Vikipedi

Kullanıcı:ARAZ JAVADPOUR/deneme tahtası

Psikolojik kontrol, psikolojik kontrol, çocuğun psikolojik dünyasına zarar veren üstü kapalı, müdahaleci, manipülatif ve/veya kısıtlayıcı ebeveyn davranışlarını ifade eder.[1]

Psikolojik kontrol, 1960'larda ABD'li psikolog Earl Schaefer tarafından üç temel ebeveynlik boyutundan biri olarak tanımlanmış ve özerklik sağlamanın karşıtı olarak nitelendirilmiştir. Çocukta suçluluk yaratma, kaygı yaratma, çocuğa koşullu sevgi sunma, çocuğun duygu ve düşüncelerini ifade etmesini engelleme ya da kısıtlama ve ailedeki problemler için çocuğu suçlama gibi davranışlar psikolojik kontrole örnek olarak verilebilir.[1]

Kontrol değiştir

Psikoloji bağlamında kontrol, genellikle bir kişinin kendisini nasıl düzenlediğini veya çevresini nasıl düzenlemek istediğini ifade eder. Tanımlanmış birkaç kontrol türü vardır: Algılanan Kontrol (kişinin sonuçlara ulaşma kabiliyetine ilişkin algısı), bilişsel kontrol (kişinin düşüncelerini ve eylemlerini seçme yeteneği), duygusal kontrol (birinin bir şeye yönelik duygularını veya tutumlarını düzenleme yeteneği), motivasyonel kontrol (kişinin önceden belirlenmiş davranışlar üzerinde hareket etme yeteneği), kontrol arzusu (bir ilişki içinde aradığı kontrol miktarı), engelleyici kontrol (başkaları lehine düşünceleri veya eylemleri engelleme yeteneği), sosyal kontrol (kişinin çevresini kişisel olarak seçme fayda), ego kontrolü (dürtüleri veya dikkat süreçlerini düzenleme girişimi) ve çabalı kontrol (bir amaca ne kadar çaba harcayacağını düzenleme yeteneği).

Algılanan kontrol değiştir

Psikolojide algılanan kontrol, "kişinin istenen sonuçları elde edebildiğine,istenmeyen sonuçlardan kaçınabileceğine ve hedeflere ulaşabileceğine dair inancıdır."Yüksek algılanan kontrol genellikle daha iyi sağlık, ilişkiler ve uyum ile ilişkilendirilir. Algılanan kontrolü geri yükleme stratejilerine Telafi edici kontrol stratejileri denir.[2] Kişinin algılanan kontrol algısı geçmişten ve gelecekten olduğu kadar bir olayın istenen sonucunun ne olabileceğinden de etkilenir. Algılanan kontrol, genellikle kontrol odağı terimiyle ilişkilendirilir.[3] Algılanan kontrol, kişinin çevre üzerindeki kontrol algısı veya o ortamdaki istekleriyle ilgilenen birincil ve ikincil algılanan kontrol dahil olmak üzere iki farklı kategoriye ayrılabilir.[4]

Kontrol arzusu değiştir

Kontrol arzusu, bir bireyin bir dereceye kadar kontrol sahibi olmak isteyebileceği herhangi bir konu, durum veya ilişki için geçerlidir.[5] Bir satış ilişkisi bağlamında, kontrol arzusu, bir müşterinin ilişki içinde istediği kontrol miktarını ifade eder.[6] Kontrol arzusu genellikle algılanan kontrol ile ilişkilendirilir ve daha düşük kontrol arzusuna sahip bireylere odaklanan çalışmalar daha büyük psikolojik problemlerle bir ilişki olduğunu göstermektedir.[7]

Bilişsel kontrol değiştir

Psikolojide bilişsel kontrol, "kişinin düşüncelerini ve eylemlerini kontrol etme becerisini" tanımlar. Aynı zamanda kontrollü işlem, yönetici dikkati ve denetleyici dikkat olarak da bilinir. Kontrollü davranışlar, kişinin bilişsel kontrole sahip olduğu davranışlar, bakım, güncelleme ve görev hedeflerini temsil etme ve görev hedefiyle ilgisi olmayan bilgileri engelleme tarafından yönlendirilir.Kaynak hatası: <ref> etiketinde geçersiz değişken (Bkz: Kaynak gösterme) Bilişsel kontrol, genellikle Stroop renkli kelime görevi ve Eriksen flanker görevi kullanılarak test edilir.[8]

Bilişsel kontrolün, belirli bir düşünceyi bilinçten uzak tutma girişimlerinin bu düşüncenin giderek yaygınlaşmasıyla sonuçlandığı ironik geri tepme gibi bazı tuhaflıkları da vardır. Daniel M. Wegner, Ralph Erber ve R.E. tarafından yürütülen sosyal psikoloji deneylerinde Bowman, erkek ve kadın deneklere cinsiyetçilikle ilgili bazı cümleleri tamamlamaları talimatı verildi.[9] Bazı katılımcılara cinsiyetçi olmaktan kaçınmaları için rehberlik edilirken, bazılarına böyle talimatlar verilmedi.[9] Ek olarak, bazı cümle tamamlamaları için, zaman baskısı ya anında yanıt isteyerek uygulandı ya da deneklere yanıt vermeleri için on saniye verilerek azaltıldı. Cinsiyetçi olmaktan kaçınma rehberliği ile düşük baskı koşulları altında, cinsiyetçi cümle tamamlama sayısı, denekler zaman baskısı altındayken ortaya çıkan çok daha yüksek miktardaki cinsiyetçi cümle tamamlamaları ve cinsiyetçi olmaktan kaçınma rehberliği ile karşılaştırıldığında daha düşüktü.[9] Dahası, bu sonuçlar hem erkek hem de kadın denekler arasında tutarlıydı.[9] Bu, ironik geri tepmenin etkisinin altını çiziyor, çünkü bireyler önemli bir zaman kısıtlaması altında cinsiyetçi olmamaya çalıştıklarında ortaya çıkan eylemleri, bilişsel kontrol girişimlerine aykırıydı.[9]

Duygusal kontrol değiştir

Duygusal kontrol, kendi kendini düzenleyen psikoloji literatüründen alınan bir terimdir ve "katılımcının eğitim faaliyetlerine açıklığını ve bunların uygulanmasını doğrudan etkileyen tutum ve duyguları kendi kendine yönetme veya düzenleme yeteneği" anlamına gelir. Duygusal kontrol genellikle duygusal düzenleme olarak adlandırılır ve beynin gün boyunca duygusal tepkileri düzenlemek ve kontrol etmek için geçirdiği süreçtir.[10] Duygusal kontrol, bir duyguya verilen fizyolojik ve psikolojik yanıtı yönetir ve dengeler.[11] Duygu düzenlemenin tam tersi, duyguları sağlıklı bir şekilde işleyememeyle sonuçlanan duygusal kontrol sürecinde sorunlar ortaya çıktığında ortaya çıkan duygusal düzensizliktir.[10] Duygusal kontrol, dikkat dağıtma, bilişsel yeniden değerlendirme ve duygusal eylem kontrolü gibi çeşitli duygusal düzenleme stratejileri içerir.[11] Psikolojide motivasyonel kontrol "bireylerin eğitim faaliyetlerini uygulamak için önceden belirlenmiş davranışlar üzerinde hareket edebildikleri kendi kendini düzenleme mekanizmasını ifade eder." Öğrencinin ders çalışmayı sevip sevmediği, sınavdan önce iki ay boyunca her sabah bir saat çalışan bir öğrencinin analojisiyle açıklanabilir.[12]

İnhibitör kontrol değiştir

İnhibitör kontrol veya psikolojide "IC", "baskın düşünceleri veya eylemleri esnek bir şekilde inhibe etme yeteneği, genellikle hedefe yönelik davranışta subdominant eylem lehine" olarak tanımlanan başka bir öz düzenleme türünü ifade eder.[13] İki tür IC vardır: sıcak ve soğuk. Sıcak IC, duygu düzenlemeyle ilgili aktiviteleri veya görevleri içerir ve soğuk IC, soyut aktiviteleri veya görevleri içerir. Engelleyici kontrol feksikliği, motor, dikkat ve davranış kontrolü dahil olmak üzere yaşamın üç ana alanında zorluklara yol açabilir. İnhibitör kontrol, insanların sosyal davranışları düzeltmesine, tepki vermesine ve iyileştirmesine yardımcı olma sürecinde de rol oynar.[14] Engelleyici kontrol eksikliği, Davranışsal Engelleme, Dikkat Eksikliği Hiperaktif Bozukluk (DEHB) ve Obsesif Kompulsif Bozukluk gibi çeşitli zihinsel bozukluklarla bağlantılı olabilir. Alkol ve uyuşturucu da kişinin inhibe edici kontrolünü etkiler.[14]

Sosyal kontrol değiştir

Sosyal kontrol, öğrenme psikolojisidir ve "bir bireyin sosyal çevreyle öğrenme faaliyetlerini desteklemeye ve pekiştirmeye yardımcı olacak şekilde dahil olma becerilerine atıfta bulunur."[12] Sosyal kontrol, toplumun koyduğu kontrol dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden etkilenebilir. bireysel eylem ve davranışların[15] yanı sıra bir bireyin toplum içinde kendi davranışları üzerinde uygulayabileceği kontrol.[16] Sosyal kontrolün tanımı, zaman içinde bireylerin yanı sıra insanların sahip olduğu sosyal kontrol gruplarını da içerecek şekilde değişmiştir.[16]

Ego kontrol değiştir

Psikolojide ego kontrolü, bireyin"düşünceleri, duyguları, dürtüleri veya iştahları...görev performanslarını [ve] dikkat süreçlerini" kontrol etme çabalarını ifade eder.[17] Ego kontrolünün başarısızlığı,madde bağımlılığı bozukluklarından muzdarip bireylerde merkezi bir sorun olarak görülmektedir.

Durumsal kontrol değiştir

Psikolojide durumsal kontrol, liderlik psikolojisinin bir parçasıdır ve "durumun lidere grubun davranışı üzerinde potansiyel etki sağlama derecesine" atıfta bulunur.[18]

Zahmetli kontrol değiştir

Psikolojide zahmetli kontrol, bir tür öz düzenleme anlamına gelir.Engelleyici kontrolden daha geniş bir yapıdır ve işleyen hafızayı ve dikkat kaydırmayı kapsar.[19] Zahmetli kontrol, bireylere dikkat yönetimi yoluyla yapmak isteyebilecekleri veya istemeyebilecekleri davranışları başlatma veya durdurma yeteneği sağlayarak çalışır.[20] Zahmetli kontrol, içerdiği yukarıdan aşağı işleme nedeniyle problem çözme ve davranış düzenleme sürecine dahil olacak şekilde teorize edilmiştir.[21] Zahmetli kontrol genellikle etkileşim halindedir ve duygusal kontrol ve engelleyici kontrol gibi diğer kontrol biçimlerinde merkezi konumdadır.[21]

6.Mullins, Bachrach, Rapp, Grewal, and Beitelspacher. (2015).Journal of Applied Psychology.Vol. 100, No. 4, 1073-1088

7.Reimer, Radvansky, Lorsbach and Armendarez. (2015). “Event Structure and Cognitive Control”. Journal of Experimental Psychology.Vol. 41, No. 5, 1374-1387

8."Call for Papers: The Contribution of Learning and Memory Processes to Cognitive Control". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition. Retrieved 2019-10-07.

9.Mackie, Melissa-Ann; Van Dam, Nicholas T.; Fan, Jin (19 June 2013). "Cognitive Control and Attentional Functions". Brain and Cognition. 82 (3): 301–312. doi:10.1016/j.bandc.2013.05.004. ISSN 0278-2626. PMC 3722267. PMID 23792472.

10.Wegner, Daniel M. (1994). "Ironic processes of mental control". Psychological Review. 101 (1): 34–52. doi:10.1037/0033-295X.101.1.34. ISSN 1939-1471.

11.Robbins, Oh, Le and Button. (2009). “Intervention Effects on College Performance and Retention as Mediated by Motivational, Emotional, and Social Control Factors: Integrated Meta-Analytic Path Analysis.” Journal of Applied Psychology Vol. 94, No. 5, 1163-1184

12.Cole, Pamela M.; Michel, Margaret K.; Teti, Laureen O'Donnell (1994). "The Development of Emotion Regulation and Dysregulation: A Clinical Perspective". Monographs of the Society for Research in Child Development. 59 (2/3): 73. doi:10.2307/1166139. JSTOR 1166139.

13.Koch, Saskia B. J.; Mars, Rogier B.; Toni, Ivan; Roelofs, Karin (2018-12-01). "Emotional control, reappraised". Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 95: 528–534. doi:10.1016/j.neubiorev.2018.11.003. hdl:2066/197951. ISSN 0149-7634. PMID 30412701.

14.Allan, Hume, Allan, Farrington and Lonigan. (2014). “Relations Between inhibitory Control and the Development of Academic Skills in Preschool and Kindergarten: A Meta-Analysis”. Developmental Psychology. Vol. 50, No. 10, 2368.

15."CogniFit". Inhibition or inhibitory control- Cognitive Ability. Retrieved 2019-10-06.

16."Definition of SOCIAL CONTROL". www.merriam-webster.com. Retrieved 2019-11-14.

17.Janowitz, Morris (1975-07-01). "Sociological Theory and Social Control". American Journal of Sociology. 81 (1): 82–108. doi:10.1086/226035. ISSN 0002-9602.

18.Gottdiener, Murawski and Kucharski. (2008). “Using the Delay Discounting Task to test for failures in ego control in substance abusers.”Psychoanalytic PsychologyVol. 25, 3, 533-549

19.Fiedler, F.E. (1971). “Validation and extension of the contingency model of leadership effectiveness: A review of empirical findings. Psychological Bulletin, 76, 129

20.Allan, Hume, Allan, Farrington and Lonigan. (2014). “Relations Between inhibitory Control and the Development of Academic Skills in Preschool and Kindergarten: A Meta-Analysis”. Developmental Psychology. Vol. 50, No. 10, 2368-2379.

21."Temperament | Temperamental Effortful Control (Self-Regulation)". Encyclopedia on Early Childhood Development. Retrieved 2019-09-23.

22.Vohs, Kathleen D.; Baumeister, Roy F. (2016-07-01). Handbook of Self-Regulation, Third Edition: Research, Theory, and Applications. Guilford Publications. ISBN 9781462520459. Kaynak hatası: <references> etiketinde geçersiz parametre (Bkz: Kaynak gösterme)

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Barber, B. K. ve Harmon, E. L. (2002). Violating the self: Parental psychological control of children and adolescents. B. K. Barber (Ed.), Intrusive parenting: How psychological control affects children and adolescents içinde (s. 15-52). Washington, DC: American Psychological Association.
  2. ^ Landau, Kay and Whitson. (2015). “Compensatory Control and the Appeal of a Structured World”. Psychological Bulletin, Vol. 141, No. 3, p. 695
  3. ^ Ajzen, Icek (2002). "Perceived Behavioral Control, Self-Efficacy, Locus of Control, and the Theory of Planned Behavior1". Journal of Applied Social Psychology. 32 (4): 665–683. doi:10.1111/j.1559- 1816.2002.tb00236.x. ISSN 1559-1816. S2CID 145391498.
  4. ^ Pagnini, Francesco; Bercovitz, Katherine; Langer, Ellen (June 2016). "Perceived Control and Mindfulness: Implications for Clinical Practice" (PDF). Journal of Psychotherapy Integration. 26 (2): 91– 102. doi:10.1037/int0000035.
  5. ^ Amoura, Camille; Berjot, Sophie; Gillet, Nicolas; Altintas, Emin (June 2014). "Desire for control, perception of control: their impact on autonomous motivation and psychological adjustment". Motivation and Emotion. 38 (3): 323–335. doi:10.1007/s11031-013-9379-9. ISSN 0146-7239.
  6. ^ Mullins, Bachrach, Rapp, Grewal, and Beitelspacher. (2015).Journal of Applied Psychology.Vol. 100, No. 4, 1073-1088
  7. ^ Reimer, Radvansky, Lorsbach and Armendarez. (2015). “Event Structure and Cognitive Control”. Journal of Experimental Psychology.Vol. 41, No. 5, 1374-1387
  8. ^ 9
  9. ^ a b c d e 10
  10. ^ a b 12
  11. ^ a b 13
  12. ^ a b 11
  13. ^ 14
  14. ^ a b 15
  15. ^ 16
  16. ^ a b 17
  17. ^ 18
  18. ^ 19
  19. ^ 20
  20. ^ 21
  21. ^ a b 22
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullanıcı:ARAZ_JAVADPOUR/deneme_tahtası&oldid=32128346" sayfasından alınmıştır