Mahoşkuşha petroglifleri
Mahoşkuşha petroglifleri Adıge Cumhuriyeti'nde bulunan çakıl taşları üzerindeki işaretler (oyulmuş çizimler). Bu deşifre edilmeyen petroglifler, "Azilian çakıl taşları" (Azilian kültürü) tipine aittir. MÖ. IX-VIII bin olarak tarihlendirilir.[1] 1983-84'te P.U. Autlev tarafından araştırıldı. 90 adet çakıl taşından oluşmaktadır. Mahoşkuşha'nın piktografik çizimlerinden biri, Adıge Nart destanının olay örgüsünden birini oldukça ikna edici bir şekilde yakalıyor, bu da Çerkes kronolojisinin başlangıcı ve Nart destanının en eski döngülerinin yaratılış zamanının netleştirilmesi açısından bu anıtı daha da önemli kılıyor. Mahoşkuşha çakıllarının üzerinde, ortasında boğa olan bir daire oluşturan yaylar ve oklarla iki tür "insan" ve "avcı" tasvir edilmiştir. Vücutlar bazılarında uzun, bazılarında kısadır. Bir başka Mahoşkuşha çakıl taşı, Nart Tlepş'i, atılmadan önce adı söyleneni vuran bir ok yaparken tasvir ediyor. Nart efsanesinde okun üç kişiyi yenmeyi amaçladığı söylenir: Sawsırıqo, Pşetıqç'eç' (kısa boyunlu), Blıpqç'eç' (kısa boylu). Pşetıqç'eç' ve Blıpqç'eç', şaşkına dönmüş ve dağın eteğine yapışmış olan Sawsırıqo, Tlepş'in okunu alt etmeyi ve hayatta kalmayı başardı. Bu sahne de Mahoşkuşha çakıllarında tasvir edilmiştir.
Keşfi
değiştir1983'te, taş ocağında, 2 ve 6 numaralı yerel okul öğrencileri, Adige bölge yerel müzesine getirdikleri resimlerle birkaç çakıl taşı buldular. Keşif yeri, Proletarskiy 1 çiftliğinin kuzey eteklerinde, Maykop'un doğusundaki Mahoşkuşha Dağı'nın çakıl çukurudur. Bölge, 1983-84'te P.U. Autlev liderliğinde araştırıldı.[2] İki yıllık özenli çalışmanın sonucunda 90 petroglif bulundu.
İçerik
değiştir- 4 konik konut, 7 yay, 30 ok, 28 dart, iki mızrak, 1 kement.
- 9 petroglif, 9 av sahnesini tasvir ediyor.
- Azil çakıllarında olmayan bir fil, bir geyik, bir vahşi at ve bir boğa, bir mamut (Azil kültürü);
- stilize insan figürleri (küçük adamlar) ile geometrik ve soyut semboller.
Çakıl taşları üzerindeki karakter grupları, çizgiler şeklinde yatay olarak düzenlenmiştir. İkincisi, birbirinden yatay çizgilerle ayrılır (bir ve dört bölme çizgisine sahip örnekler sunulur). Bunlar yazı yüzeyinin bölünmesinin en eski örnekleridir[1].
Merkezî arsa, geometrik şematizm tarzında yürütülen bir kişinin imgesidir ve ardından hayvanların görüntüleri gelir: bir mamut, bir fil, bir boğa, bir at, bir geyik, bir keçi, bir kurt ve bir tavşan. Memeliler aşağı yukarı gerçekçi bir tarzda çizilmiştir [2] .
Tüm işaretler düşünüldüğünde, rastgelelik değil, belirli bir hikâye hissi vardır.
M.İ. Zilberman bildiriyor [1] :
- Azil karakterlerinin (39-40'ı tekrarlanmayan) gliflerini Mahoşkuşha karakterleriyle karşılaştırırken, 6 glif çakışıyordu.
- Bazı Mahoşkuşha işaretlerinin Gravettian kültürü zamanından (MÖ. 28-20 bin) olduğu bilinmektedir. Üçgen şeklindeki işaret daha da eskidir: "Orta Paleolitik'in Mousterian döneminden (100 ila 40 bin yıl önce) başlayarak mezarların üzerine üçgen şekilli taşlar yerleştirmeye başladılar" (M. Gimbutas). Ve bir başka işaret MÖ. XV-XII binlere ait; La Roche, Fransa'da bulunan oval muskadaki işarete benzer.
Arkeolog Autlev, bunun seküler değil, kutsal bir yazı [2] olduğu hipotezini ileri sürdü. Zilberman'a göre Azil taşları güneyliler tarafından, Mahoşkuşha taşları kuzeyliler tarafından yaratıldı[1]. Arkeolog N.G. Lovpaçe'ye göre ise çakıl taşları üzerindeki Mahoşkuşha petroglifleri, muhtemelen Aramice yazısıyla ilgili.
Ek bilgi
değiştirTaş ocağında, daha sonra, 8 zıpkın ve bir kolye bulundu.
Mahoşkuşha Dağı'nın adı, Mahoş kabilesinin adından ve kuşha (къушхьэ [qʷəɕħa], "dağ") kelimesinden gelmektedir.
Ayrıca bakınız
değiştirNotlar
değiştir- ^ a b c d "М. И. Зильберман. Архаичные письменности". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2012.
- ^ a b c "Северо-Западный Кавказ в эпоху камня". 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
Edebiyat
değiştir- Аутлев П. У., Петроглифы Махошкушха в Майкопском районе // Вопросы археологии Адыгеи, 1986, с. 110—151.