Mustafa Mümin Aksoy
Mustafa Mümin Aksoy (1892, İzmir - 24 Ocak 1948, İzmir), "Gavûr Mümin" lakabıyla da tanınan Türk asker ve casus.[1] Osmanzade İbrahim Bey'in oğlu, eski İzmir Belediye Başkanı Hacı Hasan Bey'in yeğenidir.[2]
| Mustafa Mümin Aksoy | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | Gâvur Mümin |
| Doğum | Mustafa Mümin 1892 İzmir, Aydın Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Ocak 1948 (56 yaşında) İzmir, Türkiye |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Hizmet yılları | 1911-1948 |
| Rütbesi | Albay |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşı I. Dünya Savaşı Çanakkale Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri |   |
Askerî kariyeri değiştir
1911 yılında Beylerbeyi Yedek Subay Okulundan mülâzım-ı sânî (teğmen) olarak mezun olduktan sonra[3] Balkan Savaşı'na katılmış, Edirne ve Çatalca'da görev almıştır. Daha sonra Çanakkale Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi'nde görev aldı. İzmir'in İşgali'nden önce 1920 yılına kadar İzmir Jandarma Alay Komutanlığı görevinde bulundu.[3] Yunan işgallerine karşı İzmir ve çevresinde örgütlenen Türk istihbarat teşkilatında görev aldı ve önemli faaliyetlerde bulundu. Mustafa Mümin'in Kuvayımilliye lehinde istihbarat faaliyetleri yönettiği dönemde, dayısı Hacı Hasan Paşa işgalci Yunan yönetimiyle uyum içinde çalışmış,[2] hatta bunun için maaşı beş kat arttırılmıştı.[2] Dayısının da yardımıyla İzmir'de görevini sürdürmüş ve işgalci Yunan güçleri lehine çalışan Türk subayı gibi görünmüş, Yunan Yüksek Komiseri Steryadis ve İşgal Kuvvetleri Komutanı Zafirios'un güvenini kazanmış, dönemin Türk sosyal yaşamında yeri olmayan şapka takmıştır. Bunlardan ötürü çevresinde kendisine Gâvur, Kirye[1] ve Hain Mümin lakapları takılmıştır.[3] Ancak o dönem İzmir halkı tarafından vatan haini olarak görülen Mustafa Mümin, tüm bunları Yunan İşgal Kuvvetleri Karargâhından aldığı istihbarat raporlarını Ankara Hükûmetine ulaştırmak için yapmıştır.
Teğmen Mustafa Mümin'in Büyük Taarruz öncesi Ankara Hükûmetine istihbarat topladığı Yunan Kuvvetleri tarafından anlaşılmış ve tutuklanarak Palamadi Cezaevi'ne gönderilmiştir. Mudanya Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Palya İstratona Cezaevi'ne, bir süre sonra da Lusiya Esir Kampı'na gönderilmiş, Türk Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasından sonra Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan esir mübadelesinin ardından Yunan Başkomutanı Nikolaos Trikupis'e karşılık 5 Nisan 1923 tarihinde Türkiye'ye dönmüştür.[3][4]
Ölümü değiştir
Soyadı Kanunu sonrası "Aksoy" soyadını alan Mustafa Mümin, nişanlısı Muhsine ile evlenemeden[3] albay rütbesiyle tayin olduğu Hakkâri'ye giderken zatürreye yakalanmış, daha sonra vereme dönüşen hastalık sonucu 24 Ocak 1948'de hayatını kaybetmiştir. Mezarı Eski Balçova Mezarlığı'ndadır.[5]
Popüler kültürdeki yeri değiştir
Millî Mücadele sırasındaki göreviyle 2016-2018 yılları arasında Kanal D'de yayımlanan Vatanım Sensin dizisindeki Miralay Cevdet karakterine esin kaynağı olmuştur.[6]
Kaynakça değiştir
- ^ a b Ayşe Hür (4 Mayıs 2014). "'İstiklal Savaşı'nın iki casusu: Gavûr Mümin ve Mustafa Sagir". Radikal. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ a b c Sabri Yetkin (14 Mart 2014). "İşgal yıllarında İzmir Belediyesi". Dünden Bugüne. Milliyet. 12 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ a b c d e Ahmet Akyol (24 Şubat 2017). "Gavûr Mümin". ahmetakyol.com. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017.
- ^ Çağdaş Bayraktar (22 Ekim 2021). "Yaşar Aksoy: 'Gâvur Mümin, direnişin 'hain' damgalı kahramanı!'". Cumhuriyet. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ""Gavur Mümin"in Mezarı". akadhaber.com. 20 Haziran 2017. 26 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Vatanım Sensin dizisinde hayatı 'işlenen' Gavur Mümin'in sır perdesini aralıyoruz…". Sözcü. 23 Şubat 2017. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.