Mississippi Company
"Mississippi Company" (kuruluşu 1684) 1717'de "Company of the West" adını aldı, 1719'da ise genişleyerek "Company of the Indies" haline geldi.[1]
Tarihçe değiştir
The Banque Royale değiştir
Kâğıt para kullanımını geliştirmiş olan Banque Générale Privée Mayıs 1716'da John Law tarafından kuruldu. Özel bir bankaydı, ancak sermayesinin dörtte üçü devlet parasından oluşmaktaydı ve devlete bunun karşılığında senet verilmişti. Law Ağustos 1717'de Mississippi Şirketi'ni Louisiana'daki Fransız kolonisine yardım etmek amacıyla sattı. Aynı yıl, Compagnie d'Occident (ya da The Mississippi Company) adlı bir anonim şirket kurdu. Law, Fransız hükûmeti tarafından Karayipler ile Kuzey Amerika'da ticari monopol olarak tanınmış bu yeni şirketin genel müdürü oldu.[2]
Banka 1718'de Banque Royale (Royal Bank) adını aldı. Bunun anlamı senetlerin kral tarafından teminat altına alınmış olduğuydu. Şirket Compagnie des Indes Orientales, Compagnie de Chine ve diğer rakip ticaret şirketlerini de bünyesine alarak 23 Mayıs 1719'da tüm denizlerde bir ticari monopol olan Compagnie Perpetuelle des Indes haline geldi. Aynı anda, banka para değeri karşılığından daha fazla senet piyasaya sürmeye başladı, bu da enflasyona yol açtı. Bu da sonunda paranın değeri yarıya indiğinde, kapanacak korkusuyla bankadaki hesaplardan çok büyük paralar çekilmesini beraberinde getirdi.[2]
Mississippi Balonu değiştir
Law Louisiana'nın zenginliğini etkili bir pazarlama planıyla abartılı ölçüde artırdı, bu da 1719'da şirket hisselerine ilişkin müthiş spekülayona yol açtı. Plan, Mississippi Şirketinin başarısıyla yatırımcıların arzularını ve Louisiana'ya ilişkin beklentilerini birleştirerek sürdürülebilir bir birleşik ticaret şirketi oluşturmaktı. Şirket hisseleri o kadar popülerdi ki, daha fazla kâğıt paraya ihtiyaç baş gösterdi ve hisseler kazanç sağlamaya başladığında, bu kazançları yatırımcılara kâğıt parayla ödendi.[3] 1720'de bankayla şirket birleşti ve Law sermayeyi çekmek amacıyla Finans Bakanı (Contrôleur général des finances) olarak atandı. Law'un para basma faaliyetinde bulunan banka konusundaki öncülüğü, Fransa hükûmeti Banque Royale'in çıkardığı kâğıt para miktarının elinde bulundurduğu metal para darbı miktarına eşit olmadığını kabul etmek zorunda kalana dek başarıyla devam etti.[2]
"Balon" 1720'nin sonunda, finansçıların rakipleri toplu halde senetlerini paraya çevirmek istediklerinde bankanın parasal karşılıkları ödeyemez hale gelmesiyle patladı.[4] 1720'nin sonunda Law, XV. Louis'nin vekili olan Orléans Dükü II. Philippe tarafından görevlerinden alındı. Ardından Law önce Fransa'ya, daha sonra da Belçika'ya gitti.[2]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "The French Period" (of New Orleans area), 2009, webpage: iadb-fr-period 9 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2010.
Dış bağlantılar değiştir
- "The Compagnie des Indes" (by Howard Shakespeare).
- "Famous First Bubbles - Mississippi Bubble".
- "Learning from past investment manias"5 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (AME Info FN).