Teorema (roman)
Teorema, İtalyan film yönetmeni, şair ve yazar Pier Paolo Pasolini'nin 1968 yılında yayımladığı romanının adıdır. "Teorema" (Türkçesi: Teorem), Pasolini'nin senaryosunu yazıp yönettiği aynı adlı filminin romanıdır, ama birçok sinema uyarlamasının aksine film romandan uyarlanmamıştır. Film ve roman hemen hemen aynı zamanlarda seyirciye/okuyucuya ulaşmıştır.
 Pier Paolo Pasolini'in Teorema adlı romanının 1992'de Can Yayınları'ndan aynı adla çıkan Türkçe baskısının kapağı. | |
| Yazar | Pier Paolo Pasolini |
|---|---|
| Çevirmen | Rekin Teksoy (İtalyanca aslından) |
| Ülke | İtalya |
| Dil | İtalyanca |
| Tür | Roman |
| Yayım | Ocak 1992 |
| Yayımcı | Can Yayınları |
| Sayfa | 199 sayfa |
| ISBN | 9755103716 |
| Çağdaş Dünya Edebiyatı Dizisi serisi | |
Pasolini, Teorema’yı ilk önce oyun olarak tasarlayıp yazmaya başlamış, bir süre sonra oyundan vazgeçerek roman-senaryo karışımı bir metinde karar kılmıştır. Pasolini, kendi kaleme aldığı bu senaryoyu yine kendisi sinemaya aktarmıştır. Çekimler bittikten sonra, filmin post-prodüksiyonu sürerken yönetmen senaryoyu tekrar elden geçirip genişleterek roman haline getirmiş ve 1968'de yayımlatmıştı. Garzanti yayınevi kitabı yayımladıktan bir iki ay sonra da film gösterime girmiştir.[1]
Roman Türkiye'de ilk kez 2004 yılında Can Yayınları'ndan Rekin Teksoy'un İtalyanca aslından yaptığı çevirisiyle ve özgün adı değiştirilmeden çıktı. (ISBN 975-510-371-6)
Pasolini, birçok eserinde yaptığı gibi, Teorema'da da burjuvaziyi mercek altına alıp eleştirir, burjuva ahlakı ve değerlerine alabildiğine saldırır. Bunu yaparken de Tanrı-insan ilişkisini, burjuvanın ahlak sorunlarını irdeler, bir burjuvanın hiçbir davranışını doğru olamayacağını, kendisine yöneltilen sorulara verebileceği doğru dürüst bir yanıtı bulunmadığına işaret eder. Pasolini, bu 'teoremini' varlıklı bir aile üzerinden anlatır.
Konusu değiştir
Pasolini’nin burjuva yaşamındaki yozlaşma, çürüme ve dağılmayı anlattığı Teorema adlı bu romanında, üst tabakadan varlıklı bir aileye aniden gelen gizemli, belki de kutsal bir konuğun ailenin kadınlı erkekli tüm bireyleriyle cinsel ilişkide bulunduktan sonra yine geldiği gibi aniden çıkıp gitmesini anlatılır. Konuk gittikten sonra aile bireylerinin yaşamı altüst olacak, bir tek kırsal kesim kökenli hizmetçi kız dönüşüme uğrayacaktır. Çünkü burjuvazinin artık sahip olmadığı, çoktan yitirmiş olduğu kutsal değerler ancak kırsal kesimde hâlâ yaşamaktadır. Kırsal kesim de zamanla burjuvalaştıkça bu değerler de haliyle yok olacaktır. Pasolini'ye göre çağdaş bireyin “kutsalı” algılayabilmesinin imkânı yoktur.[1]
Sinema uyarlaması değiştir
Pier Paolo Pasolini'ni bu romanını aslında bir oyun olarak yazmayı planlamıştı. Ancak sonradan vazgeçip senaryo-düz yazı arasında bir formda karar kıldı. 1968 yılında da bu senaryoyu Teorema adıyla sinemaya aktardı. Kendi yönettiği bu filmin başlıca rollerinde Terence Stamp, Silvana Mangano, Laura Betti ve Massimo Girotti'nin oynamışlardı. Müziğini Ennio Morricone'nin bestelediği film ilk gösteriminin yapıldığı Venedik Film Festivali'nde Altın Aslan ödülüne aday gösterildi, aynı festivalde Laura Betti'ye "en iyi kadın oyuncu" dalında Volpi Kupası verildi. Teorema'ya ayrıca 'Katolik Sinema Ofisi' Ödülü verilmiştir.
Filmin çekimleri tamamlandıktan hemen sonra senaryoyu yeniden gözden geçirip genişleten Pasolini romana da filmle aynı adı vererek yayımladı. Filmin post prodüksiyonu biraz zaman alınca, filmden sonra yazılmasına rağmen roman filmden birkaç ay önce piyasaya verilmiş oldu.
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Rekin Teksoy İle Söyleşi". Çeviri Edebiyat Dergisi. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2009.
Dış bağlantılar değiştir
- Kitabın çevirmeni Rekin Teksoy'la çeviri üzerine bir röportaj5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.