Kubbe ev

Kubbe ev (arı kovanı ev), çatısı taşlar ile kubbe şeklinde yapılmış ev. Ev yapımında kerpiç ve taş kullanılmaktadır. Harran evleri kubbeli evlere örnektir. Kubbelerin amacı yazları aşırı sıcak bölgede sıcak havanın kubbe içinde toplanması ve tepedeki boşluktan dışarı çıkmasını sağlamaktır. Evler camsız, kalın duvarlı ve konik kubbelidir.^[1]

Mimaride Tholos denilen yuvarlak yapılara, Mezopotamya, Akdeniz çevresi, Anadolu'nun doğusu ve Kafkasya'da rastlanır. Kubbeli, konik, kümbet ve konik gibi isimler verilen evlere İskoçya'da Beehive house (Arı kovanı) denilir. Suruç ve Harran'ın dışında dünyada; Tiflis, Musul, Kıbrıs, Alberello ve Puglia'da (İtalya), İspanya, İskoçya, Peru, Afganistan, Çin ve İran'da kubbeli evlere rastlanmaktadır.^[1]

Harran evleri değiştir

Harran evleri, surların içinde, bitişik bindirme yöntemi ile yapılmış sık dokulu ve toplu, kubbeli evlerdir. Evler komşuların akraba olmasından dolayı yan yanadır. Evin odaları içeriden birbirine bağlıdır. İslam anlayışına göre evler selamlık ve haremlik olarak iki kısma ayrılmıştır. Kubbeler 4–5 m yüksekliğindedir. Tepesinde sıcak havanın çıkacağı havalandırma delikleri bulunur.^[1]

Meskenlerin yapımında kullanılan taşlar eski Harran kalesi surlarından temin edilmiştir. Tarihi üniversite ve Ulu Cami taşları da kullanılarak bu binalara zarar verilmiştir. Binanın genel şekli ve kubbesi taşlar ile örüldükten sonra dışı ot, saman ve çamur karışımı ile sıvanır.^[1] Tepesinde kubbe olan her bir birim (oda vb.) 9–16 m² ebadındadır. Bir avlunun etrafında sıralı birimlerden oluşan evlerin tarihi 150-200 yıl kadardır. Harran evlerinin kökeni oldukça eskilere dayanır. Musul, Kıbrıs ve Tiflis'te kubbeli evlerin tarihi M.Ö IV. bine dayanır.^[2]

Harran'da artık modern evler yapıldığından, kubbeli evler terk edilmektedir. İlçe merkezinde birkaç ev kültür evi adı ile restore edilip, ziyarete açılmıştır. Çevrede kullanılan geleneksel eşyalar bu evlerin içinde ve dışında sergilenmektedir. Çevrede yetişen üzerlik otundan çeşitli süs eşyaları yapılıp turistlere satılmaktadır.^[1]

1979 yılında alan sit alanı ilan edilmiş, mimari değişiklik, inşaat yapılması ve malzeme alınması yasaklanmıştır. Tespit edilen 960 kubbeli evden, biri restore edilmiş, dördü kültür bakanlığı tarafından restore edilmek üzere satın alınmıştır.^[1]

Galeri değiştir

Harran evi kubbe çatısı
Restore edilip, turizme açılan ev
Kubbe ve duvardaki üzerlik otu süsleri
Harran'ın kubbeli evleri

Kaynakça değiştir

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f BİRİNCİ, Yrd. Doç. Dr Salih; KAYMAZ, Çağlar Kıvanç; CAMCI, Aykut (2017). "Kültür Turizmi Açısından Harran İlçe Merkezi ve Geleneksel Kubbe Meskenleri (Şanlıurfa)". turkishstudies.net. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019.
^ BARAN, Yard. Doç. Dr. Mine (2006). "HALK MİMARİSİNİN HALKBİLİMİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİNE HARRAN EVLERİ ÖRNEĞİ". millifolklor.com. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019.

[salih-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f BİRİNCİ, Yrd. Doç. Dr Salih; KAYMAZ, Çağlar Kıvanç; CAMCI, Aykut (2017). "Kültür Turizmi Açısından Harran İlçe Merkezi ve Geleneksel Kubbe Meskenleri (Şanlıurfa)". turkishstudies.net. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019.

[2] BARAN, Yard. Doç. Dr. Mine (2006). "HALK MİMARİSİNİN HALKBİLİMİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİNE HARRAN EVLERİ ÖRNEĞİ". millifolklor.com. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019.

[1]

[2]