Zorunlu iniş

Zorunlu iniş veya mecburî iniş, bir hava aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı koşullarda (motor veya önemli sistem arızaları, yakıt tükenmesi, hava koşullarının uçuşa müsait olmayacacak şekilde gelişmesi vb.) yaptığı inişi tanımlamakta kullanılan bir havacılık terimi. Bununla birlikte gündelik konuşmada zaman zaman uçuşa müdahale edilmesi ve pilotun inişe zorlanması durumu (uçak kaçırma, hava sahası ihlali vs.) için de kullanılır.

Resimdeki gibi düz ve çimenlik bir alan, nispeten hafif ve perdövites sürati düşük olan uçakların mecburî iniş yapması için yeterli olabilir.

Hedef meydana veya yedek meydanlara ulaşmanın mümkün olmadığı durumlarda zorunlu iniş pilotun seçtiği hazırlanmamış bir yüzeye gerçekleştirilebilir. Büyük su kütleleri üzerindeki uçuşlarda suya zorunlu iniş (ditching) yapmak durumunda kalınabilir.

Zorunlu inişin motor gücü (itme veya çekme) açısından 3 türü vardır: tâkatli, kısmî tâkatli veya tâkatsiz. Bazı uçak tiplerinde tâkatsiz (no power) zorunlu iniş yapmak mümkün değildir.

İnişe zorlayan nedenler

US Airways'in 1549 sefer sayılı uçuşu'nun Hudson Nehri'ne inişi

Yakıt durumu

Modern uçaklarda zorunlu inişi gerektirecek şartlar nadiren oluşur. Zorunlu inişin en yaygın nedeni uçuşta motora yakıt gitmemesidir ve çoğunlukla şunlardan kaynaklanır:

• Yakıt tükenmiş olabilir.
  • Uçuştan önce yapılan kontrollerde yakıt miktar göstergeleri hatalı (fazla) değer gösteriyor olabilir.
  • Pilot hatalı seyrüsefer planlaması yapmış veya kaybolmuş olabilir.
• Depolara yanlış yakıt konmuş olabilir.
• Alternatif yakıt depoları besleme yapmıyor olabilir.
• Yakıt kirli olabilir (kontaminasyon).
• Karışım kolu (mahlût) veya karbüratör ısıtıcı kolu (varsa) hatalı kullanılmış olabilir.

Pilotun uçuştan önce yakıt miktarını ve durumunu görerek ve koklayarak kontrol etmesi, yukarıda bahsedilen risklerin bir kısmını elimine edecektir.

Yakıtının kritik düzeye indiğini fark eden pilotlar durumun aciliyetine göre mayday veya pan-pan çağrısı yapıp iniş önceliği isteyebilirler.

Motor arızaları

Yakıt dışındaki önemli zorunlu iniş nedenlerden biri motor arızalarıdır. Motorun arıza sonucu durduğu bazı durumlarda motoru çalıştırmaya teşebbüs edilmesi tavsiye edilmeyebilir. Bu arızaların bir listesi ve uygulanması gereken usuller için teknik dokümanlara başvurulmalıdır.

Meteoroloji

Bazen hava durumunun aniden değişmesi ya da uçağın istenmeyen bir hava durumu oluşumunun içine girmesi sonucu pilot iniş yapmak zorunda kalabilir. Bir uçağın belirli bir hava şartında uçabilmesi için gerekli sistemlerle donatılmış olması gerekir. Uçak durumunun yanı sıra pilotun sahip olduğu sertifikalar (örneğin alet uçuşu) ve deneyim miktarı bu gibi acil durumlarda izlenecek yöntemi belirler. Acil durumdaki bir uçağa çeşitli havacılık birimleri tarafından telsizle tavsiyeler verilebilmekle birlikte nihai karar ve sorumluluk pilota aittir.