Rakugo

Rakugo (落語) bir tür eğlendirici sözlü Japon oyunudur. Hikâyeci (落語家 rakugoka) tek başına Kōza (高座) denilen sahnede oturur. Sadece bir yelpaze (扇子 sensu) ve küçük bir kumaş (手拭 tenugui) kullanarak seiza stilindeki oturuşundan hiç kalkmadan uzun, karmaşık ve komik bir hikâye anlatır. Hikâye genellikle iki ya da daha fazla karakterin konuşmasını içerir. Karakterler arasındaki farklılıklar sadece seste ton, yükseklik değişikliğiyle ve başın hafif bir şekilde döndürülmesiyle gösterilir.

Kelime Kökeni

Rakugo aslen karukuchi (軽口) olarak bilinirdi. Rakugoya benzer bir gösteriden söz eden en eski kanjinin tarihi 1787 ye dayanır. O zamanlar bu kanji karakterleri otoshibanashi (落し噺) olarak okunurdu.

Rakugo ifadesi ilk defa Meiji döneminin (1868-1912) ortalarında kullanılmaya başlandı. Shōwa döneminde (1926-1989) yaygın kullanılan bir kelime oldu.

Açıklama

Seyircinin ortasındaki konuşmacının amacı ses tonuyla ve sınırlı fakat belirli el kol hareketleriyle seyirciyi güldürmektir. Monolog her zaman ochi (落ち) ya da sage (下げ) olarak bilinen kelime oyunu akışının aniden kesilmesiyle yapılan bir anlatı ile bitirilir. On iki çeşit ochi bilinmektedir ve zamanla temel ochilerden zamanla daha karmaşık çeşitler ortaya çıkmıştır^[1]

Rakugo zamanla çeşitli tarzlara ayrıldı. Bu tarzlar shibaibanashi (芝居噺, tiyatro konuşması), ongyokubanashi (音曲噺, müzikal konuşma), kaidanbanashi (怪談噺, hayalet konuşma) ve ninjōbanashi (人情噺, duygusal konuşma) dir. Bu tarzların çoğunda orijinal rakugoda olmazsa olmaz olan ochi bulunmamaktadır.

Rakugo, Baruch Koleji modern diller ve karşılaştırmalı edebiyat bölümü yardımcı profesörü Noriko Watanabe tarafından "tek bir kişinin bütün bölümleri oynadığı bir durum komedisi" olarak tanımlanmıştır.

Tarih

Shinjuku suehirotei, rakugo etkinliklerine ev sahipliği yapan Tokyo'da ünlü bir vodvil tiyatrosudur.

Rakugo 9. ve 10. yüzyıllarda Budist keşişler tarafından vaazlarını daha çekici yapmak amacıyla icat edilmiştir. İlk yazılı örnekleri Uji Shūi Monogatari (1213–18) hikâye koleksiyonuna kadar dayanır.

Edo döneminde chonin tüccar sınıfının ortaya çıkmasından dolayı, rakugo halkın alt tabakalarında yaygın hale gelmiştir. Birçok sanatçı grupları oluşturulmuş ve metin koleksiyonları bastırılmıştı. 17. yüzyıl sırasında rakugo sanatçıları günümüzde kullanılan rakugoka (落語家) terimine karşılık gelen hanashika (噺家, 咄家 ya da 話家 ;hikayeci) terimiyle bilinirlerdi.

17. ve 19. yüzyıllar arasında, günümüz rakugosundan önce kobanashi (小噺) olarak bilinen bir ochi ile biten kısa komik vinyetler halk arasında popülerdi. Kobanashiler küçük umumi sahnelerde ya da sokaklarda sergilenirdi ve kitapçıklar halinde basılarak satılırdı.

Önemli sanatçılar

Asakusa Engei Hall, rakugo etkinliklerine ev sahipliği yapan Tokyo'da bir başka ünlü vodvil tiyatrosu.

Birçok sanatçı rakugonun gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bazıları sadece anlatıcıydı fakat birçoğu aynı zamanda orijinal eserler de yazmıştı.

Tokugawa döneminin ünlü rakugokaları arasında 1000'den fazla hikâyeden oluşan Seisuisho hikâye koleksiyonunu yazan Anrakuan Sakuden gibi sanatçılar vardı. Edo'da (günümüzde Tokyo) Shikano Buzaemon kudenbanashi'yi ve içinde 39 hikâye bulunduran Shika no makifude'yi yazan Shikano Buzaemon (1649-99) yaşamıştır.

Kyotolu Tsuyu no Gorobei (1643-1703) içinde birçok kelime oyunu ve Tokyo, Osaka, Kyoto bölgelerinin farklı aksanlarını, ünlü yazarların hayatlarından bölümler bulunduran Karakuchi tsuyu ga hanashi'yi yazmıştır

Rakugoka listesi

Edo (Tokyo)

Kairakutei Siyah Ben (Henry Siyah)
Hayashiya Sanpei Ben
Hayashiya Shōzō IX
Kokontei Shinchō
Tatekawa Danshi
Tachibanaya Enzō
Reireisya Bafū
Kokontei Shinshō
San'yūtei Enchō
San'yūtei Enraku V
San'yūtei Enraku VI (eski San'yūtei Rakutarō)
Katsura Utamaru
San'yūtei Koyūza
San'yūtei Kōraku
Hayashiya Kikuō (eski Hayashiya Kikuzō)
Shunpūtei Shōta
Hayashiya Konpei
Hayashiya Taihei
Reireisya Suzumaru (Yamada Takao)
Shunpūtei Koasa
Shunpūtei Ryūshō
Yanagiya Kosan
Sanshōtei Yumenosuke
Katsura Yonesuke
Ryūtei Chiraku
Yanagiya Kosanji
Tatekawa Shinosuke
Tachibanaya Takezō

Kamigata (Osaka)

Hayashiya Somemaru IV^{[ölü/kırık bağlantı]}
Katsura Bunshi V 12 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Katsura Bunshi VI
Katsura Beichō
Katsura Bunchin
Shōfukutei Nikaku
Tsukitei Kachō
Katsura Harudanji
Tsukitei Happō
Shōfukutei Matsunosuke
Shōfukutei Shōkaku
Shijaku Katsura II
Shōfukutei Tsurube
Katsura Sunshine
Tsukitei Hōsei

Kaynakça

^ Rakugo: universal laughter by Tim Ryan 28 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 11 May 2007

[1] Rakugo: universal laughter by Tim Ryan 28 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 11 May 2007

[1]