Taşlıcalı Yahya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Çift kaynak hatası düzeltildi |
içerik, kaynakçadüzenlendi, iç bağlantılar eklendi |
||
1. satır:
'''Taşlıcalı Yahya Bey''', 16. yüzyılda [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nda yaşamış divan edebiyatı şairidir.
Yaşadığı dönemde [[Fuzuli]]'den sonra gelen en büyük [[mesnevi]] şairi olarak tanınmıştır. [[Kanuni]]’nin emri ile boğdurulan Şehzade Mustafa için yazdığı “''Şehzade Mersiyesi''”, en ünlü eseridir.
== Yaşamı ==
Doğum tarihi kesin olarak bilinmez. 1488-1489 yıllarından birinde doğduğu iddia edilir. Doğum yerinin [[Arnavutluk]] olduğu ve oranın önemli soylu ailelerinden biri olan "''Dukagin''" sülalesine soyunun dayandığı sanılmaktadır.<ref>[http://www.diledebiyat.net/turk-edebiyati-tarihi/islamiyetin-etkisindeki-turk-edebiyati/divan-edebiyati/divan-siirinin-genel-ozellikleri/divan-sairleri/yahya-bey Diledebiyat.net sitesi, '''Divan Şairi Taşlıcalı Yahya Bey''', Erişim Tarihi:03.01.2012]</ref><ref name="ref854">[http://turkishstudies.net/sayilar/sayi20/kayaidrisguven1297%28Hakem-1%29.pdf İdris Güven Kaya, '''Dukagin-zade Taşlıcalı Yahya Bey'in Eserleridne Mevlana Celaleddin''', ''Turkish Studies, Cilt 4, Sayı 7, Erzincan, 2009'']</ref>.
Küçük yaşta [[devşirme]] olarak [[Yeniçeri Ocağı]]na asker olarak alındı ve Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde asker olarak yetiştirildi. Yeniçeri Ocağına bağlı [[Acemi Ocağı|Acemioğlanlar Ocağı]]'nda iken askerilik yeteneği yanında edebiyata yatkınlığı ve yazdığı şiirler farkedildi ve kendisine Kemal Paşazade’den, Kadri Efendi’den, Fenarizade Muhyiddin Çelebi'den dersler aldırtıldı.Onun bu yatkınlığı ve aldığı dersler önemli devlet adamları ile tanışmasını ve yardım görmesini yükselmesini sağladı.
[[Yavuz Sultan Selim]] döneminde [[Yavuz_Sultan_Selim#Mısır Seferi| Mısır]] ve [[Çaldıran Muharebesi|Çaldıran Seferleri]] ile [[Kanuni Sultan Süleyman]] dönemindeki pek çok savaşa da asker olarak katıldı. Gerek gördüğü yardım ve ilgi, gerekse askerlik alanındaki cesareti edindiği dostlar kadar kıskançlıklara ve düşman kazanmasına neden oldu. Örneğin şair [[Hayâlî (şair) |Hayâlî]] ile takıştığı o dönemde bilinmektedir.
=== Şehzae Mustafa Mersiyesi ===
1553’te [[Şehzade Mustafa]]'nın öldürülmesi üzerine Kanuni'ye ve onun yakınlarındaki kişilere karşı yazdığı [[mersiye]], şehzadenin ölümünde rol oynadığı bilinen himaye gördüğü eski dostu sadrazam [[Damat Rüstem Paşa]] ile takışmasına yol açtı. Kaleme aldığı bu eser nedeniyle Damat Rüstem Paşa'nın emriyle yakalandığı ancak Kanuni'nin şiire olan düşkünlüğü ve oğlunun öldürülmesi nedeniyle yaşadığı vicdan azabı nedeniyle sultan tarafından affedilerek ceza verilmediği iddia edilir{{fact}}. Öte yandan "Şehzade Mustafa Mersiyesi"'nin asker, yeniçeri ve halk arasında infiale neden olmasının Kanuni tarafından sadrazam Damat Rüstem Paşa'nın azledilme nedenlerinden biri olduğu ayrıca bu mersiyenin ardından şair Sami gibi pek çok divan şairinin Şehzade Mustafa'nın ölümü ile ilgili Kanuni ve yanındakileri eleştiri mahiyetinden mersiyeler yazdığı bilinmektedir.<ref name="ref473">[http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/viewFile/1760/1759 Gencay Zavotçu, '''Bir Ölümün Yankıları ve Yahyâ Bey Mersiyesi''', ''A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 33 Erzurum 2007'']</ref>
=== Sürgüne gidişi ===
Rüstem Paşa’nın yerine sadrazam olarak atanan [[Kara Ahmet Paşa]]'nın bir süre sonra Kanuni'nin emriyle öldürülmesinden sonra yeniden işbaşına gelen Rüstem Paşa, şiarin bütün malvarlığına el koymuş; onu maaşlı olarak sürgüne göndermiştir. Aşık Çelebi'ye göre sürgüne gönderildiği yer Bosna'da Zvornik Sancağı iken <ref name="ref854" /> kimi yazarlar sürgün yerinin [[Temeşvar]] vilayeti olduğunu iddia etmektedirler.<ref name="ref473" />
Şairin sürgün edildiği bölgede sürekli olarak kalıp kalmadığı sonradan bu kararın kalkıp kalmadığı da bilinmemektedir. Bununla birlikte edebiyat faaliyetlerine devam ettiği ve [[Zigetvar Muharebesi|Zigetvar seferi]] öncesi Kanuni'ye bir kaside sunduğu belirtilmektedir.
Ölüm tarihi üzerinde de bir anlaşmazlık olsa da çoğunluk tarihçi ve kaynak onun 1582 yılında vefat ettiğini belirtmektedir. Şairin mezarının yeri de tartışmalıdır, bir kısım kaynaklar, mezarının Zvornik'te, kimileri de İstanbul'da olduğunu söylerse de, [[Bursalı Mehmet Tahir Bey]] ve Muhammed Hadzijahic de, Bosna Evliya Kataloğu'nda şairin Loznica'da öldüğünü söylemektedirler.<ref name="ref854" />
== Başlıca Eserleri ==
Şairin bilinen ve ünlü 5 büyük mesnevisi bulunmaktadır. Bu
"''Yusuf u Züleyha''" Mesnevileri haricinde önemli eserleri arasında şairin çeşitli şiirlerinden oluşan bir “''Divanı''” ve “''Hamsesi''” bulunur. == Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Osmanlı-kişi-taslak}}
| |||