Volkanoloji

Volkanoloji (ya da yanardağ bilimi), yanardağlar, lavlar, magma ve ilişkili jeolojik ve jeofizik olguların incelenmesi ile ilgili bir bilim dalıdır.

İnsanlık tarihinde kayıtlı belli başlı yanardağ püskürmeleri

Yıl	Yanardağ	Ülke	Açıklama
79	Vezüv	İtalya	Pompei kenti gömülmüştür.
1631	Vezüv	İtalya	Yaklaşık 4.000 kişinin ölümüne neden olmuştur.
1669	Etna	İtalya	Katanya kentinin caddeleri boyunca akan bir lav ırmağı üretmiş, kentte ve dolay bölgelerde 20.000 dolayında insanın ölümüne yolaçmıştır.
1783	Skaptar	İzlanda	Püskürmesi çiftçilik ve balıkçılığı tahrip etmiş, nüfusun beşte birini yokeden kıtlığa neden olmuştur.
1815	Tambora	Endonezya	Püskürmeden kaynaklanan kasırga ve tsunamiler (dev dalga) 12.000 kişinin ölümüne yolaçmış ve bu püskürme atmosfere, Pinatubo Volkanı'nın 1991 yılında saldığının dört katı büyüklüğünde bir bulut salmıştır.
1883	Krakatoa	Endonezya	3.000 km öteden duyulan bir patlamayla püskürmüştür. 80 km uzaktaki adalara 35 kg ağırlığındaki bloklar yağmış ve 40 m'ye ulaşan tsunami, Java ve Sumatra adaları da dahil yüzlerce köyü tahrip etmiş, yaklaşık 36.000 kişi ölmüştür. Atmosfere alınan toz iki yıl boyunca Ay’ın mavi, bazen de yeşil görünmesine yol açmıştır.
1902	Pelée	Martinik	Saint-Pierre kentini boğucu gaz ve kızgın külle örtmüş ve kentte yaşayan 29.937 kişiden dört kişi hayatta kalmıştır.
1980	St. Helen	ABD	doruğundan 400 m yükseğe püskürmüş, 57 kişinin ölümüne yolaçmış ve 137 km ötedeki kentlerde gün ortasında (öğle vakti) karanlığa neden olmuştur. Çoğu kişinin belleğinde canlılığını korusa da, tarihsel dönemdeki ölçümlerle karşılaştırıldığında, St. Helen püskürmesi göreceli küçük ölçeklidir. Püskürttüğü malzeme bulutu, Pinatubo Yanardağının salmış olduğunun sadece %5’i düzeyindedir.
1991	Pinatubo	Filipinler	600 (veya 500) yıllık bir aradan sonra püskürmeden önce günler boyunca gümbürdemiş ve yaklaşık 750 kişinin ölümüne yolaçmıştır. Ölenler arasında girilmesi yasak bölgede püskürmeyi bekleyen gazeteciler de vardı. Volkan çevresinde 6 km çaplı bir alanda kül kalınlığı yaklaşık iki metreye ulaşmış ve 15 km ötedeki ABD'ye ait bir hava üssünü gömmüştür.

Pinatubo'nun saldığı ve yaklaşık 20 milyon tona ulaşan sülfürik asit bulutu stratosferde (kat yuvarı) 20 km'yi aşan bir yüksekliğe ulaşmıştır. Püskürmeyi izleyen haftalarda bu bulut ekvatoru çevrelemiş, kutuplara yayılmış ve tüm gezegeni kaplamıştır. Parçacıklar güneş ışığını geri yansıtmış ve yeryüzünde soğumaya yolaçmıştır.

Kaynakça

• Britt, R., R., (2007), How Volcanoes Work, çev. Bayrak, D., livescience.com