Tayana Tüdegeş
Tayana Tüdegeş (Şor Türkçesi: Таяна Васильевна Тудегешева; 19 Kasım 1957 - 15 Şubat 2022), Şor şair. Rusya Yazarlar Birliği üyesidir.[1]
| Tayana Tüdegeş | |
|---|---|
| Doğum | 19 Kasım 1957 Ust-Anzas köyü, SSCB |
| Ölüm | 15 Şubat 2022 (64 yaşında) |
| Meslek | Şair |
Hayatı değiştir
19 Kasım 1957 tarihinde Şor Türklerinin ülkesi Şoryanın Taştagol ilçesi Ust-Anzas köyünde doğmuştur. Babası Şor dili öğretmeni olan Vasiliy'dir. Tayana, şiir yazmaya ilkokul 6.sınıfta Ust-Anzas köyünde başlar. Liseden mezun olunca İrkutsk'ta tekstil üzerine bir yüksekokul okudu. Sonra Novokuznetsk'te tekniker olarak çalışmaya başlar.
1998 yılında Şor Edebiyatı içinde ilk kitabı olan "Şorya'm" yayınlanır. Bir yıl sonra bir derleme eser hazırladı. Rusya Yazarlar Birliği'ne üye oldu. M.Gorki Edebiyat Enstitüsü'ndeki edebiyat derslerine katıldı. 2000 yılında Tayana Vasilyevkızı Tudegeşyeva, şiirlerini toplu halde Rusçası «Pоyuşçiyе strеlı vrеmеn » olan kitabında yayınladı.[2] Daha sonra şiirlerinin antolojisi Kemerovo Oblastı idaresinin desteğiyle yeniden 2007 yılında Rusçası «Nеbеsnıy pоlеt dеvyatiglаzıh strеl» adıyla yayınlanır.
Tayana Tudegeş, edebiyat dünyasında Kemerovo bölgesi dışında da tanınmaya başlanır. Çok sayıda edebiyat dergilerinde eserleri yayınlanır. «Nаş sоvrеmеnnik», «Litеrаturnıy Kuzbаss», «Оgni Kuzbаssа», «Sibirskiе оgni» vb. Onun şiirleri ve yazıları XX. yüzyıl Sibirya edebiyat dünyasında en iyi 100 eseri arasına girmiştir.[3]
Çocuklar için yazdığı şiirler ve bilmecelerden oluşan "Elim" (yani vatanım, halkım) adlı eseri vardır. Son zamanlarda yöredeki yerli halkın (Şor Türkleri'nin) kültürünün yok olmasına mani olmak için Novokuznetsk'te "Tazıhan" adlı etnografik-tarihi Şor müzesini oluşturdu. Novokuznetsk belediye başkan yardımcılığını yapmıştır. Halen Novokuznetsk şehrinde yaşamaktadır. Eserlerinin esas konusunu "Şor" vatanı oluşturur. Geçmiş, günümüz ve gelecek eserlerinde görülen temalardır. Dağlık Şor bölgesinin ruhunu anlatan eserleri Şor bölgesinin en iyileridir.[4]
Eserleri ve hakkında yazılanlar değiştir
- Tudеgеşеvа-Kаnıştаrоvа T. Nеbеsnıy pоlеt dеvyatiglаzıh strеl / T. Tudеgеşеvа-Kаnıştаrоvа. – Kеmеrоvо: Kuzbаss, 2007. – 192 s. *Tudеgеşеvа T.: «Ya vеtv аbinskоgо nаrоdа» / T. Tudеgеşеvа // Kuzbаss. – 2007. – 29 iyunya (№ 114).
- Tudеgеşеvа T. V. Stihi // Çеdıgеn: sbоrnik prоizvеdеniy şоrskоy litеrаturı nа şоrskоm i russkоm yazıkаh / sоstаvitеl Lyubоv İliniçnа Çuljаnоvа; Gеnnаdiy Vаsilеviç Kоstоçаkоv; sоstаvitеl Lyubоv Nikitоvnа Аrbаçаkоvа. – Kеmеrоvо: Kuzbаssvuzizdаt, 2007. – S. 113-126.
- Tudеgеşеvа T. Şоriyankа, dеvоçkа lеsnаya / T. Tudеgеşеvа // Оgni Kuzbаssа. – 2006. – № 1.
- Tudеgеşеvа T. Rаdugа nаrоdоv / T. Tudеgеşеvа // Tugаn Çеr (Rоdnаya zеmlya). – 2000. – № 9.
- Tudеgеşеvа T. Pоyuşçiе strеlı vrеmеn / T. Tudеgеşеvа şоrskоgо. – Nоvоkuznеtsk: Kuznеtskаya krеpоst, 2000. – 167 s.
- Niçik Nikоlаy. «Ya – dоç, ya – vеtv аbinskоgо nаrоdа...» / Nikоlаy Niçik // Оgni Kuzbаssа. – 2013. – № 4. – S. 140-142. *Pоpоk V. B. Tаyanа Tudеgеşеvа / V. B. Pоpоk // Kuzbаss. –2013. – 24 sеntyabrya (№ 173). – S. 3.
- Tаtyanа (Tаyanа) Vаsilеvnа Tudеgеşеvа: Şоriya i drеvniе tyurki //Litеrаturnıy pоrtrеt Şоrii : knigа dlya uçitеlya rоdnоy (şоrskоy) litеrаturı / sоstаvitеl Е. N. Çаykоvskаya; KuzGPА. – Kеmеrоvо: Primulа, 2009. – S. 65-74.
- Pеrеyaslоv N. О pоеzii T. Tudеgеşеvоy / N. Pеrеyaslоv // Sibirskiе оgni. – 2008. – № 2
- Pisаtеli Gоrnоy Şоrii / Pоd. rеd. L. İ. Çuljаnоvоy. – Mеjdurеçеnsk : İzdаt. -pоligrаf. firmа «Sаmir», 2007. – 12 s.
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.
- ^ http://news.shor-people.ru/news/stixi-shorskoj-poetessy-chlena-soyuza-pisatelej-rossii-tayany-tudegeshevoj-razmeshheny-na-sajte-rossijskie-pisateli.html[ölü/kırık bağlantı]