Kullanıcı:Kbetull/deneme tahtası

EĞİTİMDE OKUL KÜTÜPHANELERİ: TÜRKİYE’DE DURUM

Okul kütüphaneleri, içinde bulunduğu okulun eğitim ve öğretim amaçlarını yerine getirebilmelerinde onlara yardımcı olabilecek her türlü materyali toplayan, düzenleyen ve hizmete sunan kurumlardır. Okullardaki eğitim ve öğretim çalışmalarını destekler, yer türden yayınlarla öğrencilerin bilgi ihtiyaçlarının giderilmesinde yardımcı olan ve kültür düzeylerini geliştiren, okuma alışkanlığı kazandıran ve kütüphaneyi kullanmayı öğreten kurumlardır.

Okul Kütüphanelerinin amaçları;

•       Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak.

•       Öğrencilerin bireysel yönde gelişimini sağlamak.

•       Öğretmen, öğrenci ve gerekirse veli için uygun olan kaynakları sağlamak.

•       Eğitim ve öğretim programını desteklemek.

•       Öğrencilere bili edinmeleri için fırsat sunmak.

•       Öğrencilere kütüphane alışkanlığı kazandırmak

•       Öğrencilerin kütüphaneyi etkin bir şekilde kullanmalarını sağlamak.

•       Uygun kaynak ve hizmetlerle öğrencileri bilgiye eriştirmek.

Okul kütüphanelerinin önemi günümüz Türkiye’sinde oldukça büyük bir yere sahiptir. Çocukların eğitim ve öğretim gördükleri kurumların onların ihtiyaçlarını mümkün olduğunca iyi ve etkin bir şekilde karşılaması gerekir. Bilgi almalarında, edinmelerinde ve paylaşmalarında, ders aldıkları okulun kütüphanesini her gün kullanan çocuklar olmalıdır. Toplum anca kültürlü olduğu vakit kendini başkalarına kabul ettirebilir. Bu da eğitime önem vermekle olur. Küçük yaştan itibaren okulla tanışan çocuklar, bir kütüphanenin varlığından da haberdar olmalıdır. Kütüphaneyi tanımalı ve nasıl bir yer olduğunu, orada neler yapıldığını, nelerden yararlanabileceğini bilmelidir. Vaktini en değerli şekilde orada harcayacağını onlara öğreten, yol gösterici olan kütüphaneciyle tanışmalılardır. Kütüphanelerin varlığı ve sürdürülebilir olması sağlanıp, çocuklar için ikinci bir okul haline getirilmelidir. Öğrenciler yaşam boyu öğrenmeye hazır duruma gelmelidir. Bu da iyi bir okul kütüphanesi ile mümkün olacaktır.

Günümüzde okul kütüphanelerinin tüm okullarda açılması ve öğrencilerinin hizmetine sunulması gerekmektedir. Okullarda kütüphane için ihtiyaç olan mekanın ayrılması ve kurulan kütüphaneler için atanacak olan kütüphane personelinin maaşının karşılanacağı bir bütçe ayrılması gerekmektedir. Kütüphanenin en önemli elemanı kütüphanecidir. Okul kütüphaneleri başarılı ve araştırma potansiyeli olan öğrencilerin yetişmesinde çok önemli bir parça olmuştur. Günümüzde öğrencilerin yaşam boyu öğrenmeye hazırlanması ve bilgiyi kullanma, araştırma, bilgi edinmeleri ile kütüphaneyi kullanmaları zorunlu hale gelmiştir. Fakat kütüphanelerinin eksikliği öğrencilerin yaşam boyu öğrenmelerinde, daha eğitimlerinin ilk dönemlerinde olmalarına rağmen bilgiye erişememelerine sebep olmuştur. Bu dönemlerde öğrenciler kendilerini geliştirmek için kütüphaneyi kullanmayı bir hobi edinmeleri gerekirken kütüphane yokluğu ile baş başa kalmışlardır. Öğretmen ve ders kitabının odakta olduğu bir eğitim sistemi yürütülmektedir. Bu nedenle okul kütüphanesinin de umursanacağı pek düşünülemez.

Okul kütüphanelerinin yenilikçi hizmetleri:

•       Eğitim, kültür, bilgi ve belge hizmetleri veren kurumlarla işbirliği yapılması;

•       Eğitici, eğlendirici ve dinlendirici faaliyetlerin olması;

•       Bilgi okuryazarlığı eğitiminin verilmesi;

•       İnternet erişimi sağlanması;

•       E-kaynaklar (e-gazeteler, e-kitaplar, dijital görüntüler, sesli kitaplar, müzik, e-dergiler, videolar, gazeteler, bibliyografik veri tabanları ve diğer e-kaynaklar) desteğiyle zenginleştirilerek sunulan koleksiyona sahip olması;

•       Toplantılar ve seminerler düzenlenmesi;

•       Çocuklar ve gençler için okuma listeleri hazırlanması;

•       Sinema günleri organize edilmesi;

•       Sosyal medya kullanımı (Bloglar, Facebook, Twitter, Sina Weibo, Flickr, YouTube) için gerekenlerin yapılması

•       Mobil cihazlar için uygulamalar geliştirilmesi;

•       Çocuklar için öğrenme, bir araya gelme, ders çalışma ve oyun alanları kurulması;  gibi maddeler sayılabilir.

Ülkemizde bulunan okulların üçte ikisinde kütüphane bulunmamaktadır. Kütüphane bulunan okullarda da personel yetersizliği görülmektedir. Personele sahip kütüphanelerin ise neredeyse hiçbirinde meslekten yetişen kütüphaneci görev almamaktadır. Yönetmelikte açık bir hüküm bulunmasına rağmen bu durum böyle devam etmektedir. Öğrencilerinden herhangi bir konuda bir çalışmayı isterken bunu hangi kaynaklara başvurarak hazırlayabileceğini ve bu kaynakların kütüphanelerde bulunup bulunmadığını bilmek ve öğrencilere araştırma yapmayı, kütüphane kullanmayı ve kaynaklardan yararlanmayı öğretmek zorunda olan öğretmen genelde böyle bir kaygı taşımadığı ve bu kaygıyı taşımak zorunda hissettirecek bir eğitim sistemi olmadığı için kütüphane olgusuna da sahip çıkamamaktadır.

Okul kütüphanecisinin görevi, kütüphanenin planlanmasını sağlamak ve iyi bir şekilde yönetmektir. Alanında uzman ve mesleki olarak yeterli düzeyde olmalıdır.  Okuldaki herkesle birlikte çalışan, halk kütüphanesiyle birlikte diğer kütüphanelerle bağlantı kuran, okul kütüphanesinin planlamasından ve yönetiminden sorumlu olarak görevini en iyi şekilde yapan ve gerek öğretmenlerin gerekse öğrencilerin değişik bilgi kaynaklarına erişim becerilerinin öğretilmesinde ve çalışmaların planlanmasında etkin olan mesleki uzmanlık niteliklerine sahip görevli bir meslekten kütüphaneci olmalıdır. Öğrenmeyi öğrenme modelinin tercih edilmemesi, okullarda öğrencilerin not alıp ezber yapmaktan öteye gidilmemesinden kaynaklanmaktadır.

Okul kütüphaneleri çağdaş eğitimde önemli bir yeri olan kurumlardır. Sadece eğitim prosedürünün gerekli gösterdiği materyal ve kaynakları toplayıp öğrencilere sunan bir kuruluş değildir. Gerçekleştirdiği çeşitli fonksiyonlarla öğrencilere geniş çalışma koşulları sağlayan, ders programına katkıda bulunup zenginleştiren, öğrencilerin farklı bireysel isteklerini karşılayan, boş zamanlarını etkin kullanmaları için fırsat yaratan bir bütündür.

Eğitim ve kültür politikaları eğitim ve öğretim faaliyetleriyle eş zamanlı olarak yürütülmelidir. Okul, kütüphane ile bir düşünülmelidir. Her okulda bir kütüphane olmalıdır.

Az sayıda olan okul kütüphanelerinin birçoğunda çağdaş eğitimin gerektirdiği kaynaklar bulunmamaktadır. Düşük kalitede, konu olarak gereksiz olan kaynaklar ve yine düşük kalitede olan ansiklopediler kütüphane koleksiyonunda bulunmaktadır. Öğrencilerinden herhangi bir konuda bir çalışmayı isterken bunu hangi kaynaklara başvurarak hazırlayabileceğini ve bu kaynakların kütüphanelerde bulunup bulunmadığını bilmek ve öğrencilere araştırma yapmayı, kütüphane kullanmayı ve kaynaklardan yararlanmayı öğretmek zorunda olan öğretmen genelde böyle bir kaygı taşımadığı ve de bu kaygıyı taşımak zorunda hissettirecek bir eğitim sistemi olmadığı için kütüphane olgusuna da sahip çıkamamaktadır.

Okul kütüphanelerinin önemi, sorunlarının çokluğu ve çeşitliliği ile eğitimdeki önemli fonksiyonundan dolayı, bugünkü Şube Müdürlüğü düzeyindeki Okul Kütüphaneleri biriminin, en azından Daire Başkanlığı şeklinde yeniden yapılandırılması sağlanmalıdır. Okul kütüphanelerinde üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi bölümlerinden mezun meslek elemanlarının uygun unvan ve kadro şartlarıyla istihdamı sağlanmalıdır. Öğretmenlerin üniversite öğrenimleri içerisinde mutlaka bilgi okuryazarlığı, yaşam boyu öğrenme, dolayısıyla kütüphane kullanımı ve kütüphanenin örgün ve yaygın eğitimdeki yeri konusunda bilgilenebilecekleri zorunlu dersler yer almalıdır. Çünkü öğretmenin benimsemediği ve dersleri kapsamında kullanımını teşvik etmediği bir durumda, her yönüyle mükemmel kütüphaneler kurulmuş olsa da öğrenciler tarafından kullanılmaları neredeyse imkânsızdır. Başka bir ifadeyle, öncelikle öğretmenlerin kütüphane algılarının olumlu noktaya yükselmesine yönelik olarak üniversite sisteminde gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

KAYNAKÇA

YILMAZ, E. (2015). EĞİTİMDE OKUL KÜTÜPHANELERİ: TÜRKİYE’DE DURUM. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 259-286.