Kullanıcı:Eylulocal12/Ayın düzensizliği
Astronomi de, düzensiz ay,düzensiz yörünge veya düzensiz doğal yörünge uzaklığı takip eden, eğimli ve sıklıkla dışmerkezli ve gerici uzaklığı takip eden, birer doğal yörüngedir . Düzenli uyduların aksine onların esas gezegenleri tarafından bunlar çekim alanına alındı ve yörünge etrafında oluştular.
113 düzensiz uydu keşfedildi , tüm 4 büyük yörüngenin büyük gezegenlerinde (Jüpiter,Satürn,Uranüs,Neptün)[citation needed] Gezegenlerin en büyüğü Jüpiter'in Himalia ,Satürn'ün Phoebe, Uranüs'ün Sycorax,ve Neptün'ün Triton. 1997'de, ilk iki düzensiz Uranüs keşfedildi , Caliban ve Sycorax. Güncel olarak düşünülen düzensiz uydular güneşmerkezli yörüngenin yakınlarındaki güncel yerlerinden yakın gezegenlerinin oluşumundan sonra alıkonuldu. Alternatif teoride, kökeninden daha dışarıda olan Kuiper belt, güncel gözlemler tarafından desteklenmedi.
Tanım değiştir
| Planet | rH, 106 km[1] | rmin, km[1] | Number |
|---|---|---|---|
| Jupiter | 51 | 1.5 | 59 |
| Saturn | 69 | 3 | 38 |
| Uranus | 73 | 7 | 9 |
| Neptune | 116 | 16 | 7 (including Triton) |
Düzensiz uydunun geniş ölçüde kesin onaylanmış tanımı yoktur. Gayri resmi olarak, eğer onlar gezegenden yeterince uzaklıktaysa uydular düzensiz olarak düşünülür. Yörünge düzleminin devinimi temelde Güneş tarafından kontrol edilir.
Pratikte, uyduların yarı büyük ekseni gezegenin tepe küresiyle karşılaştırıldı. (bu şu demek , bu küre gravitasyonal etkidir.) .Düzensiz uyduların yarı büyük ekseni 0.05 dan büyüktür, apoapses in genişlemesi 0.65 kadardır.[1] Tepe kürenin yarıçapı yandaki tablo da verilmiştir.
Yörüngüler değiştir
Current distribution değiştir
Düzensiz uyduların bilinen yörüngeleri aşırı çeşitlidir, fakat kesin kurallar vardır. Tersine giden yörüngeler prograd yörüngelerden daha yaygındır(83%) .Uyduları olmayanlar yörünge eğilimleri olarak bilinir ve 55° den büyüktür (veya 130°den küçük retrograd uyduları için).Ek olarak, bazı gruplar tanımlanabilir,bir büyük uydu benzer yörüngeyle birlikte benzerlerinden paylaşabilir.
Gezegenlerden uzaklığı verildiğinde, Güneş sayesinde dıştaki uydunun yörüngesi baya sıkıntılı ve yörüngelerinin elementleri kısa aralıklarda genişçe değişebilir. Pasiphae nın yarı büyük ekseni ,örneğin , 2 yıl içinde 1.5 gm kadar değişirler (yalnız yörüngelerde) ,eğilimi 10°civarındadır , dışmerkezlilik eğilimide 24 yılda 0.4 kadardır.[2]Sonuç olarak, verilen tarihte dokunumlu elementlerden ziyada ortalama yörünge elementleri grupları tanımlamakta kullanılırdı. (Benzer olarak, uygun yörünge elementleri astroidlerin yakınlarını tanımlamak için kullanılırdı.)
Köken değiştir
Güneş merkezli yörüngelerden düzensiz uydular yakalanmış. (Aslında, büyük gezegenlerin düzensiz ayları görünür. ), Jovian ve Neptunian trojans, ve gri Kuiper belt nasneleri aynı kökene aittir.[3]) Bunun oluşması için, şu üç şeyin gerçekleşmesi gerekir:
- Enerji dağıtımı (örneğin ilkel gaz bulutlarının etkileşimi)
- Kısa bir süre içinde bir gezegenin tepe küresinin önemli bir oranda genişlemesi (40%) (binlerce yıl içinde)
- Üç cisim etkileşiminde enerji aktarılması. Bu şunları içerir :
- Bir çarpışma (veya yakın karşılaşma) yeni cismin veya bir uydunun , sonucunda gelen cisim enerji kaybeder ve yakalanır.
- Gelen çift maddenin aralarındaki yakın karşılaşma ve bir gezegenin (veya muhtemel varolan ay), sonucu alınan ikilinin bileşenleri. Bu tür rota önerildi çoğunlukla Triton için.[4]
Yakalandıktan sonra , küçük ayların benzeri uydular onları takip eder ve uyduların birkaçı ayrılabilir ve bu gruplaşmaya sebep olur. Rezonans ayrıca değiştirilebilir ve yörüngeler grup yapılarak daha az tanınabilir.
Uzun vadeli stabillik değiştir
Apocenter in yakınlarındaki önemli karışıklıklara rağmen , düzensiz ayların güncel yörüngeleri düzenlidir.[5] Birçok düzensizin sürekliliğinin sebebi şudur yörüngeler secular veya Kozai resonance ile birliktedir.[6]
Ek olarak, Taklit şunları gösteriyor:
- Yörüngenin eğimi 50° ve 130° arasında oldukça süreksizdir : Dış merkezlilik hızlıca artar ve sonuç olarak uydusunu kaybeder. [2]
- Ters yönde giden uydular prograddan fazlaca düzenli (sürekli) (ters yönde giden düzenli uydular gezegenden çok daha uzakta bulunur.)
Dışmerkezliliğin artışı sonuçları gökada enberilerinden ve büyük gökada ötesinden küçüktür. Uyduların girişi düzenli kuşağın ayları ve kayıbı veya kazanın çıkarılması vasıtasıyla ve yakın yüzleşmedir. Bundan farklı olarak, Güneş aracılığıyla artan karışıklık büyüyen gökada enötesi tepe küresinden uzağa itilir.
Tersine giden uydular, progradlarla karşılaştırıldığında gezegenlerden uzakta bulunur . Entegrasyonların sayısal olarak incelenmesiasimetri ile gösterilir. Eğimin ve dışmerkezlilik kompleks fonksiyonlarının sınırları vardır, fakat genel olarak, prograd yörüngeleri yarı büyük eksen ile 0.47 rH (Tepe küresi yarıçapı) süreklidir, halbu ki for tersine giden yörüngelerin düzenliliği 0.67 rH a kadar genişleyebilir.
Prograd uydular için ana eksenin sınırı şaşırtıcı bir şekilde keskindir .Prograd uydusu , dairesel yörünge (eğim=0°) 0.5 rH a yerleşen 40 yıldan kısa süre içinde Jüpiter'den ayrılabilir .Etki ay tedirginliği rezonansı şeklinde açıklanabilir.Uydunun galaktik enötesinde , gezegenlerin ayın durumunu kontrol altına almak ve Güneş'e olan pozisyonunu sabit tutmak.Biriken karışıklığın etkisi her itişte dışarı dahada itilen uydulardır.[5]
Dönen gezegen eksen takımında prograd eden ve geriye doğru giden uyduların arasındaki asimetrisi Coriolis ivmesiyle sezgisel olarak açıklanabilir.Uyduların dengelenmesi için prograd uydular için ivme noktası dışarı doğru ve geriye doğru giden uydular için nokta içeri doğru .[7]
Fiziksel Özellikler değiştir
Büyüklük değiştir
Dünya'dan çok uzaktakiler için verilen Uranüs'ün ve Neptün'ün bilinen düzensiz uyduları Jüpiter ve Satürn'ünkilerden büyüktür; küçük olanların varlığı var olarak düşünülüyor fakat daha gözlem yapılmamıştır. Ancak, bu kafadaki gözlemsel önyargılar ile, dağılımın büyüklüğü dört büyük gezegeninkiyle benzerdir.
Genellikle,güç yasasına göre objenin sayısal olarak dışavurum çapı yaklaşık olarak D den küçük veya D ye eşittir:
- n q ile tanımlanan eğim
Yüzeysel olarak güç yasasında (q~2) büyüklük gözlemlendi 10 dan 100 km† ye kadar fakat daha dik 10 km‡ den küçük olanlar için (q~3.5).
Karşılaştırmalara göre, Kuiper kuşağı objelerinin dağılımı daha dik (q~4), 1000 km nin bir obje için , çapı 100km olan yüzlerce obje vardır. Dağılım büyüklüğü muhtemel kökene kayrayış sağlar (esir alma , çarpışma / parçalanma veya yapışma gibi..).
† Her 100km lik obje için , 10 km lik 10 obje bulunabilir. ‡Bir 10 km lik obje için,bazı 1 km lik 140 obje bulunabilir.
Renkler değiştir
Düzensiz uyduların renkleri renklerin indüksiyonu üzerinden çalışılabilir : maviden oluşan objenin belli büyüklüklerin farklılıklarının basit ölçümleri, görünebilir mesela yeşil-sarı ve kırmızı filtreler ile . Düzensiz uuyduların gözlemlenen renkleri birçok renksizden (grimsi) den (kırmızımsıya) ( fakat bazı kuiper kuşağı objeleri kırmızı kadar değil )
| beyazlık[8] | renksiz | kırmızımsı | kırmızı |
|---|---|---|---|
| düşük | C 3–8% | P 2–6% | D 2–5% |
| orta | M 10–18% | A 13–35% | |
| yüksek | E 25–60% |
Her gezegen in sistemi az da olsa farklı özellikler gösterir. Jüpiter'in düzensizlerigriden biraz kırmızıya kadar, C ile birlikte, P ve D tipi astroitler.[9] Bazı uydu grupları benzer renklerde gözlemlenebilir (diğer bölümlerde göreceksiniz). Saturn'ün düzensizleri Jüpiter'den biraz daha kırmızıdır.
Uranüs'ün büyük düzensiz uyduları (Sycorax ve Caliban) ışıkları kırmızı , halbuki küçükleri Prospero ve Setebos gri, Neptün'ün uyduları Nereid ve Halimede gibi .[10]
Spektrumlar değiştir
Güncel kararlarla birlikte, birçok uydunun görünebilir ve yakın kızılötesi spektrumları özelliksiz görünür. Şimdiye kadar , Phoebe ve Nereid üzerinde su buzu anlamına geldi ve özellikleri sulu değişikliklere katkıları Himalia da bulundu .
Rotasyon değiştir
Düzenli uydular gelgit arasında sıkıştı (bu şu demek, uyduların kendi gruplarına yalnızca bir taraflarını göstermeleri amacıyla,uyduların rotasyonlarıyla birlikte yörüngelerinin eş uyumluluğu vardır. Aksine, düzensiz uyduların üzerindeki gelgit kuvveti , gezegenler arası verilen uzaklığa göre önemsizdir, ve sadece 10 saatlik rotasyon periyodu arasında Himalia, Phoebe ve Nereid in büyük aylarının ölçümü sağlandı. (öbür yörünge periyotlarıyla kıyaslanınca diğerleri yüzlerce gün aldı ). Bu rotasyon oranı genel olarak astroitler için aynı aralıktadır.
Genel kökenleriyle birlikte aileleri değiştir
Bazı düzensiz uyudular yörüngelerinde grup şeklinde görülürler, bu şekilde birçok uydu aynı yörüngeyi paylaşır. Ana teoride bu objeler çarpışma aileleridir,ayrılan büyük bir objenin parçalarıdır.
Dinamik grupları değiştir
Verilen hız itmesinin Δv yörünge çapınının muhtemel dağılımı tahmin etmek için basit çarpışma modelleri kullanılır .Bu modelin onaylanması bilinen yörünge çapları Δv gözlemlenen gerekli sağılım yaratımının tahminini mümkün kılar. Δv dakikada on metrenin (5–50 m/s) ayrılma sonucuna sebep olur. Düzensiz uyduların dinamik grupları bu kriterler kullanılarak tanımlanabilr ve ayrılınan değerlendirmeden genel kökenin muhtemelliğidir .[11]
Yörüngenin dağılımı çok geniş olduğunda ( mesela yüzlerce hız için gereken itme)
- Ya bir çarpışmadan fazlası düşünülmeli, mesela kümeler yarıya bölünmeli ve gruplar oluşmalı gibi.
- veya kaydadeğer bir direk çarpışma değişimi , mesela for example resulting from rezonansdan dolayı oluşan , kabul edilmiş olması gerek.
Renk grupları değiştir
*8 Uyduların spektrumları ve renkleri bilindiğinde,verilen gruplarda bu bilgilerin tüm üyeler için homojenliğinin yaygın köken için olan önemli tartışmalarıdır. Ancak, lack of precision in the available data often makes it difficult to draw statistically significant conclusions. In addition, the observed colours are not necessarily representative of the bulk composition of the satellite.
Gözlemlenmiş Gruplar değiştir
Irregular satellites of Jupiter değiştir
Genel olarak, devam eden gruplar listelenmiştir (dinamik olarak dar gruplar homojen renkler gösterir,göze çarpanlar listelenmiştir.)
- Prograd uydular
- average inclination of 28°. They are confined dynamically (Δv ≈ 150 m/s). They are homogenous at visible wavelengths (having neutral colours similar to those of C-type asteroids) and at near infrared wavelengths[12]
- Themisto bilinen herhangi bir grubun parçası değildir .
- Carpo bilinen herhangi bir grubun parçası değildir.
- Ters yöne giden uydular
- The Carme group shares an average inclination of 165°. It is dynamically tight (5 < Δv < 50 m/s). It is very homogenous in colour, each member displaying light red colouring consistent with a D-type asteroid progenitor.
- The Ananke group shares an average inclination of 148°. It shows little dispersion of orbital parameters (15 < Δv < 80 m/s). Ananke itself appears light red but the other group members are grey.
- Pasiphae grubu oldukça dağınıktır. Pasiphae kendi kendine gri olarak gözükür, halbuki diğer üyeler (Callirrhoe, Megaclite) kırmızı ışık saçar.
Sinope, bazen Pasiphae grubunun içinde bulunur, kırmızıdır ve verilen eğim farkı,ve bu bağımsızca ele geçirilir.[9][13] Pasiphae ve Sinope Jüpiter ile birlikte ayrıca dünyasal rezonansın içinde yakalanır .[5][11]
Satürn'ün düzensiz uyduları değiştir
Satürn'ün uyduları için genellikle devaö eden grupları listelenmiştir:
- Prograd uydular
- The Gallic group shares an average inclination of 34°. Their orbits are dynamically tight (Δv ≈ 50 m/s), and they are light red in colour; the colouring is homogenous at both visible and near infra-red wavelengths.[12]
- The Inuit group shares an average inclination of 46°. Their orbits are widely dispersed (Δv ≈ 350 m/s) but they are physically homogenous, sharing a light red colouring.
- Ters yöne giden uydular
- The Norse group is defined mostly for naming purposes; the orbital parameters are very widely dispersed. Sub-divisions have been investigated, including
Uranüs'ün ve Neptün'ün düzensizleri değiştir
| Gezegenler | rmin[1] |
|---|---|
| Jüpiter | 1.5 km |
| Satürn | 3 km |
| Uranüs | 7 km |
| Neptün | 16 km |
Güncel bilgilere göre ,Uranüs ve Neptün'ün yörüngesinde ki düzensiz uyduların sayısı Jüpiter'in ve Satürn'ün kilerden düşüktür. Ancak , it is thought that this is simply a result of observational difficulties due to the greater distance of Uranus and Neptune. The table at right shows the minimum radius (rmin) of satellites that can be detected with current technology, assuming an albedo of 0.04; thus, there are almost certainly small Uranian and Neptunian moons that cannot yet be seen.
Küçük numaralardan dolayı, statistically significant conclusions about the groupings are difficult. A single origin for the retrograde irregulars of Uranus seems unlikely given a dispersion of the orbital parameters that would require high impulse (Δv ≈ 300 km), implying a large diameter of the impactor (395 km), which is incompatible in turn with the size distribution of the fragments. Instead, the existence of two groupings has been speculated:[9]
These two groups are distinct (with 3σ confidence) in their distance from Uranus and in their eccentricity.[14] However, these groupings are not directly supported by the observed colours: Caliban and Sycorax appear light red, whereas the smaller moons are grey.[10]
For Neptune, a possible common origin of Psamathe and Neso has been noted.[15] Given the similar (grey) colours, it was also suggested that Halimede could be a fragment of Nereid.[10] The two satellites have had a very high probability (41%) of collision over the age of the solar system.[16]
Araştırmalar değiştir
To date, the only irregular satellites to have been visited by a spacecraft are Triton and Phoebe, the largest of Neptune's and Saturn's irregulars respectively. Triton was imaged by Voyager 2 in 1989 and Phoebe by the Cassini probe in 2004. Cassini also captured a distant, low-resolution image of Jupiter's Himalia in 2000. There are no spacecraft planned to visit any irregular satellites in the future.
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d Sheppard, S. S. (2006). "Outer irregular satellites of the planets and their relationship with asteroids, comets and Kuiper Belt objects". Proceedings of the International Astronomical Union. Cilt 1. s. 319. arXiv:astro-ph/0605041 $2. doi:10.1017/S1743921305006824.
- ^ a b Carruba, V.; Burns, J. A.; Nicholson, P. D.; Gladman, B. J.; On the Inclination Distribution of the Jovian Irregular Satellites, Icarus, 158 (2002), pp. 434–449 (pdf)
- ^ Sheppard, S. S.; Trujillo, C. A. (2006). "A Thick Cloud of Neptune Trojans and Their Colors" (PDF). Science. 313 (5786). ss. 511–514. Bibcode:2006Sci...313..511S. doi:10.1126/science.1127173. PMID 16778021.
- ^ Agnor, C. B. and Hamilton, D. P. (2006). "Neptune's capture of its moon Triton in a binary-planet gravitational encounter". Nature. 441 (7090). ss. 192–4. Bibcode:2006Natur.441..192A. doi:10.1038/nature04792. PMID 16688170.
- ^ a b c Nesvorný, D.; Alvarellos, J. L. A.; Dones, L.; and Levison, H. F.; Orbital and Collisional Evolution of the Irregular Satellites, The Astronomical Journal,126 (2003), pp. 398–429. [1]
- ^ Ćuk, M. and Burns, J. A.; A New Model for the Secular Behavior of the Irregular Satellites, American Astronomical Society, DDA meeting #35, #09.03; Bulletin of the American Astronomical Society, Vol. 36, p. 864 (preprint)
- ^ Hamilton, D. P.; and Burns, J. A.; Orbital Stability Zones about Asteroids, Icarus 92 (1991), pp. 118–131D.
- ^ Based on the definitions from Oxford Dictionary of Astronomy, ISBN 0-19-211596-0
- ^ a b c Grav, T.; Holman, M. J.; Gladman, B. J.; and Aksnes, K.; Photometric survey of the irregular satellites, Icarus, 166 (2003), pp. 33–45 (preprint).
- ^ a b c Grav, Tommy; Holman, Matthew J.; Fraser, Wesley C. (2004-09-20). "Photometry of Irregular Satellites of Uranus and Neptune". The Astrophysical Journal. 613 (1). ss. L77–L80. arXiv:astro-ph/0405605 $2. Bibcode:2004ApJ...613L..77G. doi:10.1086/424997.
- ^ a b Nesvorný, D.; Beaugé, C.; and Dones, L.; Collisional Origin of Families of Irregular Satellites, The Astronomical Journal, 127 (2004), pp. 1768–1783 (pdf)
- ^ a b Grav, T.; and Holman, M. J.; Near-Infrared Photometry of the Irregular Satellites of Jupiter and Saturn,The Astrophysical Journal, 605, (2004), pp.
- ^ Sheppard, S. S.; Jewitt, D. C. (2003). "An abundant population of small irregular satellites around Jupiter" (pdf). Nature. 423 (6937). ss. 261–263. Bibcode:2003Natur.423..261S. doi:10.1038/nature01584. PMID 12748634.
- ^ Sheppard, S. S.; Jewitt, D.; Kleyna, J. (2005). "An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness". The Astronomical Journal. Cilt 129. s. 518. arXiv:astro-ph/0410059 $2. Bibcode:2005AJ....129..518S. doi:10.1086/426329.
- ^ Sheppard, Scott S.; Jewitt, David C.; Kleyna, Jan (2006). "A Survey for "Normal" Irregular Satellites around Neptune: Limits to Completeness". The Astronomical Journal. Cilt 132. ss. 171–176. arXiv:astro-ph/0604552 $2. Bibcode:2006AJ....132..171S. doi:10.1086/504799.
- ^ Holman, M. J.; Kavelaars, J. J.; Grav, T.; ve diğerleri. (2004). "Discovery of five irregular moons of Neptune" (PDF). Nature. 430 (7002). ss. 865–867. Bibcode:2004Natur.430..865H. doi:10.1038/nature02832. PMID 15318214. Erişim tarihi: 24 October 2011.
Dış bağlantılar değiştir
- David Jewitt's pages
- Scott Sheppard's pages
- Discovery circumstances from JPL
- Mean orbital elements from JPL
- MPC: Natural Satellites Ephemeris Service
[[Kategori:Düzensiz uydular]] [[Kategori:Uydular]] [[Kategori:Yörüngeler]]