Zsófia Torma (d. 26 Eylül 1832 - ö. 14 Kasım 1899) Macar arkeolog, antropolog ve paleontolog.

Zsófia Torma
Torma'nın gazetede resmi
Doğum26 Eylül 1832(1832-09-26)
Csicsókeresztúr, Avusturya-Macaristan
Ölüm14 Kasım 1899 (67 yaşında)
Szászváros (günümüzde Orăştie), Macaristan
MilliyetMacar
MeslekArkeoloji, Antropoloji and Paleontoloji.

Yaşamı ve çalışmaları

değiştir

Torma, Avusturya-Macaristan'ın Beszterce-Naszód kentinin Csicsókeresztúr ilçesinde (bugün Romanya'da yer alan Bistrița-Năsăud şehrinin Cristeștii Ciceului ilçesinde) doğdu. Ailesi öldükten sonra kız kardeşiyle birlikte şimdi Romanya'da bulunan Szászváros'a taşındı. Burada Hunedoara İlçesinde bulduğu salyangoz çiftliklerini incelemeye başladı.[1]

Çoğunlukla kendi kendini yetiştirdi. 1875'te çevresi tarafından Macar arkeolojisinin babası olarak kabul edilen Flóris Rómer tarafından Mureş nehri kıyısındaki antik Tordos yerleşiminde yapılan kazılarda kendi kazılarına başlaması için teşvik edildi. Hunyad İlçesindeki bir kazı sırasında bulduğu kil nesneler üzerindeki semboller ve yazılar arkeolojik bir sansasyon yarattı. Ayrıca, bazıları Vinca sembolleriyle kaplı, 6.000 ila 7.000 yıllık Tordos kültürüne ait eserler buldu.[2][3] Gizella'ya göre;

Zsófia Torma, Tordos'un Neolitik kültürünü keşfeden ilk kişiydi. Tordos'un işaretleri ile Asur-Babil okuryazarlığı arasındaki bağlantıya, Sümer edebiyatının Güneydoğu Avrupa'ya nüfuz etmesine dikkat çekti. Vinca-Tordos kültürü ancak 1908'de keşfedilmesine rağmen o, dikkatlice toplanmış, son derece değerli buluntuların ve üzerlerinde yapılan tezlerin keşfinden otuz yıldan fazla bir süre önce Tordos'ta yirmi yıl çalıştı.[1]

Torma'nın kendi kendine finanse ettiği kazılardan kaynaklanan ciddi mali sorunları vardı. Ayrıca kendi ülkesindeki arkeoloji alanında bir kadın ve amatör olarak kendisiyle alay eden ve görmezden gelen arkeologlarla, çığır açan fikir ve çabalarıyla mücadele etti. Bununla birlikte bulguları ve yazıları, onunla uzun yazışmalar yapan yabancı araştırmacılar arasında kabul gördü.[1]

 

En tanınmış eseri olan Ethnographische Analogien, 1894'te Almanya'nın Jena kentinde yayınlandı.

Torma, Kolozsvár Ulusal Transilvanya Tarihi Müzesi'nin (bugünkü Cluj-Napoca) kuruluşunda önemli bir rol oynadı. Vasiyetinde 10.387 arkeolojik eser koleksiyonunu Transilvanya Ulusal Müzesi'nin Madalya ve Eski Eserler Müzesi'ne bıraktı.[1]

 
Zsófia Torma kolleksiyonundan

24 Mayıs 1899'da, ölümünden sadece birkaç ay önce, Kolozsvári m. Ferencz József Tudomány'de (bugün Babeș -Bolyai Üniversitesi) fahri doktor ünvanı verilen ilk kadın oldu.[1]

Torma, 14 Kasım 1899'da Szászváros'ta (bugünkü Orăştie) öldü.[1]

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e f "She is the first archaeologist in the world to be of Hungarian descent". 2016. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  2. ^ "The Dispilio Tablet- Revising the Origins and Development of Writing". Nicholas C. Rossis (İngilizce). 10 Kasım 2020. 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022. 
  3. ^ Coltofean, Laura (2014-01-01). "Coltofean, L. 2014. Unveiling Zsófia Torma. The Diary of a Woman, an Archaeologist and a Visionary". Marler, Joan (ed.), Fifty Years of Tărtăria Excavations. Festschrift in Honor of Gheorghe Lazarovici on the occasion of his 73rd Birthday, 2014.