Paleo-Balkan dilleri

Paleo-Balkan dilleri Hint-Avrupa dilleri ailesine mensup olduğu belirtilen ve antik çağlarda Balkanlar’da konuşulmuş olan dillerdir. Teorik yaklaşımla, Helenleştirme, Romalılaştırma, Slavlaştırma ve Türkleştirme sebepleri belirtilerek Grekçe ve Arnavutça bu dillerden sayılmaz.^[1]

Diller

Antik Grek ve Romalı yazarların Balkanlar’da konuşulduğunu bildirdikleri diller şunlardır:^[2]

Daçça (Daçya dili)
Eski Makedonca
Frigce
İlirce
Liburnca
Mesapça
Misçe (Misya dili)
Payonca (Payonya dili)
Trakça

Kökene dair teorilerin sağlamlığı

Sözü edilen diller Hint-Avrupa dil ailesi içindedir ancak aralarındaki ilişki açık değildir. Bölge konuşulmuş olan bu dillerin aynı sınıflandırmada yer alması konusunda sağlam kaynaklar yoktur. Dillerin kökeninin aynı olduğu, bu dillerin arasında bağlantı olduğuna dair açık ve bilimsel kanıtlara ihtiyaç sürmektedir. Söz konusu dillere dair yayınlar yapan araştırmacıların çoğunda “millî çıkar” görülmesi, ilgili çalışmaların güvenilirliği ve akademik yanı hakkında sorunlar yaratmıştır.

Alt gruplama hipotezleri

İlircenin ünlü Hint-Avrupa dilleri ve bu ailenin diğer dilleriyle olduğu gibi, muhtemelen bazıları İlircenin kollarından olan Paleo-Balkan dilleriyle ilişkisi de yetersiz veri sebebiyle anlaşılması güç bir konudur. İlirce hâlen çalışılmaktadır. İlir dilleri çoklukla bir Kentum diyalekti olarak düşünülmüştür.^[3] Bugün, İlir diliyle ilgili yetkin bilgi, klasik kaynaklarda geçen kelimeler ve çeşitli İlir antroponimleri, etnonimleri, toponimleri ve hidronimleri sayılabilir. İlirceyi Mesap diliyle beraber gruplama düşüncesi yüzyıl kadar önce ortaya atılmıştır ancak bu öneri ortada ispatlanmamış teoriler bırakmıştır. Teori, klasik kaynaklar, arkeolojik ve onomastik belgelerle temellendirilmiştir.

İlirceyi, bir zamanlar kuzeydoğu İtalya ve Liburnia bölgesinde konuşulmuş olan Venetik ve Liburn diliyle beraber gruplama da ortaya atılmıştır. Bugünkü düşünce birliği ise İlircenin Venetikçe ve Liburncadan farklı olduğu yönündedir.^[4]^[5] Ancak, dillerin arasındaki yakın ilişki henüz tam olarak dışlanmamış olup konu, araştırılmaya açıktır.

Başka bir hipotez İlirceyi Daçça ve Trakça ile Trako-İlirce adlı dalda toplar.^[6] Ancak, bir rakip hipotez İlirceyi, Misya'da konuşulmuş olan Misçenin yardımı ile Dako-Trakyan gruptan ayırır.^[7]

Payoncanın yeri açık değildir.^[8] Payonya araştırmalarından pek sonuç çıkarılamamıştır. Bazı dilciler Payon dilini İlirce veya Trakçadan bağımsız dil saymazlar. Eski Makedoncanın sınıflandırması ve onun Yunancayla ilişkisi de araştırılmaktadır. Sağlam kanıtlar Eski Makedoncanın Dor Yunancasının bir varyantı olduğuna işaret eder ama bu durum sadece yerel dil birliği ile ilişkide olduğunu göstermiş olabilir.^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]

Kaynakça

^ Simmons, Austin; Jonathan Slocum. "Indo-European Languages: Balkan Group: Albanian". Linguistics Research Center of the University of Texas at Austin. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
^ Carlos Quiles, Fernando López-Menchero (2009). Carlos Quiles, Fernando López-Menchero. Indo-European Association. ss. 90-98. ISBN 9781448682065. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015.
^ Quiles, Carlos (2007), A Grammar of Modern Indo-European, ISBN 8461176391, s. 77.,"The Illyrian languages are generally but not unanimously reckoned as centum dialects" (İngilizce)
^ Wilkes, J. J. (1992), The Illyrians, ISBN 0631198075, s. 183., "... We may begin with the Venetic peoples, Veneti, Carni, Histri and Liburni, whose language set them apart from the rest of the Illyrians. ..." (İngilizce)
^ Wilkes, J. J. (1992), The Illyrians, ISBN 0631198075, s. 81., "... " In Roman Pannonia the Latobici and Varciani who dwelt east of the Venetic Catari in the upper Sava valley were Celtic but the Colapiani of the Colapis (Kulpa) valley were Illyrians ( ... )" (İngilizce)
^ Cf. Paglia, Sorin (2002), “Pre-Slavic and Pre-Romance Place-Names in Southeast Europe”, Proceedings of the 8th International Congress of Thracology, Sofia, Bulgarian Institute of Thracology – Europa Antiqua Foundation - Sofya: Bulgaristan Bilimler Akademisi, I, 219–229, "According to the available data, we may surmise that Thracian and Illyrian were mutually understandable, e.g. like Czech and Slovak, in one extreme, or like Spanish and Portuguese, at the other." (İngilizce)
^ Georgiev, Vladimir (1960), Raporturile dintre limbile dacă, tracă şi frigiană, "Studii Clasice" Journal, II, 1960, 39-58. (Rumence)
^ “Paeonia”, Brittanica 18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Paliga (2002): "It is therefore difficult to say whether the ancient Macedonians spoke an idiom closer to Thracian, Illyrian, Greek or a specific idiom." (İngilizce)
^ Masson, Olivier (2003) [1996]. "Ancient Macedonian language". Hornblower, S. and Spawforth A. (eds.) (Ed.). The Oxford Classical Dictionary (revised 3rd ed. bas.). ABD: Oxford University Press. ss. 905-906. ISBN 0-19-860641-9.
^ Hammond, N.G.L (1993) [1989]. The Macedonian State. Origins, Institutions and History (reprint ed. bas.). ABD: Oxford University Press. ISBN 0-19-814927-1. KB1 bakım: Fazladan yazı (link) (İngilizce)
^ Meier-Brügger, Michael (2003), Indo-European Linguistics, Walter de Gruyter GmbH & Co, s. 28. 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Roisman, Worthington (2010), A Companion to Ancient Macedonia, Chapter 5: Johannes Engels, "Macedonians and Greeks", s. 95:"This (i.e. Pella curse tablet) has been judged to be the most important ancient testimony to substantiate that Macedonian was a north-western Greek and mainly a Doric dialect". (İngilizce)

[1] Simmons, Austin; Jonathan Slocum. "Indo-European Languages: Balkan Group: Albanian". Linguistics Research Center of the University of Texas at Austin. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.

[2] Carlos Quiles, Fernando López-Menchero (2009). Carlos Quiles, Fernando López-Menchero. Indo-European Association. ss. 90-98. ISBN 9781448682065. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015.

[3] Quiles, Carlos (2007), A Grammar of Modern Indo-European, ISBN 8461176391, s. 77.,"The Illyrian languages are generally but not unanimously reckoned as centum dialects" (İngilizce)

[4] Wilkes, J. J. (1992), The Illyrians, ISBN 0631198075, s. 183., "... We may begin with the Venetic peoples, Veneti, Carni, Histri and Liburni, whose language set them apart from the rest of the Illyrians. ..." (İngilizce)

[5] Wilkes, J. J. (1992), The Illyrians, ISBN 0631198075, s. 81., "... " In Roman Pannonia the Latobici and Varciani who dwelt east of the Venetic Catari in the upper Sava valley were Celtic but the Colapiani of the Colapis (Kulpa) valley were Illyrians ( ... )" (İngilizce)

[6] Cf. Paglia, Sorin (2002), “Pre-Slavic and Pre-Romance Place-Names in Southeast Europe”, Proceedings of the 8th International Congress of Thracology, Sofia, Bulgarian Institute of Thracology – Europa Antiqua Foundation - Sofya: Bulgaristan Bilimler Akademisi, I, 219–229, "According to the available data, we may surmise that Thracian and Illyrian were mutually understandable, e.g. like Czech and Slovak, in one extreme, or like Spanish and Portuguese, at the other." (İngilizce)

[7] Georgiev, Vladimir (1960), Raporturile dintre limbile dacă, tracă şi frigiană, "Studii Clasice" Journal, II, 1960, 39-58. (Rumence)

[8] “Paeonia”, Brittanica 18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[9] Paliga (2002): "It is therefore difficult to say whether the ancient Macedonians spoke an idiom closer to Thracian, Illyrian, Greek or a specific idiom." (İngilizce)

[OxfordCD1-10] Masson, Olivier (2003) [1996]. "Ancient Macedonian language". Hornblower, S. and Spawforth A. (eds.) (Ed.). The Oxford Classical Dictionary (revised 3rd ed. bas.). ABD: Oxford University Press. ss. 905-906. ISBN 0-19-860641-9.

[Hammond1-11] Hammond, N.G.L (1993) [1989]. The Macedonian State. Origins, Institutions and History (reprint ed. bas.). ABD: Oxford University Press. ISBN 0-19-814927-1. KB1 bakım: Fazladan yazı (link) (İngilizce)

[12] Meier-Brügger, Michael (2003), Indo-European Linguistics, Walter de Gruyter GmbH & Co, s. 28. 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[13] Roisman, Worthington (2010), A Companion to Ancient Macedonia, Chapter 5: Johannes Engels, "Macedonians and Greeks", s. 95:"This (i.e. Pella curse tablet) has been judged to be the most important ancient testimony to substantiate that Macedonian was a north-western Greek and mainly a Doric dialect". (İngilizce)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]