Transkafkasya Seymi
Transkafkasya Seymi veya Mâverâ-yı Kafkas Seymi, Ekim Devriminden sonra Güney Kafkasya'da var olan ve Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin (23 Şubat - 26 Mayıs 1918) yüce yasama organı.
Tarih değiştir
9 Mart 1917 yılında Rus İmparatorluğunun Geçici Hükümeti, Kafkasya'daki çarlık yönetişimini ortadan kaldırmaya karar verdi. Bunun yerine, Güney Kafkasya ve Rusya İmparatorluğu Devlet Duması'ı milletvekillerinden oluşan Özel Transkafkasya Komitesi kuruldu.
14 Şubat 1918 yılında Güney Kafkasya'dan bütün Rusya'ya Girişimciler Meclisi'ne seçilen Azeri, Gürcü ve Ermeni milletvekilleri Tiflis'te toplandı ve Güney Kafkasya (Transkafkasya) Seymi'ni kurdular. Bolşevik darbesinden (Ekim Devrimi) sonra 1917 Kasım'ında Rus Girişimciler Meclisi seçimleri yapıldı. Ancak Bolşevikler, milletvekillerinin işleyişe başlamalarına izin vermediler, çünkü bu seçimlerde (Güney Kafkasya dahil) kaybettiler. Daha sonra Güney Kafkasya'dan seçilmiş milletvekilleri bölgesel parlamento kurmaya karar verdiler (Seym). 44 üyesi bir Müslüman fraksiyon olan Seym, Transkafkasya'da Müslüman parlamentonun işlevini yerine getirdi.[1]
23 Şubat 1918'de, Tiflis Transkafkasya Seym'in ilk toplantısına ev sahipliği yaptı. Seym'de Gürcistan Sosyal Demokratları (Menşevikler) - 32, Musavat Partisi - 30, Ermenilerin Daşnaksütün partisi - 27 milletvekili ile üç büyük parti bulunuyordu. Ayrıca Seym'deki birkaç küçük Gürcü ve Ermeni kökeninin yanı sıra "İttihad", "Hümmet" ve Müslüman Sosyalist grupların (14) üyeleri de vardı. Musavat Partisinin lideri Mehmed Emin Resulzade, Müslüman fraksiyonu'nun başına geçti.[2]
22 Nisan 1918 yılında Transkafkasya hanedanı Tiflisde, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan ile birlikte Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin kurulmasını ilan etti. Gürcü Akaki Çhenkeli'nin başkanlığındaki hükûmete Azerbaycan'dan Fetali Han Hoyski, Hudadat Bey Melik-Aslanov, Nesib Bey Yusufbeyli, Mehmed Hasan Hacinski ve İbrahim Bey Haydarov dahil edildi.
26 Mayıs 1918 yılında Transkafkasya Seym'in son toplantısı Tiflis'te yapıldı. Gürcü heyeti Transkafkasyan'ı tek devlette birleşdirmeyin imkânsız olduğunu belirterek Federasyondan çıktıklarını ilan etti. Azerbaycan heyeti buna itiraz etmemiş ve Seym'in bırakılması, Kafkasya Federatif Cumhuriyeti iptali konusunda karar alındı. Transkafkasya Federasyonu'nun toplam bir ay mevcut olmasının temel nedenlerinden biri de Ermeni tarafın hem Azerbaycan'a, hem de Gürcistan'a toprak iddiaları idi.[3]
27 Mayıs 1918 yılında Kafkasya Seyminin çöküşünden sonra kurumun Azerbaycanlı milletvekilleri Tiflis'te olağanüstü toplantı yaparak Azerbaycan'ın geçici Ulusal Konseyi'ni yaratmışlardır. Azerbaycan'ın ilk parlamentosu olarak faaliyete başlayan 44 kişilik Ulusal Konseye Başkan olarak Mehmed Emin Resulzade (Müsavat), Yardımcı gibi Hasan Bey Ağayev (Müsavat), Sekreter gibi Mustafa Mahmudov (Müsavat), Hükûmetin Başkanı olarak Fetali Han Hoyski seçildi.[4]
28 Mayıs 1918'de Azerbaycan ve Ermenistan'ın bağımsızlığı ilan edildi.[5]
28 Mayıs 1918'de Azerbaycan ve Ermenistan'ın bağımsızlığı ilan edildi.[6][7]
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2018.