Musa Mamut

Musa Mahmut (Rusça ve Kırım Tatarca: Муса Мамут; 20 Şubat 1931 - 23 Haziran 1978) Kırım Tatarları üzerindeki Sovyet baskısını protesto etmek amacıyla kendisini yakan siyasi eylemci, Kırım millî hareketinin simgelerinden.

Biyografi

20 Şubat 1931’de Balıklava bölgesinin Uzuncı (Kolhoznoye) köyünde çoban bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Beş erkek, iki de kız kardeşi vardı. 1944 yılında, Joseph Stalin Kırım Tatarlarını Nazilerle iş birliği yapmakla suçlayarak onları ülkelerden sürgün etti. Mahmut'un ailesi de sürgüne gönderilenler arasındaydı. Özbekistan'a gönderilen aile büyük sefalet içinde yaşamlarını sürdürmeye çalıştı. Kardeşlerinden dördünü yetersiz beslenme sebebiyle hayatını kaybetti. Bir pamuk depolama tesisinde çalışmaya başlayan Mahmut, 1957 yılında tesisin traktör operatörlerinden biri oldu.

Leonid Brejnev döneminde, Pyotr Grigorenko ve Andrey Saharov gibi insan hakları aktivistleri, Kırım Tatarlarının ülkelerine dönmeleri konusunda seslerini yükselterek, bu konuda onlara destek vermeye başlamıştı. Nihayet Eylül 1967'de, Sovyet yetkililer Kırım Tatarları ile ilgili yapılan suçlamaları düşürdü. Musa Mahmut 1975 yılında ülkesine geri döndü. Akmescit bölgesinin Beş Terek (Donskoye) köyünde bir ev satın aldı. 23 Nisan 1975'te pasaport kanunu ihlal ettiği gerekçesi ile tutuklandı ve eşiyle birlikte 2 yıla mahkûm edildi. Eşi 3 çocuk annesi olması sebebiyle serbest bırakıldı. Musa Mahmut ise iyi hal nedeniyle normal ceza süresinin bitimine 9 ay kala, 18 Temmuz 1977'de hapisten çıktı. 20 Haziran 1978 günü Mahmut ve eşine karşı pasaport rejimine muhalefetten yeni bir ceza davası açıldı. Mahmut bu defa yetkililerin eline sağ olarak geçmeyeceğini bildirdi. 23 Haziran 1978 günü evine polis geldiğinde üzerine benzin dökerek kendini yaktı. Beş gün sonrasında da, kaldırıldığı Akmescit hastanesinde öldü ve 30 Haziran 1978 günü Beş Terek mezarlığında toprağa verildi.