Yine de dönüyor

Yine de dönüyor (İtalyanca: E pur si muove veya Eppur si muove), İtalyan matematikçi, fizikçi ve filozof Galileo Galilei'ye atfedilen bir sözdür. Galileo'nun bu sözü 1633'te Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi iddiasından vazgeçmeye zorlanması üzerine söylediği iddia edilir.

Stephen Hawking'e göre kimi tarihçiler bu sözün Galileo'nun ev hapsinden transferi sırasında edildiğine inanıyor.^[1]

Galileo'nun Vincenzo Viviani tarafından 1655-1656'da yazılan en erken biyografisinde böyle bir sözden bahsetmiyor. Duruşma kayıtlarında böyle bir sözün edildiğini de görmek mümkün değildir. Kimi yazarlar Galileo'nun Roma Engizisyonu önünde böyle bir söz söylemesinin mantıksız olacağını savunuyor.^[2]^[3]^[4]

Olay Guiseppe Baretti'nin ilk kez 1757'de İngilizce basılan The Italian Library kitabında geçiyor. Kitap 1761'de Querelles Littéraires başlığıyla yayımlandı.^[5]

1911'de "E pur si muove" sözü Belçika'nın Roeselare kasabasından Jules van Belle'nin satın aldığı bir tabloda bulundu.^[6] Tablo, Galileo'nun ölüm yılından iki yıl kadar öncesini kapsayan 1643 veya 1645 tarihliydi. Tablodaki imza belirsizdi ancak İspanyol ressam Bartolomé Esteban Murillo'ya atfedilir. Tablo, "Eppur si muove" sözünün Galileo'nun ölümünden önce dolaşımda olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte şu an nerede olduğu bilinmeyen tablonun Romaan-Eugeen Van Maldeghem tarafından 1837'de yapılanla birebir aynı olduğu keşfedildi. Van Belle'nin tablosu 19. yüzyıldan öncesine ait olmasına rağmen kimi sanat uzmanları onun Murillo tarafından yapılmış olmasını kuşkulu buluyor.^[7]

Kaynakça

^ Hawking, Stephen (2003). On the Shoulders of Giants: The Great Works of Physics and Astronomy. Running Press. ss. 396-7. ISBN 9780762416981. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.
^ Simons, Jay. "Did Galileo Really Say: “And Yet It Moves”?" 25 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Retrieved on 1 January 2014.
^ Hayton, Darin. "Toward a history of “eppur si muove”" 6 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Retrieved on 28 May 2017.
^ Ouellette, Jennifer (17 Mayıs 2020). "We now have more evidence that Galileo likely never said "And yet it moves"". Ars Technica (İngilizce). 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
^ A. Rupert Hall, "Galileo nel XVIII secolo," Rivista di filosofia, 15 (Turin, 1979), pp. 375–78, 83.
^ Fahie, J.J. (1929), Memorials of Galileo (1564–1642), Leamington and London: the Courier Press, ss. 72-4
^ Livio, Mario (6 Mayıs 2020). "Did Galileo Truly Say, 'And Yet It Moves'? A Modern Detective Story". Scientific American. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2020.

[Hawking03-1] Hawking, Stephen (2003). On the Shoulders of Giants: The Great Works of Physics and Astronomy. Running Press. ss. 396-7. ISBN 9780762416981. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.

[2] Simons, Jay. "Did Galileo Really Say: “And Yet It Moves”?" 25 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Retrieved on 1 January 2014.

[3] Hayton, Darin. "Toward a history of “eppur si muove”" 6 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Retrieved on 28 May 2017.

[4] Ouellette, Jennifer (17 Mayıs 2020). "We now have more evidence that Galileo likely never said "And yet it moves"". Ars Technica (İngilizce). 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.

[5] A. Rupert Hall, "Galileo nel XVIII secolo," Rivista di filosofia, 15 (Turin, 1979), pp. 375–78, 83.

[6] Fahie, J.J. (1929), Memorials of Galileo (1564–1642), Leamington and London: the Courier Press, ss. 72-4

[Livio-7] Livio, Mario (6 Mayıs 2020). "Did Galileo Truly Say, 'And Yet It Moves'? A Modern Detective Story". Scientific American. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]