Libya'daki Çerkesler
Libya'daki Çerkesler (Çerkesçe: Либием ис Адыгэхэр; Arapça: الشراكسة في ليبيا) Libya'da yaşayan Çerkeslerdir. Çoğunlukla Misrata ve Bingazi'de yaşarlar.[1][3] Kaddafi dönemi uygulanan ayrımcılık politikaları sebebiyle Çerkes diasporasının yaşadığı diğer ülkelerin aksine Çerkesler Libya’da sivil ve askeri bürokraside yoktur.[2] Neredeyse tamamen Libya toplumuna entegre olmuş ve çoğunlukla Araplaşmışlardır.[1]
  | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Mısrata, Bingazi | |
| Diller | |
| Din | |
Tarih ve kültür değiştir
Tarih değiştir
Ortadoğu'daki diğer birçok Çerkes diasporasından farklı olarak Libya Çerkesleri, Çerkes soykırımı sırasında sürgüne gönderilen Çerkeslerin torunları değil, 9. yüzyıldan beri halifelerin ordularında görev yapan Çerkes Memlüklerin torunlarıdır.[2][4][5] Osmanlı'ya isyan edip bağımsız bir Mısır devleti kuran Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın 2 Mart 1811'de Çerkes Memlükleri katletmesinin ardından hayatta kalanlar Libya'ya kaçtı ve Misrata'da ve Bingazi'nin Rasu Abide'sinde topluluklar kurdu.[1]
Kültür değiştir
Libya Çerkesleri arasındaki gelenekler çoğunlukla Araplaştırılmıştır.[6] Neredeyse hiç biri Çerkesçe bilmemektedir.[1] Ancak yakın dönemde "köklerine dönmek" isteyen Libyalı Çerkesler olmuştur, 2022'de Libya Çerkesleri örgütlenerek "Çerkes Kongresi" olarak toplandı.[7][8][9]
Kaddafi dönemi değiştir
Kosova'daki Çerkesler 1998 yılında Adıge Cumhuriyeti'ne taşınmış ve Muammer Kaddafi köye destek ve bağış göndermişti. Kaddafi, kendi deyimiyle Çerkeslere ve onların tarihsel acılarına derin bir saygı gösteriyordu.[10] 25-28 Haziran 1998’de Krasnodar’da Dünya Çerkes Birliği Kongresi’ne Kaddafi tarafından "Libya Çerkeslerini temsil eden" bir temsilci gönderildi.[1][2] Ancak Kaddafi döneminde Çerkesler Arap olmayan diğer gruplarla beraber devlette üst pozisyonlardan kovuldular.[2] 1969’da Kaddafi’yi iktidara getiren darbede yer alan Çerkes komutanlar da bu sebeple desteği çekti.[2]
8 Mart 2011'de Muammer Kaddafi, Ürdün'deki Çerkeslerle görüşmek ve onların desteğini almak üzere Ürdün'ün başkenti Amman'a bir diplomat görevlendirdi.[2][4] Ürdün Çerkesleri bu ziyarete yanıt vermedi.[2][11][12]
Libya'daki Çerkes aileleri değiştir
| Arapça | Çerkesçe |
|---|---|
| Haddur | - |
| el-Ramalli | - |
| Sheneb | Şenıbe |
| el Mahishi | - |
| Hamka | Thamoka |
| el Rucubat | - |
| Ablagho | Belagh |
| Dankali | - |
| el Delh | - |
Önemli üyeler değiştir
- Umar Muhayshi - Libya ordusu subayı.
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f Natho, Kadir I. (3 Aralık 2009). Circassian History (İngilizce). ISBN 978-1-4653-1699-8. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h i "Kaddafi kayıp Çerkeslerin peşinde". www.ntv.com.tr. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ Nart Magazine 63(27), Circassian Charity Society, Amman, September 1998.
- ^ a b Tanrıverdi Yaşar, Nebahat (17 Nisan 2011). "Ortadoğu Araştırmaları Merkezi". Ortadoğu Araştırmaları Merkezi. 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ Andrew McGregor, A Military History of Modern Egypt: From the Ottoman Conquest to the Ramadan War, Praeger Security International, Westport Conn., 2006, pp.59-70.
- ^ Amjad Jaimoukha, The Circassians: A Handbook, Curzon, Surrey England, 2001, p.119.
- ^ "Libyalı Çerkesler Örgütleniyorlar". Nart Ajans. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ Gazetesi, Jineps (31 Aralık 2022). "Libya Çerkesleri toplantı yaptı". Jineps Gazetesi. 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ "Çöl Çerkesleri bir araya geldi". Ajans Kafkas. 2 Aralık 2022. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ Al- Shishani, Murad Batal. Qaddafi Tries to Secure Loyalty of Circassians of Misrata
- ^ "Радио Эхо Москвы". 26 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023.
- ^ Инорм-аналит издание "Сегодня РУ"[ölü/kırık bağlantı]