Kullanıcı:Hadi ULUKAN/deneme tahtası

Ranciere Sokratik yönteme maruz kalan bir kişinin o an uyuştuğunu ve ne şekilde yönlendirilirse öyle hareket etiğini düşünür. “Zihin bir dolambaçtan öbürüne, yola çıkarken aklından bile geçirmemiş olduğu bir hedefe varır sonunda. Ona ulaşmış olmasına şaşar, geri döner, kılavuzunu görür, şaşkınlık hayranlığa dönüşür ve bu hayranlık onu aptallaştırır. Öğrenci, yalnız ve kendi başına bırakılmış olsaydı, o yolu takip etmemiş olacağını hisseder”. Ranciere ‘in Droit et philosophie panecastique. s. 42’den aldığı bu alıntı Sokratik yöntemin gerçekliğini gün yüzüne çıkarmaktadır. Hatırlanacağı üzere Platon’un Devlet eserinde bu alıntıda olduğu gibi bir yol izlenmektedir. Sokrates adalet tartışmasından devlet görüşüne, devletinden ise ruh göçü anlayışına geçmiş ve karşısındakini uyuşturarak tartıştığı kişi ne olduğunu bile anlamadan eseri bitirmiştir.

Sokratik yöntem aslında bir satrançsal retoriktir. Sokrates döneminde retorik, sofistler tarafından kullanılan ve erdem, siyaset, iyilik ve kötülük gibi kavramları anlatmak için etkili bir yöntemdir. Sokrates bunun varlığından haberdar olmakla birlikte bu retoriği diyalektik konuşmada üstün gelmek için retorik konuşmayla satrançta hamle tahin etme yöntemini birleştirdiği ve böylelikle tartıştığı kişiye karşı bir tartışma üstünlüğü sağladığı söylenebilir. Retorik ve hamle tahmin etmenin birleşmesi, bir tartışmada söylenen bir sözün karşıdaki kişinin söyleyeceği cevabı tahmin ederek ona göre bir konuşma sergilenmesine yardımcı olmaktadır. Örneğin Sokrates Platon’un Menon diyalogunda gerek Menon ’la tartışmasında gerekse köle çocukla diyalogunda bu satrançsal retoriği kullanmıştır. Tartışma ortamında Sokrates bir şeyler söylemeden önce karşısındaki kişinin nasıl bir karşılık vereceğini tahmin ederek ona göre bir konuşma sergiler. Yani Sokrates satrançsal retoriğe uygun olarak bir tartışma konusu açarak konuşmanın galibi olmaya çabaladığı söylenebilir.