İtalya: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Mecnun112 (mesaj | katkılar)
Gerekçe:: kaynak gerektiren bilgi değişikliği
iç bağlantı düzeltme AWB ile
11. satır:
|en büyük şehirler= [[Roma]],[[Milano]],[[Napoli]]
|latd=41 |latm=54 |latNS=N |longd=12 |longm=29 |longEW=E
|en_büyük_yerleşim = [[MilanMilano]] ve [[Naples]]
|milliyet = [[İtalyanlar]]
|yönetim_biçimi = [[Üniter devlet|Üniter]] [[Parlamenter cumhuriyet|parlamenter]] [[anayasal cumhuriyet]]
101. satır:
[[Kara ölüm]] olarak da anılan 1348 tarihli veba salgını, İtalya nüfusun neredeyse üçte birini öldürerek İtalya'nın tarihine damgasını vurmuştur.<ref>Stéphane Barry and Norbert Gualde, "The Biggest Epidemics of History" (La plus grande épidémie de l'histoire, in L'Histoire n°310, June 2006, pp.45–46</ref> Bu salgının yaralarının sarılmasının ardından İtalyan şehirleri gerek ticaret gerekse ekonomi alanında büyümüştür. Bu iyileşme durumu daha sonra gerçekleşen [[hümanizm]] ve [[Rönesans]] hareketine ortam hazırlamıştır.
 
Orta Çağın sonlarında İtalya daha da küçük şehir devletlerine ve bölgelere bölündü: [[Napoli Krallığı]] İtalya'nın güneyinde etkili olan bir güçtü, [[Floransa Cumhuriyeti]] ve [[Papalık Devleti]] orta İtalya'yı yönetmekteydi, [[Cenova]] ve [[MilanMilano]] kuzey ile batıda söz sahibi olan güçtü, Venedik ise doğu İtalya'da etkiliydi. 15. yüzyıl İtalyası Avrupa'nın en yoğun nüfuslanmış bölgelerinden biriydi ve sanatta [[Rönesans]] hareketinin de doğumyeridir. [[Dante Alighieri]] (1265–1321), [[Francesco Petrarch]] (1304–1374) ve [[Giovanni Boccaccio]] (y. 1313–1375)'nun yazıları ve [[Giotto di Bondone]] (1267–1337)'nin resimleriyle özellikle de Floransa bu kültür-sanat hareketinin merkezi olarak görülmektedir. Bu dönemde [[Niccolò de' Niccoli]] ve [[Poggio Bracciolini]] gibi düşünürler kütüphanelerde [[Plato]], [[Aristoteles|Aristo]], [[Öklid]], [[Ptolemy]], [[Cicero]] ve [[Vitruvius]] gibi ünlü Antik Yunan filozoflarının yapıtlarını incelemişlerdir.
[[Dosya:Italy 1796.svg|küçükresim|left|İtalya 1796]]
1494 yılında Fransa Kralı [[VIII. Charles]], İspanya'yı ele geçirebilmek amacıyla 16. yüzyıla dek sürecek olan saldırılar dizisinin ilk ayağını başlattı. Bu saldırılar ve rekabet sonunda İspanya Cateau-Cambrésis Antlaşması'yla galip taraf oldu. Böylece [[İspanya]], Milan Düklüğü ve Napoli Krallığı üzerinde egemen güç durumuna geldi. Daha sonra İtalya üzerindeki etkili güç olma durumu, Utrech Antlaşması'yla [[Avusturya]]'ya geçti. Avusturya etkisi altında İtalya'nın kuzeyinde güçlü bir ekonomik dinamizm ve [[entelektüel]] canlılık oluştu. [[Fransız Devrimi]] ve [[Napolyon Savaşları]] (1796-1815) [[İtalyanlar]] arasında eşitlik, demokrasi, hukuk ve ulus olma bilinci gibi düşünceler uyandırdı.
508. satır:
İtalya'da yapılan popüler sporlar [[futbol]], [[basketbol]], [[voleybol]], [[sutopu]], [[eskrim]], [[ragbi]], [[bisiklet (spor)|bisiklet]] ve [[Motor yarışı|motor yarışları]] ile buz hokeyidir. (Çoğunlukla [[Milano]], [[Trentino-Alto Adige]] ve [[Veneto]] bölgelerinde yapılır) Coğrafi koşulların elverişli olmasından dolayı kuzey bölgelerde en yaygın sporlar kış sporlarıdır. İtalyanlar kış sporları kategorilerinde yapılan yarışma ve karşılaşmalarda öne çıkmaktadırlar. İtalyan şehirlerinden [[Torino]] [[2006 Kış Olimpiyatları]]'na ev sahipliği yapmıştır. İtalya'da spor türleri, çoğu zaman festivallerle birleştirilir. Bir tür at yarışı olan [[palio]] [[Palio di Siena]] festivalinde, [[gondol]] yarışları da her eylül ayının ilk pazar günü [[Venedik]]'te gerçekleşir. İtalya sporu [[Antik Roma]]'da [[gladyatör]] dövüşlerinin yapıldığı [[Kolezyum]]'dan, [[Roma|çağdaş Roma]]'da futbol kulüplerinin yarıştığı çağdaş [[Stadio Olimpico]]'ya varan uzun bir yol katetmiştir.
 
İtalya'da en çok oynanan spor türü futboldur. İtalyan futbolunun en üst ligi olan Serie A, yalnızca ülke içinde değil tüm dünyada ilgiyle izlenmektedir. İtalya Millî Takımı, bugüne dek kazanmış olduğu 4 FIFA [[FIFA Dünya Kupası]] ile dünyanın en başarılı ikinci takımıdır. İtalya Millî Takımı'nın kazandığı ilk dünya kupası 1934 yılındadır. [[Kriket]] de İtalya'da yeniden önem kazanmaya başlamış olan ve hızla popülerlik kazanan bir spor dalıdır. İtalya'da kriket sporu ''İtalya Kriket Federasyonu'' ([[İtalyanca]]: ''Federazione Cricket Italiana'') tarafından düzenlenmektedir ve İtalyan Millî Kiriket Takımı dünya sıralamasında 27. sırada yer almaktadır.
 
=== Mutfak ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İtalya" sayfasından alınmıştır