Zeda Sameba
Zeda Sameba (Gürcüce: ზედა სამება), Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti Belediyesi sınırları içinde bir köydür.
Tarihçe
değiştirZeda Sameba (Yukarı Sameba) ve Kveda Sameba (Aşağı Sameba), eskiden Sameba adıyla tek bir köydü. Sameba (სამება), Gürcücede teslis veya üçleme anlamına gelir.
Zeda Sameba'nın bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prensliklerinin idaresinde kalıyordu. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.
Sameba köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde de Sameba (سامبا) adıyla kaydedilmiştir. Bu tarihte köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Bu yer adı salnamenin yeni basımında "Samya" şeklinde okunmuştur. Salnameye göre köyün nüfusu 157 hanede yaşayan 410 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 5 öküz, 20 inek ve 24 keçi kaydedilmiştir.[1]
Sameba köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusların eline geçen ilk iki köyen biri olan Hutsubani köyünün karşısında bulunmaktadır. Savaşın ardından Çürüksu ve Batum bölgelerini gezen Aleksandr Frenkel, 1879 yılında yayımlanan kitabında köyde 95 hanede 451 erkeğin yaşadığını yazar.[2][3] Köy, 1877-1898 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Sameba (Самеба) olarak kaydettiği köy, bu tarihte Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Sameba nahiyesinin tek köyü ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 144'ü erkek ve 117'si kadın olmak üzere 38 hanede yaşayan 263 kişiden oluşuyordu. Köyün halkı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak kaydedilmiştir.[4]
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1877-1878 savaşının ardından gerçekleşen Gürcü göçününü ele aldığı kitabında Sameba köyünden 1891 yılına değin 20 hanenin göç ettiğini yazmıştır.[5] Çürüksu bölgesindeki Sameba köyünden göç eden Gürcüler, o tarihte bir kaza olan Ordu bölgesinde, Sameba adında bir köy kurmuşlardır. Tarihçi Oktay Özel de Kiske Kuşunun Peşinde adlı aile tarihinde Sameba köyünden yapılan göçe ilişkin bilgiler vermiştir.[6]
Coğrafya
değiştirZeda Sameba köyü, Kintrişi Deresi ile Kinişi Deresi'nin su ayrımı çizgisi olan tepede, deniz seviyesinden yaklaşık 8 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti 9 kilometre uzaklıktadır.
Nüfus
değiştirZeda Sameba köyünde 2002 yılında 769 kişi, 2014 yılında 597 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364-365, ISBN 9789157871117.
- ^ A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 15.
- ^ Aleksandre Prenkeli, Çürüksu ve Batum Denemeleri (ნარკვევები ჩურუქ-სუსა და ბათუმზე), Tiflis, 2012, s. 41-42.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1293.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 123.
- ^ Oktay Özel, Kiske Kuşunun Peşinde, İstanbul, 2024, ISBN 978-975-05-3632-8