May-Ana

May Ana - Türk ve Altay mitolojilerinde varlık tanrıçasıdır. Pay (Bay) Ana olarak da bilinir. İnsanların koruyucusu, kollayıcısı ve gözeticisidir. Göğün üçüncü katında oturur. Budizm'in etkisiyle Maitreya adlı tanrı ile özdeşleşmiştir. Bayanay ile aynı kişi olduğu öne sürülür. Kırk başlı bir kadındır ve kimi yerlerde gümüş saçlı sarı bir kadın olarak betimlenir. Evini havada kurar ve çocuklarını orada doğurur. Çocukları korur. Yay ve oku ile acı veren ruhları çocuklardan uzak tutar. Adı May Ata ile birlikte anılır.

Mitoloji

Tunguz tanrısı Mayın ile benzerlikler gösterir. Tunguzcada "Mayın", "hayat veren" anlamına gelmektedir ve yeni doğan bebeklere ruh vermekten sorumludur. Eğer bu gerçekleşmezse yeni doğan bebek ruhsuz olur. Tunguzlar, iyi bir hayat yaşayanların Mayin tarafından yönetilen bir cennette barındırılacağına da inanmaktadır. Mayi inancı, Tunguzlara yabancı bir etki ile gelmiş olabilir çünkü Sanskritçede "büyü sanatı ve becerisine sahip kişi" anlamına gelen "Mayin" sözcüğü, "evrenin yaratıcısı" anlamına gelen ve Hinduist Brahma ve Şiva'yı temsil eden Sanskritçe bir sözcüktür.

Etimoloji

May/Bay kökünden türemiştir. Varlık, zenginlik, ululuk, bilgelik, yönetmek anlamlarını içerir. Baymak fiili, büyümek ve gelişmek anlamına da gelir. Türk inanç sisteminde mitolojik varlıkların adlarında kutsallık içeriğini bildiren bir sözcük ve köktür. Örneğin Ülgen ve onun oğulları gibi en ulu, ilâhî varlıkların ve en güçlü şamanların adlarıyla birlikte yer alır. Yine Bay Terek (Bay Kayın) adı verilen yaşam ağacının adında da kullanılır. Bayram sözcüğü ve benzer bir anlam taşıyan Bay-gün yine bu kavramla alakalıdır. Moğolcada; Boyan, Bayan, Buyan ve Poyan gibi kişi adlarının içerisinde de korunmuştur. Bay/Pay/May kökü anlam itibarıyla efsun, büyü, dua, kurban, şölen, bayram ve benzeri anlayışlarla bağlılık içerir. Anadolu Türkçesinde "bağı" sözü; efsuncu, büyücü anlamında kullanılır. Altaylar'da "baylu" sözü; dokunulmaz, kutsal ve yasak anlamına gelir. Slav dillerine bu kökten geçen bazı kelimeler vardır. Örneğin Sırp-Hırvatçada kullanılan, "Bayati" (büyülemek, efsunlamak, fala bakmak) gibi.

Kaynakça

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

• Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (May Ene)