Sözcükte anlam değişmesi

Sözcükte anlam değişmesi, Türkçede meydana gelen bir dil olayıdır. Bazı sözcükler zaman içinde farklı anlamlar kazanabilir. Kendi içinde beşe ayrılır; anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi, anlam genişlemesi, anlam daralması ve güzel adlandırma. Dildeki anlam değişmesi sürekli devam eder.

Anlam iyileşmesi

Sözcüklerin kötü anlamı terk edip, iyi anlam kazanmasıdır.

• Örnekler: İlk sözcük eski, ikinci sözcük yeni anlamıdır.
  • Yavuz: Kötü / Yavuz: İyi

Anlam kötüleşmesi

Sözcüklerin iyi anlamı terk edip, kötü anlam kazanmasıdır.

• Örnekler: İlk sözcük eski, ikinci sözcük yeni anlamıdır.
  • Canavar: Canlı / Canavar: Yırtıcı
  • Amele: İşçi / Amele: Aşağılayıcı anlam

Anlam daralması

Sözün kavram ve anlam bakımından bir daralmaya uğrayarak, eskiden anlattığı şeyin ancak bir bölümünü, bir türünü anlatır duruma gelmesi, bir sözün genel bir anlamdan özel bir anlama, geniş bir anlamdan daha dar bir anlama geçişi, anlam daralması olarak adlandırılır.

• Örnekler: İlk sözcük eski, ikinci sözcük yeni anlamıdır.
  • Erik: Ağaç, meyve, gıda / Erik: Meyve
  • Oğlan: Hem kızlara hem de erkeklere denir / Oğlan: Erkeklere denir
  • Eski Türkçe Tüne-: geceyi geçirmek, gecelemek./ Türkiye Türkçesi Tüne-: Yalnız kuşlar ve evcil kanatlı hayvanlar için kümeste veya tünekte gecelemek.

Anlam genişlemesi

Bir sözcüğün özel bir anlamı terk edip, genel bir anlam almasıdır.

• Örnekler: İlk sözcük eski, ikinci sözcük yeni anlamıdır.
  • Ön: Güneşin doğduğu yön / Ön: Varlıkların esas alınan yüzü
  • Yol: yürünen yer / Yol: yöntem

Güzel adlandırma

Doğrudan kullanılması hoşa gitmeyen kavramların yerine iyi kavramların kullanmaktır

• Örnekler:
  • Verem = ince hastalık
  • Ölüm = vefat etmek
  • Cin = üç harfliler