Åland
Åland (Fince; Ahvenanmaa, İsveççe; Åland), Güneybatı Finlandiya'da Ahvenanmaa Özerk Bölgesi'ni (maakunta) oluşturan takımadalar. Botni Körfezi girişinde, Aland Denizi'nin doğusunda, İsveç kıyılarının 25 mil açığındadır. Yalnızca 80 ada üzerinde yerleşme vardır; bunun dışında 6 bin ada ıssızdır. Alçak kayalıklarla birlikte yüzölçümü 1.481 km²dir.
Åland Landskapet Åland Ahvenanmaan maakunta Åland Adaları | |
|---|---|
Millî marş Ålänningens sång | |
 | |
| Başkent ve en büyük şehir | Mariehamn |
| Resmî dil(ler) | İsveççe |
| Hükûmet | Özerk bölge |
• Vali | Peter Lindbäck |
• Başbakan | Veronica Thörnroos |
| Yasama organı | Lagting |
| Tarihçe | |
• Özerklik | 7 Mayıs 1920 |
• Tanınma | 9 Haziran 1921 |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 1582.71[1] km2 |
• Su (%) | %89 |
| Nüfus | |
• 2020[2] sayımı | 30,129 |
• Yoğunluk | 19,07/km2 |
| Para birimi | Euro (€) (EUR) |
| Zaman dilimi | UTC+2 (DAYZ) |
• Yaz (YSU) | UTC+3 (DAYS) |
| Telefon kodu | +358 (alan kodu 18) |
| ISO 3166 kodu | AX |
| İnternet alan adı | .ax |
Tarihi Değiştir
Ada halkı 12. yüzyılda İsveçli misyonerlerce Hristiyanlaştırılmıştır. İsveç'e karşı büyük bir deniz zaferi kazanan Rus Çarı I. Petro 1714'te adaları ele geçirmiştir. 1917'de Finlandiya bağımsızlığını ilan edince Åland halkı kendi kaderini tayin hakkı istedi. Finlandiya, adaların özerkliğini kabul etmekle beraber ayrılmalarına karşı çıktı. Finlandiya, sorunun çözümü için Milletler Cemiyeti'ne başvurdu. Milletler Cemiyeti'nde oluşturulan bir komisyon adalara özerklik verilmesi şartıyla Finlandiya'nın egemenliğinin tanınmasına karar verdi. Karara göre, tarafsızlığı hükme bağlanan Åland Adaları, hiçbir zaman silahlandırılamayacak, askerî üs olarak kullanılmayacaktı. Finlandiya 6 Mayıs 1920'de Åland Adaları'na özerklik tanıyarak kendi eyalet parlamentosu kurma hakkı verdi.[3]
Ekonomisi Değiştir
Adanın başlıca geçim kaynağı gemiciliktir. Ticaret malları taşınarak gelir elde edilir. Adada bir başka önemli geçim kaynağı ise çiftlik işletmeciliği ve balıkçılıktır. Birkaç önemli ileri teknoloji fabrikalar kurulmuş olsa da gemicilik şirketleri haricindeki işletmelerin hepsi 10 - 15'den az işçi çalıştıran küçük kuruluşlardır. İşsizlik oranı %1,8'dir. Adanın bazı bölümlerinde gümrüksüz satıştan önemli paralar kazanılır.
Belediyeler Değiştir
Åland, biri şehir olmak üzere 16 belediyeye ayrılmaktadır;
Yönetim Değiştir
Özerklik yasası, Åland hükûmetine yönetimde sorumluluk verir. Yargı, vergi tahsilatı, gümrük, sörvey ve sahil güvenlik ise Åland hükûmetinin sorumluluğundadır.
İl İdaresi, Åland'daki genel Fin devlet kurumudur. Finlandiya hükûmetinin Åland'daki temsilcisi validir. Åland Parlamento Başkanı Finlandiya Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Görevleri, Åland delegasyonuna başkanlık etmek ve başkan adına parlamento oturumlarını açıp kapatmaktır.[4]
Galeri Değiştir
Ayrıca bakınız Değiştir
Kaynakça Değiştir
- ^ "Suomen pinta-ala kunnittain 2017-01-01" (Fince). Maanmittauslaitos. 1 Ocak 2017. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
- ^ Tilastokeskus. "Population". www.tilastokeskus.fi (İngilizce). 10 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ "about-aland". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar Değiştir
| Wikimedia Commons'ta Åland ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Wikimedia Atlas'da Åland
- Åland resmî sitesi 24 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Åland hükûmeti sitesi 21 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İsveççe)
Vikigezgin'de :en:Åland ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.