Hareket işlem sistemi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
14. satır:
Bir hareketin dört temel özelliği vardır:
# ''Atomsallık'': Bir hareket ya bütünüyle gerçekleştirilir ya da sistem hareket başlamadan önceki durumuna döner. Hareketin gerçekleşmesi, onun başlangıcı ve bitimi arasındaki tüm işlemlerin başarıyla gerçekleşmesine bağlıdır. Atomsallık özelliği harekete kaynak olan amacın geçekleşmesini garanti eder.
# ''Tutarlılık'': Sistem (ya da harekete konu olan veriler) ya yeni ve anlambilisel açıdan geçerli bir duruma geçer ya da eski geçerli durumunu korur. Böylelikle verilerin doğruluğu ve bütünlüğü güvence altına alınır. Sistemde tutarlılığı sağlayan kurallara bütünlük kısıtları adı verilir. ▼
# ''Yalıtılmışlık'': İşlemlerin gerçekleşmesi sırasında hareket diğer tüm hareketlerden bağımsız olarak cereyan eder. İdeal olarak ardışık işlemler ve hareketler yalıtılmışlığı garanti altına alırsa da, eşzmanlı işlemler sistem performansını yükseltir. ▼
# ''Devamlılık'': Sistem bir başarısızlık durumunda dahi geçerli durumda bulunur. Bir hareketin gerçekleşmesi sırasında sistem çökerse, veriler hareket başlamadan önceki geçerli değerlerine geri dönerler. Bir hareket bittikten sonra sistem çökerse, veriler kalıcı hale gelmiş bulunduklarından hareket bittiğinde aldıkları değerleri korurlar. ▼
Bu özellikler ACID (‘esid’ okunur; A: atomicity; C: consistency; I: isolation; D: durability) özellikleri olarak bilinir. Hareket işlem sistemlerinin bu dört özelliği sağlayabilmesi, hareketlerin her koşulda geçerliliğini, sonuçlarının öngörülebilirliğini sağlar; yönetim ve denetim yükünü azaltır. Aynı zamanda bu özellikler hareket işlemeyi [[toplu veri işleme|toplu işlemden]] (''İng.'' batch processing) ayırır. Toplu işlem, hareketleri önce bir araya getirir ve gruplar. Gruplanan hareketler belirli aralıklarla ya da belirli olguların gerçekleşmesinden sonra veritabanının güncellenmesi için kullanılır. Toplu işlem yaklaşımının işletmecilikte kullanım alanı daha çok bordro v.b. dönemsel hareketlerle sınırlıdır. Çevrimiçi hareket işlemleri (
▲''Tutarlılık'': Sistem (ya da harekete konu olan veriler) ya yeni ve anlambilisel açıdan geçerli bir duruma geçer ya da eski geçerli durumunu korur. Böylelikle verilerin doğruluğu ve bütünlüğü güvence altına alınır. Sistemde tutarlılığı sağlayan kurallara bütünlük kısıtları adı verilir.
▲''Yalıtılmışlık'': İşlemlerin gerçekleşmesi sırasında hareket diğer tüm hareketlerden bağımsız olarak cereyan eder. İdeal olarak ardışık işlemler ve hareketler yalıtılmışlığı garanti altına alırsa da, eşzmanlı işlemler sistem performansını yükseltir.
▲''Devamlılık'': Sistem bir başarısızlık durumunda dahi geçerli durumda bulunur. Bir hareketin gerçekleşmesi sırasında sistem çökerse, veriler hareket başlamadan önceki geçerli değerlerine geri dönerler. Bir hareket bittikten sonra sistem çökerse, veriler kalıcı hale gelmiş bulunduklarından hareket bittiğinde aldıkları değerleri korurlar.
▲Bu özellikler ACID (‘esid’ okunur; A: atomicity; C: consistency; I: isolation; D: durability) özellikleri olarak bilinir. Hareket işlem sistemlerinin bu dört özelliği sağlayabilmesi, hareketlerin her koşulda geçerliliğini, sonuçlarının öngörülebilirliğini sağlar; yönetim ve denetim yükünü azaltır. Aynı zamanda bu özellikler hareket işlemeyi toplu işlemden (batch processing) ayırır. Toplu işlem, hareketleri önce bir araya getirir ve gruplar. Gruplanan hareketler belirli aralıklarla ya da belirli olguların gerçekleşmesinden sonra veritabanının güncellenmesi için kullanılır. Toplu işlem yaklaşımının işletmecilikte kullanım alanı daha çok bordro v.b. dönemsel hareketlerle sınırlıdır. Çevrimiçi hareket işlemleri (OLTP: online transaction processing) gerçek zamanlı olarak meydana gelir; kurumsal veriler sürekli güncelliğini korur ve kurumun haftanın yedi günü 24 saat süreyle (7 × 24) gerçek zamanlı olarak modellenebilmesine olanak verir. Böylelikle verilerin sürekli güncelliği sağlanır. Bu üstünlüğüne karşın, çevrimiçi hareket işlemciliğinin güvenlik ve devamlılık giderleri çok daha yüksektir.
== İşletmecilikte hareket işlem sistemleri ==
| |||