Seçim paradoksu
Seçim paradoksu veya diğer seçenek paradoksu (ayrıca bilinen adıyla Condorcet'nin paradoksu), Marquis de Condorcet tarafından 18. yüzyılın sonlarında tespit edilmiş bir durumdur.[1] Bireysel tercihlerin döngüsel (geçişli olmayan) olmasa bile birikimli tercihlerin olabileceğini ifade eder.[1] Bu bir paradokstur, zira farklı grupların ve bireylerin oluşturdukları "farklı çoğunlukların" isteklerinin birbiriyle çelişkili olabileceğini söylemektedir. Örneğin bir seçimde A, B ve C şeklinde üç aday olsun ve üç seçmen oylarında aşağıdaki tercih sıralamalarında bulunsun (sıralama en az tercih edilene doğrudur):
- 1. Seçmen: A B C
- 2. Seçmen: B C A
- 3. Seçmen: C A B
Eğer kazanan olarak C seçilirse B'nin kazanması gerektiği öne sürülebilir, zira iki seçmen (1. ve 2.) B'yi C'den öne sıralamıştır; C'yi B'den öne koyan sadece bir seçmen vardır. Ancak benzer şekilde A'nın B'ye tercih edildiği, ve C'nin de A'ya tercih edildiği söylenebilir, bunların hepsinde 2'ye 1 çoğunluk oranı vardır. Dolayısıyla çoğunluk kuralı gereği kazanan bir adaydan söz edilemez.
Ayrıca, tek seçenekli oy düzeneğinde yukarıdaki üç seçmen aynı zamanda adayların kendileri olsa, dolayısıyla kendilerine oy verseler yine çoğunluk sağlanamayacağı için kazanan belli olmaz. Ancak Condorcet'in paradoksu, alternatifleri eleyen seçmenin seçimin sonucu belirleyebildiğini gösterir; yukarıdaki durumda C adayı kendisi yerine A veya B'ye oy verirse seçimi belirleyen aday olur.
Condorcet yönteminin uygulandığı bir seçimde oylar arasında bir paradoks yaşanıyorsa bu durum seçimde bir Condorcet kazananı olmadığı anlamına gelebilir. Condorcet yönteminin farklı sürümleri bu belirsizlikler oluştuğunda onlardan nasıl çıkılacağı konusunda farklı yaklaşımlar getirmişlerdir. Yukarıdaki örnekteki belirsizlikten adil ve deterministik bir çıkış yolu yoktur.
Kaynakça değiştir
- ^ a b Leighley, Jan E. Leighley (2010). The Oxford handbook of American elections and political behavior. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0199235476.
Ayrıca bakınız değiştir
- Monty Hall problemi
- Kenneth Arrow, 1. bölüm, geçişlilik ve çoğunluk kuralının dağılımsal sorunu örneği
- Arrow'un İmkansızlık Kuramı
- Gibbard-Satterthwaite Kuramı
- İlgisiz Alternatiflerin Bağımsızlığı
- Alternatif oy
- Smith Kümesi
- Toplumsal Tercih ve Bireysel Değerler
- Oylama Sistemleri
Dış bağlantılar değiştir
- Paradox of Majority Rule, Bir Madison yürütümü