Lima fasulyesi

Lima fasulyesi
Taksonomi
Kingdom:	Plantae
Clade:	Tracheophytes
Clade:	Angiosperms
Clade:	Eudicots
Clade:	Rosids
Order:	Fabales
Family:	Fabaceae
Subfamily:	Faboideae
Genus:	Phaseolus
Türler:	P. lunatus
Binominal isim
	Phaseolus lunatus; ; L.
sinonim
	Dolichos tonkinensis Bui-Quang-Chieu; Phaseolus bipunctatus Jacq.; Phaseolus ilocanus Blanco; Phaseolus inamoenus L.; Phaseolus limensis Macfad.; Phaseolus lunatus var. macrocarpus (Moench) Benth.; Phaseolus macrocarpus Moench; Phaseolus portoricensis Spreng.; Phaseolus puberulus Kunth; Phaseolus rosei Piper; Phaseolus saccharatus Macfad.; Phaseolus tunkinensis Lour.; Phaseolus vexillatus Blanco, nom, illeg, non L.; Phaseolus viridis Piper; Phaseolus xuaresii Zuccagni;

.

Lima fasulyesi (Phaseolus lunatus); tereyağlı fasulye, sieva fasulyesi, çift fasulye,^[2]^[3] Madagaskar fasulyesi veya mum fasulyesi olarak da bilinen (Phaseolus lunatus) yenilebilir tohumları veya fasulyeleri için yetiştirilen bir baklagildir.

Kökeni ve kullanımları değiştir

Phaseolus lunatus Orta ve Güney Amerika'da bulunur. Ekili lima fasulyesinin iki gen havuzu bağımsız evcilleştirme olaylarına işaret eder. Mezoamerikan lima fasulyesi neotropik ovalarda dağıtılırken diğeri batı And Dağları'nda bulunur.^[4] Peru'da keşfedildiler. Yerli çiftçiler tarafından medeniyet döneminde yetiştirilen ilk bitki olabilirler.^[5]^[6]

And Dağları'nın evcilleştirilmesi MÖ 2000 civarında gerçekleşti ^[7] ve büyük tohumlu bir çeşit (lima tipi) ürettildi, ikincisi ise MS 800 civarında Mezoamerika'da gerçekleşti ve küçük tohumlu bir çeşit (Sieva tipi) üretildi.^[7] 1300 civarında ekim Rio Grande'nin kuzeyine yayıldı ve 1500'lerde bitki Eski Dünya'da yetiştirilmeye başlandı.^[7]

Islah değiştir

Lima fasulyesi dünya çapında, özellikle Meksika'da, ekonomik ve kültürel öneme sahip ıslah edilmiş bir türdür. Türün iki çeşidi vardır. Yabani çeşidi silvester, ıslah edilmiş çeşidi ise lunatus'tur. ^[4]

Kaynakça değiştir

^ "Phaseolus lunatus L. — The Plant List" 27 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. theplantlist.org.
^ "Double Beans". IndiaMART. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Splendour Seeds Butter beans,double beans,lima beans vegetable seeds". ASIN B078MDLFC4.
^ ^a ^b Serrano-Serrano (July 2012). "Evolution and Domestication of Lima Bean in Mexico: Evidence from Ribosomal DNA". Crop Science. 52 (4): 1698-1712. doi:10.2135/cropsci2011.12.0642.
^ "Cookbook:Lima Bean - Wikibooks, open books for an open world". 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Recipes, Latin American cooking. Time-Life International (Nederlands). 1970. s. 21. ISBN 9780809400638. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ ^a ^b ^c Motta-Aldana (September 2010). "Multiple Origins of Lima Bean Landraces in the Americas: Evidence from Chloroplast and Nuclear DNA Polymorphisms". Crop Science. 50 (5): 1773-1787. doi:10.2135/cropsci2009.12.0706.

Dış bağlantılar değiştir

Gelecek İçin Bitkiler: Veritabanı Arama Sonuçları 5 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Resimli Baklagil Genetik Kaynakları Veritabanı 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Phaseolus Adlarını Sıralama 17 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Florida Folklife Koleksiyonundan "Butter Beans" adlı bir şarkının kaydı (Florida Eyalet Arşivlerinden halkın kullanımına sunulmuştur) 9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
USDA Ulusal Tarım Kütüphanesi Lima Bean Dijital Sergisi 20 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Phaseolus lunatus L. — The Plant List" 27 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. theplantlist.org.

[2] "Double Beans". IndiaMART. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] "Splendour Seeds Butter beans,double beans,lima beans vegetable seeds". ASIN B078MDLFC4.

[Serrano-Serrano_et_al_2012-4] Serrano-Serrano (July 2012). "Evolution and Domestication of Lima Bean in Mexico: Evidence from Ribosomal DNA". Crop Science. 52 (4): 1698-1712. doi:10.2135/cropsci2011.12.0642.

[5] "Cookbook:Lima Bean - Wikibooks, open books for an open world". 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[leonard-6] Recipes, Latin American cooking. Time-Life International (Nederlands). 1970. s. 21. ISBN 9780809400638. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[motta-7] Motta-Aldana (September 2010). "Multiple Origins of Lima Bean Landraces in the Americas: Evidence from Chloroplast and Nuclear DNA Polymorphisms". Crop Science. 50 (5): 1773-1787. doi:10.2135/cropsci2009.12.0706.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]