Manapa-Tarhunta mektubu
Manapa-Tarhunta mektubu (CTH 191; KUB 19.5 + KBo 19.79), MÖ 13. yüzyıldan kalma Hitit dilinde yazılmış parça bir metindir. Mektup, Seha Nehri Ülkesi'nin vasal kralı Manapa-Tarhunta tarafından Hitit kralına gönderilmiştir. Mektupta Manapa-Tarhunta, Hititlerin kuzeybatı Anadolu üzerinde yeniden kontrol kurma girişimlerini tartışmaktadır. Mektup özellikle, genellikle Troya ile özdeşleştirilen Wilusa'dan bahsetmesi açısından dikkate değerdir.
İçerik değiştir
Mektup, yazarını Seha Nehri Ülkesi'nin vasal kralı Manapa-Tarhunta olarak tanımlamaktadır. Manapa-Tarhunta, Mursili II MÖ 1321'de Hitit tahtına çıktığında zaten iktidarda olduğunu ve MÖ 1295'ten 1272'ye kadar hüküm süren Muwatalli II tarafından iktidardan uzaklaştırıldığını gösteren diğer Hitit belgelerinde tartışılmaktadır. Muhatap açıkça belirtilmemekle birlikte, akademisyenler genellikle bunun Muwatalli II olduğu konusunda hemfikirdir.[1]
Mektup Muvattalli'ye "şu anda her şeyin yolunda olduğu" güvencesini vererek başlamaktadır. Bir sonraki bölümde Hitit birliklerinin Seha'ya ulaştığı ve ardından Wilusa'ya saldırmak üzere yola çıktığı bildirilmektedir. Ancak Manapa-Tarhunta'nın kendisi ağır bir hastalık nedeniyle bu sefere katılamamıştır.[1]
Bir paragrafın ardından mektup asıl konusuna, bir grup zanaatkârın firarına dönüyor. Seha Nehri Ülkesi'nin Piyamaradu adında bir savaş lordunun saldırısına uğradığını ve Atpa adında bir adamı fiili hükümdar olarak atadığını öğreniyoruz. Saldırıdan sonra, Lazpa'dan bir grup boyacı Manapa-Tarhunta'dan Atpa'ya iltica etmişti. Ancak, bir Hitit alayının gelişinden sonra, komşu Mira'nın Kralı Kupanta-Kurunta zanaatkârların geri dönmesi için pazarlık yapmayı başardı.[1]
Yorum değiştir
Mektupta anlatılan olaylar Hititler ve Ahhiyawa arasındaki vekalet savaşının bir parçası olarak yorumlanmıştır. Mektubun kendisi Ahhiyawa'dan bahsetmese de, Tawagalawa mektubu gibi diğer metinler Piyamaradu'nun onlarla müttefik olduğunu ve Atpa'nın Ahhiyawa tarafından atanan Milawata valisi olarak görev yaptığını ortaya koymaktadır.[1][2]
Bu nedenle, Wilusa'ya yapılan bir saldırıdan bahsedilmesi bazen tarihsel bir Truva Savaşı'nın kanıtı olarak yorumlanmıştır. Bu yorum geçerli bir hipotez olmaya devam etse de, bölüm ayırıcı Piyamaradu'nun faaliyetlerinin Wilusa'ya yapılan saldırıdan ayrı bir konu olduğunu gösteriyor gibi göründüğünden, mevcut araştırmacılar tarafından tercih edilmemektedir. Dolayısıyla metin, Hititlerin bir iç ayaklanma ya da Hitit otoritesini reddeden krallığın kendisi yerine Ahhiya destekli bir kuşatmaya karşılık verdiğini düşünmek için bir neden sunmamaktadır. Hititolog Trevor Bryce şu uyarıda bulunmaktadır: "Genel olarak mektup, Truva Savaşı geleneği üzerinde sahip olabileceği olası etkiler açısından çok şüpheli bir değere sahiptir."[2][3]
Bununla birlikte, mektup Wilusa'nın Troya arkeolojik alanıyla özdeşleştirilmesini destekleyen önemli coğrafi kanıtlar sunmaktadır. Diğer metinlerden yola çıkan araştırmacılar genellikle günümüz Karabel Geçidi'nin Seha Nehri Ülkesi'nin güney sınırı olduğu sonucuna varmışlardır. Manapa-Tarhunta mektubu krallığın Lazpa'yı da içerdiğini öne sürdüğünden, bu durum krallığın kuzey sınırını Troas bölgesine yerleştirir. Mektup aynı zamanda Seha ve Wilusa'nın komşu olduğunu da öne sürdüğünden, bu bilgi Wilusa'nın olası konumlarını Troya'nın tek büyük müstahkem şehir olduğu bir bölgeyle sınırlandıracaktır. Bu argümanlar akademisyenler tarafından genel olarak kabul edilmekle birlikte, sorgulanamaz olarak görülmemektedir. Özellikle Max Gander, metnin Seha'nın Lazpa'ya hükmettiği şeklinde okunmasına gerek olmadığını ve kentin Meander Nehri'nin güneyine kadar uzanabileceğini ileri sürmüştür.[4][5]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynaklar değiştir
- ^ a b c d Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 140-144. ISBN 978-1589832688.
- ^ a b Bryce, T. (2005). The Trojans and their Neighbours. Taylor & Francis. ss. 184-185. ISBN 978-0-415-34959-8.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 143-144. ISBN 978-1589832688.
- ^ Max Gander (2014), An Alternative View on the Location of Arzawa. 1 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hittitology today: Studies on Hittite and Neo-Hittite Anatolia in Honor of Emmanuel Laroche’s 100th Birthday. Alice Mouton, ed. p. 163-190
- ^ Bryce, T. (2005). The Trojans and their Neighbours. Taylor & Francis. ss. 86,184-185. ISBN 978-0-415-34959-8.
Literatür değiştir
- Eric H. Cline, Gary M. Beckman, Trevor Bryce, eds (2012), The Ahhiyawa Texts. Brill 9789004219717 (9004219714)
- Forrer, Forsch. I/1 ('26) 90ff., AU ('32) 170 n.1
- Houwink ten Cate, JEOL 28 (1985) 33-79;
- Steph. JAOS 84:27 n. 35