Yeraltı Camii
Yeraltı Cami ya da Kurşunlu Mahzen, Türkiye'nin İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesindeki bir camidir. Yapım yılı tam olarak bilinmiyor. Evliya Çelebi’ye göre Hicret'in 92 (711) senesinde Abdülaziz oğlu Ömer'in yaptırdığı ve sonraları camiye çevrilen kuledir. Osmanlı resmî kayıtlarda Mahzen-i Sultani adıyla geçer. Bazı kaynaklarda "Kastellion ton Galatau" isimli bir hisardır. II. Tiberios (578-582) döneminde artan Arap akınlarına karşı Haliç’in girişini kontrol amacıyla yaptırılır. Cristoforo Buondelmonti ’nin XV. yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilen gravürlerinde etrafı yüksek duvarlarla çevrili bir avlu ve yüksek bir kuleden oluşan hisar, aynı zamanda Haliç’e girişi önleyen zincirin bir ucunun da bağlandığı yerdir. 1573 tarihli Matrakçı Nasuh ve 1584 tarihli Hünername çizimlerinde Galata Hisarı / Mahzen-i Sultani görülmemektedir[1] Mekan İstanbul'un Osmanlılara geçmesinden sonra yine cephane deposu, su sarnıcı gibi çeşitli amaçlarla mahzen olarak kullanılmış. 1752-56 yıllarında Köse Bahir Mustafa Paşa tarafından camiye dönüştürülmüş. Kule şeklindeki minaresi kısa süre sonra meydana gelen depremde yıkıldığı için Sultan I. Mahmud tarafından yeniden yaptırılmış. Sahabeden Amr bin el-Âs, Vehb B. Huşeyre (Sahabi olup olmadığı hakkında bilgi yok) ve Tebeu’t-tâbiîn'den Süfyân B. Uyeyne’nin makam kabirleri de buradadır. Eyüpsultan’dan sonra İstanbul’da en çok ziyaret edilen kutsal mekân olarak değerlendirilir.[2] Dikdörtgen planlı bu mahzenin içinde elli dört adet kalın paye yapının üstünü örten tonozları taşımaktadır. Cami gün ışığını sadece deniz tarafındaki duvarında açılmış pencerelerden alır. Üstünde, ahşap bir Türk konağı mimarisinde olan ve 1985’te restorasyonu yapılan Sahiller Sağlık Merkezi müdürlüğü binası bulunmaktadır.[3] İstanbul’da kitâbe üstünde görülen en eski tuğra giriş kapısı üstünde bulunan I. Mahmud’a ait tuğradır.[4] Caminin müezzin mahfili vardır. İki giriş kapısı bulunur. Birincisine Kemankeş Caddesi’nden diğerine Karantina Sokağından girilir. Karantina Sokağından kot farkı nedeniyle merdivenlerle girilir. Günümüzde faaldir. Karaköy Vapur İskelesi yakınındadır.
 Caminin girişinden bir görünüm (Ocak 2017) | |
 | |
| Eski ad(lar) | Kastellion |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Etkin |
| Konum | Beyoğlu, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′21″K 28°58′35″D / 41.02250°K 28.97639°D |
| Önceki işlevi | Kale |
| Tamamlanma | 6. yüzyıl |
| Teknik ayrıntılar | |
| Minber? | Evet |
Tarihi
değiştirCaminin çevrildiği Kastellion adlı kaleden bahseden bilinen ilk kaynak olan Theofanis; Konstantinopolis'in 717-718 yıllarında Emevîler tarafından kuşatılması esnasında, Haliç'e çekilen zincirin bir ucunun buraya bağlandığını yazar.[5] 10. yüzyıla ait Patria Konstantinopolus'ta geriye dönük olarak bu kalenin, Trakya'nın hemen her bölgesini talan ederek yakıp yıkan ve Konstantinopolis önlerine kadar gelen "khaganos" (kağan) olarak tanımlanan anonim Bulgar hükümdarına karşı, Tiberius (h. 574-582) tarafından inşa edildiği belirtilir. Böylelikle gemilerin tecrit edilerek güçlendirilmesi ve kundaklama tehdidinin azalması amaçlanmıştı.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ Genim, Sinan: KURŞUNLU MAHZEN KÖŞKÜ VE YERALTI CAMİİ. 25 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sinangenim.com. Erişim Tarihi:26.10.2016
- ^ Yeraltı Camii bir zamanlar zindandı. 25 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sabah.com.tr. Erişim Tarihi: 25.10.2016
- ^ Eyice, Semavi: GALATA, TDV İslam Ansiklopedisi, c.13; s.308, İstanbul, 1996
- ^ Derman, M. Uğur, “İstanbul”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.23, s.268, 2012
- ^ a b Sağlam, Hasan Sercan (Kasım 2024). "Kastellion'un (Yeraltı Camii, İstanbul) mimari tarihine dair yeni bulgular". MASROP E-Dergi. 18 (2): 1-26. ISSN 1307-4008.
Dış bağlantılar
değiştir
OpenStreetMap'te Yeraltı Camii ile ilgili coğrafi veriler
