Uzak küçük gezegen
Uzak küçük gezegen veya uzak nesne, Güneş Sistemi'nde Neptün ötesinde bulunan ve genellikle bir "asteroit" olarak değerlendirilmeyen herhangi bir küçük cisimdir. Bu şemsiye terim, IAU'nun Küçük Gezegen Merkezi (MPC)[1] tarafından kullanılmakta olup, bu nesnelerin tanımlanması, belirlenmesi ve yörünge hesaplamalarından sorumludur.[2] Nisan 2023 itibarıyla MPC'nin veri tabanında 4975 uzak nesne bulunmaktadır.[1]
Bu gezegenler, Güneş Sistemi'nin dış bölgelerinde yer alır ve çoğunlukla buz ve kayadan oluşur.[3] Kuiper Kuşağı ve Oort Bulutu gibi bölgelerde bulunurlar.[4] Uzak küçük gezegenlerin çoğu Neptün ötesi nesneler ve centaurlar iken, nispeten çok azı damokloid, Neptün veya Uranüs truvasıdır. Tüm uzak cisimlerin yarı büyük ekseni (Güneş'ten ortalama uzaklığı) 6 AU'dan büyüktür.[1] Jüpiter'in yörüngesinin (5,2 AU) hemen ötesinde olan bu eşik, Dünya'ya yakın, Mars kesişen, ana kuşak ve Jüpiter truva popülasyonları gibi "gerçek asteroitlerin" büyük çoğunluğunun uzak küçük gezegenlerin dışında tutulmasını sağlar.
Uzak küçük gezegenlerin keşfi, 1992 yılında Kuiper Kuşağı'ndaki ilk nesne olan 1992 QB1'in keşfiyle başladı.[5] O zamandan beri, binlerce uzak küçük gezegen keşfedilmiştir. Bu gezegenlerin keşfi, Güneş Sistemi'nin oluşumunu ve evrimini anlamak için önemli bir kaynaktır.[6]
Uzak küçük gezegenlerin yapıları, çoğunlukla buz ve kayadan oluşan karışımlardır. Ayrıca organik moleküller gibi yaşamın temel bileşenlerini de içerirler. Bu gezegenlerin yüzey özellikleri, kraterler, dağlar, vadiler ve buzlu yüzeyler gibi çeşitli özelliklerden oluşur.[3]
Uzak küçük gezegenlerin araştırılması, Güneş Sistemi'nin dış bölgelerinin ve çevresindeki alanların keşfi için önemlidir. New Horizons uzay aracı, 2015 yılında Plüton'un yanı sıra, Kuiper Kuşağı'ndaki başka bir uzak küçük gezegen olan Arrokoth'u da ziyaret etti. Bu ziyaret, Kuiper Kuşağı'nın yapısı ve evrimi hakkında daha fazla bilgi sağladı.[4][7][8]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c "IAU Minor Planet Center". minorplanetcenter.net. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023.
- ^ Hall, James A. (2015). Moons of the solar system : from giant Ganymede to dainty Dactyl. Cham. ISBN 978-3-319-20636-3. OCLC 921889211.
- ^ a b Asplund, Martin (1 Eylül 2005). "New Light on Stellar Abundance Analyses: Departures from LTE and Homogeneity". Annual Review of Astronomy and Astrophysics (İngilizce). 43 (1): 481-530. doi:10.1146/annurev.astro.42.053102.134001. ISSN 0066-4146. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ a b "Kuiper belt | Definition, Location, Size, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Thomas, Nicolas; Fitzsimmons, Alan; Ip, Wing-Huen (Mart 1997). "The thermal emission of Kuiper Belt objects". Planetary and Space Science. 45 (3): 295-309. doi:10.1016/s0032-0633(96)00127-4. ISSN 0032-0633.
- ^ Stern, S. Alan; Grundy, William M.; McKinnon, William B.; Weaver, Harold A.; Young, Leslie A. (14 Eylül 2018). "The Pluto System After New Horizons". Annual Review of Astronomy and Astrophysics (İngilizce). 56 (1): 357-392. doi:10.1146/annurev-astro-081817-051935. ISSN 0066-4146. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Talbert, Tricia (19 Mart 2015). "New Horizons". NASA. 26 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Carry, B.; Snodgrass, C.; Lacerda, P.; Hainaut, O.; Dumas, C. (1 Ağustos 2012). "Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family - II. Follow-up observations". Astronomy & Astrophysics (İngilizce). 544: A137. doi:10.1051/0004-6361/201219044. ISSN 0004-6361. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
Dış bağlantılar değiştir
- Veri tabanı sorgulama formu 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Küçük Gezegen Merkezi
- Orbital Plot – uzak nesnelerin konumları ve yörüngeleri 9 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Küçük Gezegen Merkezi