Zeda Tmogvi
Zeda Tmogvi (Gürcüce: ზედა თმოგვი) Güney Gürcistan'ın tarihi Cavaheti (günümüzde Aspindza Belediyesinin parçası) bölgesindeki bir Orta Çağ Hristiyan kilisesidir. Mevcut yapı, IV. Bagrat döneminde (1027-1072) daha önceki bir kilisenin yerine yapılmış üç nefli bir bazilikadır. Kilisenin dış cephelerinde, zamanın tarihi insanlarından bahseden birkaç modern Gürcüce yazıt vardır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1] 2007 itibarıyla da içinde bulunduğu bölge (Vardzia'dan Khertvisi arasına yayılı 18 km'lik alan) UNESCO geçici listesi'ne dahil edilmiştir.[2]
 Zeda Tmogvi Kilisesi | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Aspindza Belediyesi, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°24′12″K 43°17′16″D / 41.40333°K 43.28778°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Üç nefli bazilika |
Konumu değiştir
Zeda Tmogvi, anlamı "üst Tmogvi", Tmogvi kalesi ve Vardzia mağara kompleksinin arasında, mağara kompleksinin yaklaşık 3 kilometre kuzeyindeki yüksek dağ platosunda yer alan bir kilisedir. Zeda Tmogvi kilisesi, 1944'te Sovyetler Birliği tarafından yerel Müslüman köylülerin (Ahıska Türkleri) sınır dışı edilmesinden sonra yıkılıp çürümeye bırakılan bir yerleşimin ortasında konumlanmıştır. Bölge arkeolojik olarak incelenmemiştir. Tek tük buluntuların arasında, Tunç Çağından kalma siyah cilalı çanak çömlek parçaları ve obsidiyen pulcuklar bulunmaktadır. Ayrıca yakınlarda bir dizi taş yeraltı odası bulunmaktadır. "Zeda Tmogvi" adından ilk olarak, 1595 tarihli bir Osmanlı mali belgesinde ve Samtshe'deki 1576 olaylarını anlatan 18. yüzyıldan kalma bir Gürcü kronikinde bahsedilmiştir.[3]
Planı değiştir
Zeda Tmogvi, 11. yüzyılın son çeyreğinde inşa edildi, ancak daha sonra yenilenmiş gibi gözükmektedir. Düzgün kesilmiş gri bazalt bloklardan inşa edilmiş olan yapı, taş plakalarla kaplanmış üç nefli bir bazilikadır. Orta nef, bir çift sütun üzerinde desteklenen üçlü parçalı kemerle ayrıldığı yan neflerden daha uzun ve büyüktür. Kuzey duvarı daha eski bir yapıyla birleşiktir: kuzey duvar, küçük bir 8-9. yüzyıl salon kilisesinin güney duvarıdır. Güney cephesi dikdörtgen bir çerçeveye yerleştirilmiş, dekoratif taş işçiliği ve yazıtlarla süslenmiş bir kapıya sahiptir. Doğu cephesinde, iki kavisli niş oyuğu ve süslü çerçeveli üç pencere bulunmaktadır.[3]
Kilise, Orta Çağ Gürcü alfabesi asomtavruli ile yazılmış en az dokuz yazıt içermektedir. Güney kapısına yerleştirilmiş yazıtlardan biri, Kral Bagrat ve annesi Mariam'i yüceltmektedir. Diğer iki yazıt eristavt-eristavi Parsman'ı anmaktadır. Parsman, Bagrat ve "Abhaz" Giorgi'nin döneminde yaşamış soylu biridir. Muhtemeln Bagrat'ın oğlu II. Giorgi'nin ta kendisidir.[3]
Kaynakça değiştir
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019.
- ^ "Vardzia-Khertvisi". UNESCO. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019.
- ^ a b c Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "ზედა თმოგვი [Zeda Tmogvi]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (Gürcüce) (1.1url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf bas.). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 223-224. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)
|arşiv-url=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım).