa Mescidi]]'nin minareleri merdivensiz, dışarı taşan asma cumbalardır. Cavid Ağa Mescidi, Yağkapanı Mescidi, Karabaş Mescidi, Eminönü [[Arpacılar Camii]], Köprülü Camii ile Arpacı Hayreddin Mescidi'nin minareleri ahşaptır. Karabaş Mescidi minaresi ise, çinko kaplamadır. [[Mimar Sinan]]'ın kendi adına yaptığı Yenibahçe'deki [[Mimar Sinan Mescidi]] minaresi çokköşeli, baca gibi, en üstü süslü pencerelidir.

[[Selçuklu]] minareleri kalın, güdük, petek kısmı bedene göre kısadır. Genellikle tuğladır ve taçkapının yanlarında ikizdir ([[Çifte Minare]]-Sivas). [[Osmanlılar]]da ise 6 adede kadar minare vardır.Tek minareler geleneksel olarak caminin sağında yapılır ([[Sokollu Camii]] ile [[Firuz Ağa Camii]]'nde soldadır). İki minareli camilerde minareler caminin iç avlu köşelerindedir. Dört minarelilerde iç avlunun köşelerindedir. Altı minareli [[Sultanahmet Camii]]'nde ise mihrab duvarına göre üç minare sağda üç minare soldadır. En uzun minare 70,89 m. ile [[Selimiye Camii]] minaresidir. En büyük minare [[Samerra Camii]]'nin spiral minaresidir. En kalın olanı 5,08 m. ile [[Üç Şerefeli Cami]] (Edirne)'dir. [[Şehzade Camii]]'nde 41,54, [[Ayasofya Camii]]'nde 50,37, [[Süleymaniye Camii]]'nde 63,80 metredir.

Minarenin taş veya tuğla gövdesi genellikle çokgendir, bazen karedir. Gövde burmalı ve yivlidir. Kabartmalar ve motiflerle süslüdür. [[Şerefe]] bindirmelikleri mukarnaslıdır. Şerefe korkulukları taştan ve oymalıdır. Minareler arasına kandil ve Ramazan ayında [[mahya]] asılır. [[Mimar Sinan]] minarede her şerefeye birbirini görmeden çıkan ayrı ayrı merdivenler yapmıştır.

* Semavi Eyice, "İstanbul'da Bazı Cami ve Mescid Minareleri", ''Türkiyat Mecmuası'' X, İstanbul 1953.