Sırp Halkının Radikal Partisi
Sırp Halkının Radikal Partisi (Sırpça: Српска народна радикална странка, Srpska narodna radikalna stranka) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki etnik bir Sırp siyasi partisidir. Faaliyet gösterdiği coğrafya, başta bugünkü Voyvodina bölgesi olmak üzere Hırvatistan'ın bazı bölgeleridir.
Tarihi değiştir
Parti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na bağlı özerk bir krallık olan Hırvatistan-Slavonya Krallığı'nı yöneten Sırp-Hırvat koalisyonunun 1905 yılındaki kurucularından biriydi, ancak kısa süre sonra koalisyondan ayrıldı. Daha sonra merkezi hükûmet ile ve Hırvat siyasetçi Pavao Rauch ile ayrı işbirliği denemeleri yapıldı.
Benzer bölge ve koşullarda faaliyet göstermekte olan 1881 yılında kurulmuş Sırp Bağımsız Partisi ile rekabet halindeydi. Ancak ortak hedefleri Büyük Sırbistan idi.
Parti üzerinde Sırp Ortodoks Kilisesi'nin güçlü etkisi ve desteği bulunuyordu.
I. Dünya Savaşı'nda karşı tarafta olan Sırbistan Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki Slav halklarla ilişkiler kurmakta ve Büyük Sırbistan'ı oluşturma planları yapmaktaydı.[1] Bu ortamda parti, Sırbistan Krallığı'nda faaliyet gösteren Radikal Halk Partisi ile kardeş parti olmuştu.
Savaş, Sırbistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'nın dahil olduğu İtilaf Devletleri'nin galibiyetiyle sona ermekteydi. İtilaf Devletleri de, savaşta yenilen tarafta yer alan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun parçalanmasına ve dışarıda kalan Hırvatistan, Slovenya ve Bosna-Hersek'in Sırbistan Krallığı'yla aynı devlet çatısı altında bulunması formülüne destek verdiler. İtilaf Devletleri'nde bu bileşiminin, Balkan sorununu çözecek uygun formül olduğuna inananlar epey fazlaydı.[1][2]
I. Dünya Savaşı'nın sonuçlanmakta olduğu görülüp İmparatorluk otoritesi çözülünce, 1918 Haziran'ında, Sırbistan, Karadağ ve Avusturya-Macaristan’ın Güney Slav eyaletleri temsilcileri Korfu Paktı'nı imzalayarak, Karageorgeviç ailesinin hükümdarlığı altında bir birlik kurmaya karar verdiler. Avusturya-Macaristan Parlamentosu'nun 73 "Güney Slav" milletvekili Ekim 1918'de Zagreb’te Sloven, Hırvat ve Sırp Millî Komitesi'ni (Yugoslav Komitesi) kurdu ve Kasım ayında da Karadağ Milli Meclisi Karadağ Kralı Nikola’yı tahtından indirerek Sırbistan’a katıldığını ilan etti.[3]
29 Ekim 1918'de Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ilan edildiyse de dünyanın hiçbir ülkesi tarafından tanınmamıştır.[4] Kısa ömürlü Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'nde Sırp Halkının Radikal Partisi'nin de iki temsilcisi bulunuyordu.[5]
Voyvodina'daki radikal milliyetçi Panslavizm hareketi de birleşme kararı çıkartmayı başardı. Aralık 1918'de (1929 yılında Yugoslavya Krallığı adını alacak olan) Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı kuruldu.[1][2] Bundan sonra Sırp Halkının Radikal Partisi faaliyetlerine son verdi.
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Tanıl, Bora (18 Ağu 2018). Yugoslavya / Milliyetçiliğin Provokasyonu. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 38-39. ISBN 978-9-75052-470-7. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
- ^ a b Krliç, Metin (2007). Milliyetçilik Ve Etnik Miliyetçilik, Sirbistan Ve Karadağ Örneği (PDF). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslar Arasi İlişkiler Anabilim Dalı. s. 26. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
- ^ Armaoğlu, Fahir H. (1983). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980. 17. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlar. s. 182. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- ^ Mitrović, Andrej (2007). "Serbia's Great War, 1914–1918" (İngilizce). Londra: Hurst & Company. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2010.
- ^ "Narodno vijeće Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu 1918-1919. Izabrani dokumenti" [Hırvat Tarihinin Kaynakları]. Fontes (Hırvatça). Hırvat Devlet Arşivleri. 14 Kasım 2008. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- Ćirković, Sima (15 Nisan 2008). The Serbs (İngilizce). 10. Malden: John Wiley & Sons. ISBN 978-1-40514-291-5. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
- Miller, Nicholas J. (1997). Between Nation and State: Serbian Politics in Croatia Before the First World War (İngilizce). Pittsburgh: Pittsburgh Üniversitesi Yayınları. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.
- Krestic, Vasilije (1991). Историја Срба у Хрватској и Славонији 1848-1914 [Hırvatistan ve Slavonya'daki Sırpların Tarihi 1848-1914] (Sırpça). Belgrad: Politika Yayınları. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020.